Juan Tallón: «Vivín totalmente atosigado, agora son máis ben un espectador da velocidade dos demais»

No vello Mitsubishi Lancer que enfila unha rúa en hora e temperatura punta en Mil cousas imos ti e eu. Non só Travis chegando á farmacia a por cueiros un minuto cando pechou. Tamén estamos ti e eu baixo a ducha con Anne, rozando o pracer efémero do chorro de auga quente. Anne e Travis, e algunhas persoas máis, conducen ou déixanse ir en Mil cousas, de Juan Tallón (Vilardevós, Ourense, 1975), ese ilusionista con aldea que nos leva A este lado do paraíso de Fitzgerald con grolos de humor. Mil cousas fai pensar de pasada nO asento do condutor, de Muriel Spark. Imposible apearse. 

—Podemos falar de «Mil cousas». Por exemplo, por que as «road movies» antes acababan mellor?

—Quizá porque antes tiñamos maior control sobre as nosas vidas, sobre a nosa ancoraxe no mundo. Agora non. Agora o control está noutras mans. Agora, creo, temos menos marxe para decidir. Decidir que queremos facer coa nosa vida, a quen queremos consagrar a nosa intimidade. Asumimos a velocidade das cousas que se nos impón. Vivimos no que os expertos chaman A Grande Aceleración. Esa aceleración que está suxeita á vida contemporánea aféctanos na orde persoal e doméstico. Vivimos máis rápido. Xa non só cando nos informamos. Aceleramos ata cando imos a pé.

—Está demostrado?

—O 22 de agosto do 2006 entre as once e media da mañá e as dúas da tarde, hora local, investigadores do British Council cronometraron en segredo a velocidade á que camiñaban centos de peóns no centro dunha trintena de cidades do mundo. Calcularon o tempo que empregaban 35 homes e 35 mulleres en percorrer un tramo de 60 pés (18 metros) de beirarrúa. A última investigación sobre o ritmo de vida fixéraa en 1990 a Universidade Estatal de California. O British Council descubriu que, desde entón, a velocidade á que se camiñaba era un 10% máis elevada. A cidade na que os peóns se desprazaban máis rapidamente era Singapura: tardaban 10,55 segundos en completar os sesenta pés. Seguíana Copenhague e Madrid, onde os camiñantes necesitaban 10,89 segundos. En Blantyre (Malaui) alongábanse ata o medio minuto, con diferenza os mais lentos.Pero transcorreron case 20 anos desde ese estudo, tempo no que as cousas non deixaron de suceder máis e máis rápido.

«Quizá somos vítimas da ficción de ser libres. Hai xente que, simplemente, non pode exercer a valentía de escoller»

—Non hai marxe para decidir? Como novelista vostede decide levarnos onde quere, moi rápido.

—Quizá somos vítimas da ficción de ser libres. Hai xente que, simplemente, non pode exercer a valentía de escoller. Como escritor, teño a liberdade de escribir a novela que quería escribir. O meu propósito era pór o foco sobre algo indisociable da existencia humana: o erro. NOs irmáns Karamázov, de Dostoyevski, un personaxe di: «A vida descansa no disparate». Así é. Están os erros que cometen os grupos. E os individuais, eses nos que un pensa que nunca vai caer. Eu quería saber como pode cometerse un erro ante o que estamos sensibilizados. Por iso tiña que escribir de como está a vivir moita xente.

—É doado sentirse recoñecido nesa vida lerda e tola de Anne e Travis, perseguida por unha avalancha de cositas. Era a súa intención cero obrigarnos a pornos nesa pel ou foi improvisando?

—Houbo algo de improvisación máxima. É a primeira novela na que entrei a traballar sen traballo previo no caderno. A súa xestación pareceuse máis á dun relato caído do ceo, que un intenta escribir dunha sentada para que non se lle escape nada. O 15 de decembro do 2024, en metade da escritura doutra novela, presentóuseme o comezo dunha nova. Púxenme a escribir o comezo, continuei pola metade e non me detiven ata o 6 de xaneiro do 2025, cando a acabei. Escribina en 23 días.

—Hai nesa inquedanza que denuncia e parodia un toque de pracer?

—Si. Á vez que a novela quere capturar a inquedanza do modo contemporáneo, quere secuestrar a atención do lector. Seguramente, o lector pense que isto vai acabar ben...

—Pero pon o cravo no que se ha de colgar ao final...

—Si. A literatura ten iso fascinante do manexo dos misterios. Non contar é un exercicio narrativo.

—Esta novela fainos sentir profundamente superficiais.

—Está a pasarnos iso. Xa non sabemos distinguir as cousas importantes das pouco importantes e das en absoluto importantes, porque nos fixeron crer que todo era importante.

—É «Mil cousas» unha peza de terror?

—Seguramente. Unha novela de terror escondida nunha aparentemente anodina.

—Non falta o sentido tallonesco do humor.

—É inevitable, porque esa é a miña mirada. Pase o que pase, non se pode tomar un absolutamente en serio.

—A cortiza de Anne cunha columna de Jabois, curioso. O seu humor está nos detalles? Por que ese texto de Jabois?

—A novela está farta de detalles nos que posar a vista. E fas como os magos, que te sorprenden porque estaban a prestar atención a outra cousa. Aquí sucede como nalgunhas pelis de terror ou nas de Hitchcock, nas que sabes que vai pasar e dislle ao personaxe «miras pa'trás, dáte a volta!». Respecto a Jabois, pregunteille: «Oe, Manuel, que columna túa podería ter recortada un dos meus personaxes no seu habitáculo de traballo?». Deume tres ou catro opcións e elixín esta, E o título obtíveno dunha mensaxe que el me escribiu despois de lela, no que dicía de pasada «mil cousas», non para referirse a un posible título, senón ás moitas vicisitudes que atravesaban os protagonistas.

«Sempre estou a mirar o mundo con certo fatalismo, pero tratando de atopar a tenrura e o humor para transitar por el. Creo que ten que ver coa miña crianza nunha aldea. No rural galego, as cousas nunca foron ben. Nas aldeas as cousas non ían nunca ben, pero podíase levar unha vida feliz»

—Vive coa velocidade nos talóns?

—Teño moitos amigos que viven atosigados pola velocidade do mundo. Pero agora vivo tranquilo, en Ourense; vivo do que escribo. Vivín totalmente atosigado, pero agora son máis ben un espectador da vida dos demais.

—Paréceme que fixo  de «A sociedade do cansazo» de Byung-Chul Han unha novela.

—Supoño que ten que ver con que estudei moitos anos Filosofía.

O escritor e a casa: onde se cociñan as novelas?

ana abelenda

—Como saber quen somos? «Só o instante coñéceme».

—Non chegamos a un nivel de coñecemento en que saibamos que somos así ou asá. Porque ao pouco podemos ser asou. Somos cambio. Todos queremos ser únicos, pero no fondo somos un ladrillo máis na parede. Estar alienado ten que ver con iso, con estar envolvido nese mar de fondo que cres que te leva na dirección elixida, pero nadas, nadas e nadas e canto máis nadas máis te metes nese mar de fondo.

—En Tallón hai empatía, pero non redención. Jacobo Bergareche redímenos, Tallón acompáñanos no sentimento...

—Hai un afastado, inxenuo, raio de luz nunha veta, porque te empeñas en crer que de aí pode xurdir unha esperanza. As cousas ao final non suceden como nas novelas de Tallón. Un tende a pensar que a fatalidade sempre lle vai a tocar a outro.

—O seu sentido fatalista vénlle do lugar onde naceu?

—Ese sentido fatalista, tráxico, só podo pensalo desde onde veño. Por exemplo, coñezo poucas persoas máis fatalistas que o meu pai. Ver un partido do meu equipo co meu pai pode volverse un monumento ao fatalismo, se vai ben pensa sempre que se vai a torcer e que o que vai mal só pode ir a peor. Sempre estou a mirar o mundo con certo fatalismo, pero tratando de atopar a tenrura e o humor para transitar por el. Creo que ten que ver coa miña crianza nunha aldea de 300 persoas en Vilardevós. No rural galego, as cousas nunca foron ben. Nas aldeas as cousas non ían nunca ben, pero podíase levar unha vida feliz, sen expectativa de que as cousas van ir a mellor. A pesar das súas finais, nos meus libros hai unha fe no contar, unha felicidade no feito narrativo. Non sei se hai redención, pero escribo coa vocación de que haxa un vitalismo imparable a pesar de todo. O vitalismo da historia non está en se acaba dun xeito ou doutra, senón en como transcorre. Podes ser destruído, pero non derrotado.

---

---

---