Moi poucos poden presumir de ter un viño coa máxima puntuación ou de ser os mellores en prestixiosos concursos e publicacións especializadas; en Galicia hai nomes como Rafa Palacios, José Luis Mateo, Rodrigo Méndez, Pedro Rodríguez e Javier González que poden facelo
15 dic 2025 . Actualizado á 10:30 h.Non están todos os que son, pero si son todos os que están. Elixir aos mellores viños galegos non é tarefa sinxela. Porque hai xa tempo que, desde esta pequena esquina do mundo, logrouse conquistar aos xurados dos máis prestixiosos concursos internacionais e a recoñecidos xornalistas especializados. Así que non é estraño atopar unha elaboración galega entre os mellores viños do mundo. Pero hai xestas que só ningúns lograron, como os cen puntos Parker, que outorga a prestixiosa revista The Wine Advocate, que no seu día puxo en marcha o xornalista Robert Parker, ou conseguir outros cen na Guía Peñín. Niso, e nunhas traxectorias cheas de recoñecemento, baséase esta selección. Rafa Palacios, Rodrigo Méndez, José Luis Mateo, Pedro Rodríguez e Javier González teñen moito en común. Pero, sobre todo, únelles a paixón polo seu traballo e pola terra e as viñas das que salguen as súas elaboracións.
«Moito traballo e paixón». Esa é, segundo Rafa Palacios, a receita do seu éxito. Chegou a Valdeorras hai máis de vinte anos e aquí quedouse desde entón. Tiña claro que quería «facer algo importante» e conseguiuno. Decidiu buscar a forma de elaborar o mellor branco e, en lugar de fixarse nas innovacións tecnolóxicas, apostou pola viticultura. «Escapamos da tecnoloxía porque se queriamos chegar á excelencia, a materia prima era a base», asegura. Unha premisa que hoxe mantén. «As boas adegas saben que a excelencia cha dá ese traballo en viticultura», conta.
Ese é, na súa opinión, o segredo dos seus cen puntos Parker, que logrou co viño Sorte Ou Soro. «En Valdeorras descubrín a calor do verán en Ourense e decidín buscar as zonas máis altas. Así atopei O Bolo e as zonas máis altas de Santa Cruz», explica. Un día fixouse nunha parcela «e tiven un presentimento. Aí tíñanse que facer grandes viños si ou si. Pola súa orientación, pola súa altitude, pola idade dos viñedos», conta. Tardou oito anos en recuperar ese viñedo e, no 2011, saíu a primeira engada. «Desde entón foi un dos viños máis destacados da adega», apunta. Eses viñedos con moita altura, pero ben orientados, permiten que a uva madure ben, mantendo a súa frescura. «É un viño de contrastes, como moi ben o describiu Peñín, ‘puño de aceiro en luva de veludo'», relata.
Palacios ten claro que o segredo do seu éxito está no viñedo. «Cando cheguei a Galicia, o viñedo non se visitaba. Ía o enólogo para dar unha volta para ver a maduración. Eu sempre avalío parcela a parcela para coñecelas e ver a súa evolución. Iso permitiume facer un seguimento e destacar o excelente», afirma. Do seu As Sortes elabora ao ano entre 15.000 e 20.000 botellas. De Ou Soro só hai 2.000, que se cotizan entre os segmentos máis elevados. Non é doado situar un branco español entre os mellores do mundo, explica, «porque o mercado está demasiado xerarquizado por Francia e Alemaña», indica. Por iso, mostra o seu orgullo por ser capaz de situar un branco galego aí, entre os mellores. E alega que Galicia ten tres características fundamentais para elaborar grandes viños: viñedos con historia, clima, e, sobre todo, diversidade de chans. «Hoxe en día búscase que o viño conte algo no final da boca e iso só cho dá un bo chan», afirma.
Ou Raio dá vella de rías baixas
Os mesmos cen puntos que a Guía Peñín outorgou ao Sorte Ou Soro de Palacios deullos a Ou Raio dá Vella, un albariño de Rías Baixas que elabora a adega Forxas do Salnés. E se de algo está orgulloso o seu propietario, Rodrigo Méndez, é do viñedo do que saíu ese viño. «Plantamos esa viña no ano 2011. Fixémola da nada. Seleccionamos a parcela, o clon axeitado para ese tipo de chan..., e agora eses cen puntos son o recoñecemento a un traballo de moitos anos», conta. Na súa opinión, o mundo do viño «só se pode entender a longo prazo» e as guías e recoñecementos chegan a aqueles proxectos que perduran, a viños que soportan perfectamente o paso do tempo en botella. Neses proxectos, engade, é nos que os críticos pon o ollo.
Méndez sostén que coas súas elaboracións non trata de innovar, trata «de recuperar a tradición que había na zona». A súa adega está situada en pleno val do Salnés, da denominación de orixe Rías Baixas. El prefire traballar con madeira, sen control de temperatura e vinificando cada parcela por separado. «Temos 25 etiquetas diferentes e cada unha ten a súa parcela», engade. Quizais ese sexa o segredo de que o seu proxecto, desde o principio, obtivese moi boas puntuacións. «Finca Genoveva conseguiu 98 puntos Parker, foi o segundo viño mellor puntuado de Galicia, e James Suckling situouno entre os catro primeiros de España e os vinte mellores do mundo», explica. E insiste en que «esta xente cre en proxectos a longo prazo e en que un viño se abra dentro duns anos e estea igual de bo».
Chegar todo o máis alto non é sinxelo, explica Méndez, pero tampouco manterse. Supón presión, «pero nós sempre estamos cambiando, buscando cousas novas, probando novas fincas ou novos chans», asegura. Agora, por exemplo, está a traballar nun proxecto de recuperación dun viñedo vello, no que aran os chans utilizando mulas, como se facía outrora. Tamén ten todo un proxecto que inclúe a nena de animais para lograr abonos orgánicos e completamente naturais. «Queremos pechar o ciclo», asegura.
O seu Raio dá Vella, o albariño que logrou os cen puntos na Guía Peñín, provén dunha «parcela espectacular a tres metros do mar situada nunha zona moi fría, pero que de día ten temperaturas altas», afirma. O resultado é que de aí sae unha uva con moi boa gradación, pero tamén con moi boa acidez. A maiores, o chan é de arxila branca, o que fai que o viño teña un bo volume en boca. Del só se elaboran unhas tres mil botellas ao ano. E, segundo contan na Guía Peñín, é un viño no que «hai frescura, si, pero tamén estrutura, complexidade e unha capacidade de envellecer. Por iso, Ou Raio dá Vella non só impresionou na súa categoría inicial; pelexou de ti a ti con viños de máis puntuación inicial e rematou brillando na cata máis exclusiva, onde só os mellores brancos do país compiten polo podio».
Curiosamente, hai só unhas semanas, Méndez compartiu estrado e protagonismo con outro dos grandes adegueiros galegos: Pedro Rodríguez, responsable de Guímaro, na Ribeira Sacra. Ambos foron invitados a participar nun certame sobre viños de terruño que se celebrou na cidade China de Shanghái a finais do mes de novembro. E ambos falaron sobre a importancia da recuperación do terruño en España. Porque Pedro é outro dos que pensan que no viñedo e no chan está o segredo para elaborar grandes viños. Guímaro é outra desas adegas galegas que sempre están nos primeiros postos das listas dos mellores viños. James Suckling, por exemplo, situou á súa Leira Merixemán como o mellor entre os viños españois. Pero este é só un exemplo dunha longa lista de recoñecementos.
«Non sabemos por que chegamos aí», recoñece Pedro, que se fixo cargo da adega familiar alá polo ano 2001. Desde entón, os recoñecementos non pararon de chegar. «Tratamos de estar na vangarda, de saír do tradicional de buscar outras cousas», conta. A receita parece que funcionou porque os seus viños están xa actualmente presentes en máis de 35 países diferentes, algo que non resulta sinxelo cando se fala de producións non moi grandes e do recuncho de Galicia desde onde se producen estas elaboracións.
Do mesmo xeito que o resto de adegueiros, Pedro sostén que manterse entre os mellores é quizais o máis complicado. Pero é algo que, na súa opinión, lógrase «mentres haxa ganas de facer cousas e de ir superándose». Porque, no momento no que as cousas se fan por rutina, esa maxia pode desaparecer, sostén. «Eu creo que o máis importante é ter inquietudes», explica. De feito, moitas veces, «non só depende de ti. Todos os anos son diferentes», expresa. O labor do adegueiro consiste, precisamente, «en interpretar o ano, coñecer a leira e en equivocarse moitas veces», chancea. Porque ten moi claro que «no mundo do viño dous máis dous non sempre son catro, non todo son matemáticas», senón que hai que deixar sitio aos imprevistos. A materia prima é importante, insiste, pero tamén a receita. Porque, ás veces, «un ten un chuletón que pode ser moi bo, pero se non sabe cociñalo...», conta. E o mesmo sucede co viño, «que non por ter as mellores leiras do mundo podes facer o mellor do mundo».
A súa Leira Meixemán, o que James Suckling elixiu o mellor viño de España, é un tinto que se elabora «nunha parcela moi vella, que parece un anfiteatro romano». Alí, nunha leira con orientación sur-suroeste e chans de granito, crecen variedades galegas, como a mencía ou a sousón, que fermentan en conos de madeira. «É un viño que gusta moito. É un pouco diferente polo tipo de chan, a orientación e o clima», explica. Destaca, como Méndez, as propiedades de garda dos viños galegos. E a necesidade de seleccionar adecuadamente as parcelas. «Temos que fixarnos no que sabe a xente maior e tratar de adaptarnos ao que temos», asegura. Porque Galicia ten vimbias para facer grandes viños. «Hai que pór en valor o que temos para que se poida pagar máis pola uva e que a xente poida seguir mantendo isto», argumenta.
A uns cantos quilómetros ao sur están os viñedos de José Luis Mateo, que leva 39 anos traballando en terras da denominación de orixe Monterrei coa súa Quinta dá Muradella. Este adegueiro e viticultor pode presumir de ser o primeiro en conseguir importantes recoñecementos para os tintos galegos, como os 97 puntos que Robert Parker deulle ao seu A Trabe. Desde entón choveu moito, pero as súas elaboracións seguen aí arriba, por amais dos 94 puntos nalgunhas das guías máis prestixiosas do mundo. «O máis difícil é manterse, sen dúbida. Pero tamén teño que dicir que nos últimos trinta anos todo cambiou moito. Antes había unha pequena oferta de viños diferentes. Agora hai moitísimas referencias novas, moitas melloras a nivel cualitativo, máis zonas emerxentes, máis cultura do viño, e cada vez é máis difícil competir», explica. E aínda que esa nova situación «complícao todo, tamén o fai máis interesante», sostén. Porque «temos que estar actualizados e iso que os cambios no mercado do viño son máis lentos», expón.
A el non lle gusta moito falar de premios, nin sequera lembra cales son os máis importantes que logrou, e hai moitos. «Para min, o maior recoñecemento é dedicarme ao que me gusta e que o mercado o recoñeza. Porque o máis importante dunha adega é traballar con coherencia», sostén. Nos seus viños intenta reflectir honestidade. «Representan o carácter dunha zona e busco ser sincero e honesto porque creo que cando algo se fai con honestidade, a xente valórao», sostén. Tamén ten claro que o viñedo «é o único que existe no mundo do viño. O viñedo non se pode copiar, porque se sitúa nun chan determinado e non se pode disociar deste. A diferenza, o que máis marca, son os chans onde está», engade. Gorvia, o seu branco e a súa tinto estrela, son viños de parcela, dunha leira «que ten un carácter moi definido». Mateo traballa desde Monterrei, a denominación de orixe máis mozo de Galicia. Curiosamente «é unha zona cunha historia enorme, aínda que para o mercado sexa máis curta», explica. Alí a viticultura é unha práctica con séculos de historia e tradición, pero tamén con moito potencial. «Desde aquí pódense facer todo tipo de viños», conclúe. Tamén, os que como os seus conquistan aos máis esixentes críticos.
Javier González, da adega Ramón do Casar, é o encargado de pechar esta selección dos adegueiros galegos máis laureados. Porque os seus viños do Ribeiro triunfaron nada máis ver a luz. «Nobre foi elixido dous ou tres veces a mellor barrica e, en diferentes anadas, conseguimos medallas de ouro e de prata», conta. O proxecto púxoo en marcha o seu pai, co que conseguiu aforrar traballando en Venezuela, onde se viu obrigado a emigrar. Aos poucos foi comprando viñedos na súa terra natal e dando forma a un proxecto que, posteriormente, sacaron adiante os seus tres fillos: Ramón, Javier e Etelvino. Os seus primeiros viños viron a luz no ano 2014 e só tres anos despois xa obtiveron os seus primeiros recoñecementos. Ademais de diversas medallas nos máis prestixiosos concursos internacionais e nacionais, nesta adega poden presumir de ser o mellor viño branco de España no 2022, un galardón que outorga o Ministerio de Agricultura.
«Os premios axudan porque dan un pouco de publicidade, pero rápido difumínanse», conta Javier. Está convencido do potencial da treixadura, «que é unha uva con moito carácter que dá viños con moita froita», pero recoñece que esta non ten, por agora, a fama de godello ou albariño. «Teñen volumes máis importantes e iso dálles capacidade para chegar aos mercados», explica. Eles, polo de súpeto, conseguiron chegar a países como Dinamarca, Bélxica ou Finlandia. «Aos poucos, a treixadura vai soando porque, aínda que é unha variedade ancestral, para moitos mercados é nova», conta.
Javier tamén está de acordo en que o difícil no mundo do viño é manterse entre os mellores. «Dependemos moito do viñedo e hai que ser versátil para poder adecuarse todos os anos á meteoroloxía», conta. O obxectivo é sempre obter unha uva da mellor calidade posible, sa e limpa. Só así «podemos obter viños con frescura e con froita», explica. Porque ten moi claro, do mesmo xeito que os outros adegueiros, que gran parte do traballo faise na viña.
Terra, chan, viñedo e clima, ademais dunhas variedades de uva únicas, son as vimbias cos que estes adegueiros conseguiron, desde esta pequena esquina, conquistar ao mundo. E seguirano facendo, sen dúbida. Porque o que lles sobra é paixón e ganas de seguir gozando dunha profesión que converteron no seu modo de vida.