Premio Planeta para Juan do Val cunha novela sobre a liberación persoal dunha muller
CULTURA
A santiaguesa Ángela Banzas, finalista cunha obra de tinguiduras góticas sobre a posguerra
16 oct 2025 . Actualizado á 11:22 h.Juan do Val (Madrid, 1970) impúxose na 74.ª edición do cobizado premio Planeta, segundo revelou este mércores pola noite o xurado por boca da escritora Carmen Posadas, que actuou como portavoz. Ao mediático vencedor acompañoulle a autora galega Ángela Banzas (Compostela, 1982), un valor na novela de misterio que creceu moito nos últimos anos cun relato sustentado nunha axustada mestura de elementos como a intriga, o crime, a investigación, as lendas ancestrais e os segredos familiares.
Del Val pertence á nómina do grupo Atresmedia —insiro no hólding Planeta— polo que o seu é un caso similar ao da que foi gañadora hai dous anos: a tamén galega Sonsoles Ónega, é dicir, unha figura da televisión moi popular que aproveita a súa fama para ampliar a súa cota de lectores e prestixiar a súa imaxe, nun potente mecanismo que se retroalimenta. É unha situación moi distinta, por certo, á de Banzas, que publicou toda a súa obra precedente nos selos Debolsillo e Suma, que forman parte do outro xigante editorial, Penguin Random House, polo que a operación do concurso se redondea coa fichaxe dun autor da competencia, como ocorreu antes con Javier Cercas, Manuel Vilas e o trío de Mólaos, aínda que sen chegar ao prestixio e a capacidade de vendas de ningún deles.
Guionista, narrador, columnista, produtor, presentador e colaborador de radio e televisión, Juan do Val fíxose co millón de euros —a bolsa económica dun premio literario mellor dotada do mundo, incluso superior ao Nobel— grazas á súa novela Beira. Unha historia de amor, que presentou ao certame baixo o pseudónimo de Elvira Torres e co título provisional de Non é tan doado morrer de amor. Trátase dunha obra contemporánea, áxil, ambientada en Sevilla e narrada en terceira persoa desde o presente. Con toques de thriller, Del Val explora as complicadas dinámicas familiares valéndose de Beira, unha muller de mediana idade pertencente á alta sociedade sevillana que decide pór fin ao seu matrimonio baleiro co marqués de Villaecijilla. Un home do que acabará por descubrir o seu verdadeiro rostro no camiño de liberación persoal que emprende impulsada pola apaixonada relación que inicia con Antonio, persoa moi afastada dos ambientes en que se crío, máis mozo que ela e de orixes familiares humildes, e que lle abrirá os ollos.
Aos seus 55 anos e con catro títulos publicados —dous máis, os primeiros, escritos en colaboración con Nuria Roca, a súa esposa e tamén estrela televisiva de Atresmedia—, Del Val leva sobre as súas costas unha obra xa consolidada bendicida por unha boa recepción comercial e que recibiu outros premios como o Primavera de novela, tamén promovido por Planeta. Cunha certa vocación de polemista —que aflora en ocasións no programa de entretemento O formigueiro—, manifestouse a miúdo como un escritor á marxe das capelas literarias e farto de que a ortodoxia e a crítica díganlle o que se ha de facer para garantirse a lexitimidade literaria. A pesar de todo, sempre se considerou escritor, aínda que nunha liña na que debe valorarse o que pide o lector, esa na que a evasión e a amenidade son dous factores moi a ter en conta. O popular como espazo onde se pode facer literatura, que cative a atención, que entreteña, a moita distancia de calquera asomo de esnobismo ou a dificultade pola dificultade, o abstruso polo abstruso. O cal non lle impide, asegura, ter ambición literaria e desexo de mellorar.
Paisaxes brumosas e ecos do pasado na Galicia rural
A santiaguesa Ángela Banzas sempre se moveu nese territorio tan galego das lendas, as supersticiones, o pasado, das paisaxes brumosas, dos segredos familiares, que resoan como pantasmas nas casas de pedra, nas rúas baleiras, nos bosques, nos montes, nas rías. E ese universo tamizado polo cedazo do thriller —recurso habitual na súa produción— seduciu ao xurado do Planeta na novela presentada baixo o pseudónimo de Sofía García e o título provisional dA cor da choiva. Trátase dun drama histórico de tinguiduras góticas —mostrou en máis dunha ocasión a súa querenza por Poe— e alto grao de lirismo, cuxa arquitectura se ergue sobre uns sólidos personaxes, defende o xurado que elevou á narradora galega ao posto de finalista, un privilexio que comporta unha nada desdeñable recompensa económica cuxo importe acada os 200.000 euros. E que a levará a protagonizar unha importante xira —onda Juan do Val— por librerías de toda España e tamén fóra do país. Un relevante salto cualitativo e cuantitativo desde a súa condición actual de autora de nicho. E sobre todo que a axudará a cumprir o seu soño de converterse nunha escritora profesional.
As protagonistas das súas novelas son mulleres —Adela Roldán, Elena Casais, Antía Fontán— e esta obra non é unha excepción. Conta a historia de Sofía, nacida na posguerra e criada na Galicia rural polos seus avós, nun ámbito familiar lastrado polos segredos íntimos e as ausencias. Internada no hospital por unha estraña doenza, descobre que aquel lugar oculta un legado de horror de experimentos con persoas, e tamén dará coa existencia dunha irmá xemelga perdida. Co apoio de Daniel iniciará unha pescuda en pos da verdade que será tamén unha fiestra á esperanza e a luz.