O marisqueo vai camiño de «converterse nunha actividade simbólica», advirten os científicos

Diferentes expertos analizaron este martes ningúns dos factores que inflúen na mortaldade e na perda de produtividade nos bancos marisqueiros galegos, entre eles a subida da temperatura da auga e a diminución da salinidade, así como diferentes microcompuestos contaminantes que son vertidos ás rías e outras bacterias patóxenas. «Agardemos que poidamos atopar unha solución a un problema que é cada vez máis perentorio. Como sigamos así, o marisqueo vai converterse nunha actividade simbólica nas nosas costas», alertou a catedrática de Zooloxía e profesora do Centro de Investigación Mariña (CIM) da Universidade de Vigo, Elsa Vázquez, unha das relatoras nesta xornada.

A sección de Ciencia, Tecnoloxía, Natureza e Sociedade do Consello da Cultura Galega (CCG) foi a encargada de organizar o evento, titulado Marisqueo en Galicia: tradición, ciencia e desenvolvemento económico, dedicado a analizar os retos e oportunidades do marisqueo na rexión.

Durante o mesmo, tal e como recolle Efe, abordouse a «preocupante» perda de produtividade dos bancos marisqueiros galegos debido á contaminación, o cambio climático e as especies invasoras.

A xornada foi inaugurada pola presidenta do CCG, Rosario Álvarez, que afirmou que o marisqueo é «un piar económico para as comunidades pesqueiras» da rexión, pero tamén «unha práctica que forma parte da identidade social e cultural de Galicia».

Estivo acompañada pola coordinadora desta xornada, a catedrática en Microbioloxía na USC Alicia Estévez, que afirmou que se trata de «abordar os numerosos desafíos biolóxicos, ambientais e químicos» que ameazan a produción marisqueira nas rías galegas, así como «identificar as accións necesarias por parte da comunidade científica e a Administración para mitigar estes riscos».

A primeira en intervir, coa relatorio Resposta dos bivalvos á nova normalidade: o marisqueo ante os retos do cambio global, foi a catedrática Elsa Vázquez, que se dedicou durante os últimos doce anos a investigar e recoller datos sobre a mortaldade dos bivalvos en colaboración con diferentes confrarías das Rías Baixas.

Afirmou que o cambio climático produciu nos últimos anos un incremento da temperatura atmosférica e da temperatura mariña, así como unha «maior intensidade» nas precipitacións, o que xera que os bivalvos «sobrevivan» nun contexto de «nova normalidade». Tamén dixo que este tipo de moluscos están sometidos a un «estrés» que provoca «mortalidades masivas» na maioría de bancos marisqueiros. «Apréciase un descenso e caída nas capturas, explicados polas choivas torrenciais, que provocaron a baixada de salinidade e a subida da temperatura do sedimento», declarou a experta.

Vázquez afirmou, con todo, que estes factores inflúen de diferente forma nos distintos bivalvos, posto que a ameixa japónica, unha especie que foi introducida e que «se cría que aguantaba todo», descendeu bruscamente nos últimos anos; mentres que os últimos datos de capturas de ameixa babosa e fina «son directamente para botarse a chorar».

En canto ao berberecho, sinalou que ten un comportamento «máis flutuante», posto que lle afecta moito «a salinidade» e un parasito denominado marteilia.

Segundo explicou, unha salinidade inferior a quince gramos por litro ou unha temperatura superior aos trinta e dous graos pode provocar a mortaldade tanto de ameixas como de berberechos. Ademais, referiuse para os efectos «subletales», xa que as capturas non só están condicionadas pola mortaldade, senón tamén polo estrés dos propios moluscos que, debido a unhas condicións anómalas, manteñen o seu metabolismo basal e por tanto «non gastan enerxía en crecer ou reproducirse».

«Para loitar contra o estrés intentan enterrarse a maior profundidade ou, no caso dos berberechos, tenden a pechar as valvas», afirmou a experta, que posteriormente engadiu que cunha baixa salinidade non conseguen enterrarse e «permanecen na superficie», o que lles leva a ser obxecto de depredadores.

Isto explica o descenso no stock de bivalvos; mentres que os que sobreviven, ao permanecer en estado basal, «non crecen e por tanto tardan máis tempo en acadar o tamaño comercial».

Por outra banda, o catedrático de Química Analítica Isaac Rodríguez e o investigador postdoutoral en Microbioloxía de iARCUS-USC Miguel Balado presentaron a relatorio Impacto da contaminación química e microbiana na produción de moluscos bivalvos en Galicia.

Rodríguez referiuse ás estacións de depuración de auga, que guindan certas verteduras ou ben directamente á ría ou a ríos que logo van ao mar, con consecuencias «negativas». Dixo que a ría «máis produtiva» é a de Arousa, pero que existe «unha produción diferencial» en zonas «relativamente próximas», que se explican pola «presión diferencial de diferentes contaminantes químicos». Asegurou que se detectan aproximadamente uns vinte compostos microcontaminantes de natureza orgánica, a maioría «residuos de fármacos».

Pola súa banda, Miguel Balado falou sobre as diferentes especies patóxenas e bacterias que producen toxicidade ou enfermidades nos moluscos e que inflúen na súa «mobilidade, crecemento ou reprodución»

Durante a xornada tamén participou a directora do Instituto Tecnolóxico para ou Control do Medio Mariño de Galicia (Intecmar), Covadonga Salgado, que impartiu a relatorio Monitoraxe e regulación das augas de cultivo de moluscos bivalvos. Liñas de actuación da Consellería do Mar; e o científico do grupo de estudos do medio mariño do Instituto Español de Oceanografía, Rafael Bañón, coa relatorio Especies mariñas exóticas e marisqueo en Galicia.

O evento concluíu cunha mesa a mesa redonda sobre oportunidades do sector marisqueiro para asegurar o seu futuro sostible.

---

---

---