COMO CAMBIOU A PELÍCULA. «Por que chámano amor cando queren dicir sexo?» é o título dun filme do 93. Hoxe os códigos nas relacións son diferentes. Crecen as aplicacións de parella, pero resístese o amor nos tempos de Tinder máis que nos do cólera? Os expertos responden
12 mar 2024 . Actualizado á 11:30 h.Agora que a liberdade sexual é un continente descuberto, jugosamente explorado polo amante recorrente e o curioso ocasional, explotado por aplicacións de citas, hai quen bota de menos a calor do amor nun bar, un vínculo, un despacito que vaia máis aló da canción ou do episodio da serie do momento. Hoxe hai posibilidades de éxito afectivo (din) ata en LinkedIn e Wallapop, e cada vez máis xente elixe os servizos prémium deste tipo de aplicacións para «atopar as conexións máis excepcionais». Parece tan sinxelo que custa crelo.
Atrás queda o Lume carnal a dúo cañero e parrandero de Verónica Forqué e Jorge Sanz en Por que chámano amor cando queren dicir sexo? Queremos unha cousa e imos pedindo outra, mentimos deliberadamente? «O gran cambio que vexo respecto a esta película é que agora hai máis opcións que entón. Antes era A ou B: ou estabas en parella ou non, ou todo completo (sexo e compromiso) ou nada de nada. Agora, hai unha chea de tonalidades, variacións de todo tipo». Relación con compromiso que pode ser aberta, living apart (somos parella pero non vivimos xuntos), poliamorosa... «Esa variación de opcións é positiva. Permite que cada persoa poida atopar o seu lugar, que poidas buscar o tipo de relación que queres agora. Isto lévate a unha maior coherencia, se es honesto», apunta a sexóloga Aránzazu García, da Clínica Vida.
Aumentou a inestabilidade afectiva á vez que o número de parellas sexuais. E un pregúntase se é cuestión de idade, se existe unha fenda cara a unha sexualidade máis libre ou fluída que empeza cos millennials ou se se están desdibujando os contornos do amor.
Segundo datos do CIS do 2023, o 41% da poboación ve con bos ollos manter encontros sexuais con outras persoas e a sociedade maniféstase cada vez máis partidaria de encaixar as relacións abertas. «Cada xeración críase nun contexto cultural diferente e iso inflúe moito [no modo de ver as relacións]. Agora, hai máis visibilización da diversidade sexual e relacional e máis apertura, pero seguimos transmitindo ás novas xeracións modelos que non facilitan a conexión e o goce», asegura a sexóloga Martina González Veiga, directora do centro Con Moito Gusto!
Máis aló de ser boomer, X, E, millennial ou Z, o afectivo non ten o impacto nin a propaganda nin os estudos do sexual. Pero o emocional está hoxe na fala da xente. É un interese real ou un verniz das carencias? «Hoxe fálase moito de emocionalidad, de afectividade, dunha sexualidade que vaia máis aló do sexo, pero, ao mesmo tempo, se somos emocionais, sensibles no erótico, se temos ou queremos establecer un vínculo máis aló do sexo con alguén, parece que sexamos débiles, vulnerables», expón a sexóloga Núria Jorba, que engade que esa vulnerabilidade ver, en xeral, como unha fraxilidade da persoa. «Agora parece que hai que aceptar custe o que custe a soidade, que hai que ser forte e independente e non necesitar de ninguén», amplía a autora de Parellas imperfectas e felices, que advirte que toda parella está destinada a separarse, e que a unión exitosa en durabilidade é aquela que máis se traballa. E con iso de traballar, alude a especialista ao coidado e ao detalle, non ao sufrimento ou ao sacrificio.
A novidade estimula. Ata a beleza cansa... O amor acaba, como dixo fai unhas cantas décadas José José. E os estudos que levan a cabo sobre relacións adoitan centrarse máis na frecuencia por idades que na calidade das relacións. Canto máis, mellor? Ter un maior abano onde elixir implica máis posibilidades de éxito na relación? Podemos desvincular o sexo do amor sen que pase factura?
Ollo. «A trampa é facernos crer que se non hai un vínculo afectivo, se non temos compromiso de parella, non somos nada e isto deshumanízanos, porque sempre temos emocións e sentimentos», subliña González Veiga, que foi das primeiras profesionais de España en introducir a perspectiva do trauma relacional e o EMDR ao sexual.
Desde a sexología de vangarda non se marca xa división entre afectividade e sexualidade; é dicir, non se concibe a sexualidade sen emocións. De acordo con esta visión, todo o sexual é afectivo, o que non quere dicir que requira un compromiso en tempo. O sexual é afectivo, limítese a unha noite ou implique construír un vínculo duradeiro.
«Debemos empezar xa a relacionar vulnerabilidade e fortaleza. Hai que ver os vínculos afectivos como o que son, sans e necesarios para todo ser humano. Todos os necesitamos, aínda que nolo neguemos. En toda relación sexual, intercambiamos inevitablemente unha emocionalidad», suma Núria Jorba, que engade que o que nos falta a maioría das veces é algo que vén complementar a pregunta do título: claridade. «Ás veces cústanos ser claros, porque non queremos parecer necesitados. Para non expornos, evitamos ser próximos e tendemos a manternos fríos, distantes. Asociamos o mostrar sentimentos, emocións, con algo propio de débiles ou dos que buscan o que se chama ‘unha relación seria' ou con compromiso. E non vai tan alá, trátase soamente de vincularse dunha forma positiva, de compartir esa intimidade», di a experta en terapia de parellas.
Hai un nesgo de xénero, somos homes e mulleres diferentes á hora de entender as relacións? «Si, hai un nesgo de xénero e non depende da xeración —considera Jorba—. É algo que ten que ver co neurolóxico. O cerebro da muller ten máis interrelacionadas emoción e razón que o do home, por iso resúltanos máis difícil separar unha cousa doutra. Sempre temos máis esa necesidade de vínculo».
AFECTO NON É COMPROMISO
É un tópico que os homes utilizan os códigos do amor para ter sexo? «Ocorre. Vou simplificar: moitos homes chegan ao amor a través do sexo e separan, en xeral, sexo e amor máis que as mulleres», sinala Aránzazu García, que ve que «no afectivo as mulleres adoitan avanzar antes que os homes»; hai moitas mulleres que necesitan un vínculo afectivo para entrar no sexual. Hai diferenzas».
O slow-sex é unha das tendencias dos últimos anos, á contra doutra máis forte, a que busca o pracer polo pracer. Imponse hoxe as relacións de consumo rápido? «Necesitamos conectar, pero o cerebro é a curto prazo, e vivimos nunha sociedade de alivio rápido consumindo o que teñamos máis a man, aínda que a longo prazo isto dea problemas», advirte González Veiga, que recalca que «a cultura individualista, produtiva e virtual na que nos estamos cociñando» dificulta establecer vínculos de calidade.
Dános Tinder (ou Bumble, Meetic, Grindr...) ás para ligar e para amar ou complica a comunicación? «Diría que Tinder axuda a contactar con xente con maior facilidade. O de comunicarnos non sei se Tinder empeórao, pero non o mellora», conclúe Martina González Veiga. «O Tinder facilita as cousas, pero é un pouco como a comida rápida. Quizá un día é divertido ir ao Burguer, pero outras veces deixa mal corpo», di a sexóloga da clínica Vida.
Sabemos o que buscamos? «Unha cousa é o que dicimos que queremos e outra cousa é, visceralmente, por onde nos movemos —admite Aránzazu García—. Cando hai desexos contrapostos fíate máis do que a persoa fai que do que di».
Chamámolo sexo cando queremos amor? «Danse as dúas cousas. O amor e o sexo non son exactamente o mesmo, pero son como a faragulla e a cortiza do pan. O importante é que cada persoa sexa honesta consigo mesma, ter a claridade mental de saber que desexo de verdade. Hai que ter coidado coa deseabilidad social, co ‘como hai que ser'. Hai anos, ese ‘como hai que ser' tiña un halo de moralidade, e agora parece que está de moda a persoa transgresora, que proba de todo. O importante é que non te enganes ti».
O amor necesita tempo, dedicación e coidados. E o sexo? Tamén... Queiramos un tráiler ou a película.
Catro datos para ter en conta
1. Os maiores de 50, os máis satisfeitos coa súa vida sexual
son as persoas que manifestan unha maior satisfacción coa súa vida sexual, segundo reflexa unha enquisa internacional en 31 países elaborada por Ipsos.
2. Nesgo de xénero
Existe un nesgo de xénero na percepción das relacións. Xeneralizando, «moitas mulleres necesitan un vínculo afectivo para manter unha relación sexual». Os homes desvinculan máis o amor e o sexo que as mulleres.
3. «O sexual é afectivo»
Hai quen desvincula sexo e afecto, pero vinculalos é a liña da sexología de vangarda, que non marca a división e entende que todo encontro sexual implica unha emocionalidad, aínda que a relación sexa puntual, non necesariamente estable nin duradeira.
4. Apertura de mente ás parellas abertas
España empeza a ver con bos ollos as relacións abertas. Segundo unha enquisa do CIS do 2023, o 41% dos españois están a favor deste tipo de relacións.