Medio Rural arrincará o viñedo abandonado en zonas afectadas por Flavescencia dourada se os seus propietarios non o fan

Desde que a finais do ano 2022 detectáronse os seis primeiros positivos de Flavescencia dourada en seis plantas de viñedo illadas, a enfermidade non deixou de propagarse por Galicia. Esta é unha das consideradas pragas de corentena pola Unión Europea, o que obriga aos estados membro para pór en marcha toda unha serie de medidas para lograr a súa erradicación e evitar a súa propagación. Porque non existe tratamento para os viñedos que se infectan co organismo nocivo Grapevine flavescence dorée phytoplasma, que transmite o insecto vecor Scaphoideus tituanus Ball. Agora, Medio Rural decidiu dar un paso máis e cualifica de utilidade pública a erradicación desta enfermidade, o que implica que a Administración poderá actuar de forma subsidiaria e tomar medidas se os propietarios non o fan. 

Foi en xaneiro de hai dous anos cando a consellería puxo en marcha un programa para tratar de evitar a propagación da praga. Pero isto non foi suficientes porque, ese mesmo ano, detectáronse novos positivos e ampliouse a zona afectada, que se circunscribe por agora ao sur das provincias de Pontevedra e Ourense. Novas prospeccións realizadas o pasado ano volveron detectar novos casos e as organizacións agrarias e consellos reguladores empezaron entón a reclamar á consellería que tomase medidas para forzar aos propietarios de viñedo abandonado a actuar co fin de evitar a súa propagación, debido á ameaza que esta enfermidade supón para o sector vitícola galego. 

Entre as súas principais reivindicacións estaban que se forzase, dalgunha forma, aos donos desas leiras con vide que xa non se cultiva a arrincar as plantas, tendo en conta que estas se converten nun foco de contaxio importante, xa que para controlar a enfermidade é imprescindible aplicar tratamentos insecticidas e estar pendentes de se aparecen síntomas nas plantas. Algo que realizan os viticultores profesionais, pero non os donos de parcelas nas que o cultivo do viñedo se ha abandonado. Tras a entrada en vigor desta nova orde, os propietarios de viñedos abandonados situados nas zonas afectadas non só están obrigados a arrincalos, senón que a Xunta poderá intervir no caso de que non o fagan e destruílos ela mesma, cargando ao propietario cos correspondentes gastos e sancións. 

Ata o de agora, os propietarios de viñedo e de viveiros xa debía cumprir unha serie de obrigacións, en función da zona na que se situasen as súas plantacións. En xeral, as persoas profesionais de material vexetal de plantación de Vitis, os titulares de explotacións agrícolas e os profesionais do sector do viño xa estaban obrigados a vixiar a presenza da Flavescencia nas súas plantacións e viveiros. Tamén tiñan a obrigación de comunicar aos servizos competentes a detección de viñedo e doutras plantas afectadas cos síntomas desta praga.

Desta forma, cando se confirma un novo positivo, a consellería procede a delimitar a chamada zona demarcada. Esta está formada polo  territorio no que se localizou un positivo (chamado zona infectada) e a área delimitada ao redor dese brote cun ancho mínimo de 2,5 quilómetros (denominada área tampón).

Segundo esta nova orde, que incorpora todas as obrigacións da anterior, os viticultores e viveiros das zonas inzadas terán que destruír todas as plantas que dese positivo á enfermidade e todas aquelas que teñan síntomas canto antes e, como máximo, nun período de 20 días hábiles desde que reciba a notificación. Se hai máis dun 20% do viñedo sintomático teranse que eliminar todas as plantas. O mesmo sucederá se a parcela de viñedo está abandonada. Ao mesmo tempo, será preciso aplicar tratamentos fitosanitarios con insecticidas autorizados en todas as plantas da parcela inzada de forma inmediata. Con iso búscase evitar que máis insectos que contaxien do organismo nocivo e expándano por plantacións próximas.

Se o positivo se produce nun operador profesional, dedicado á venda de planta de viñedo, será preciso eliminar baixo control oficial a planta positiva e inmobilizaranse todas as demais que se atopen na instalación ou na parcela, que non poderán ser comercializadas ata que teñan unha análise negativa ou reciban un tratamento con termoterapia. Tamén terán que aplicarse un insecticida en toda a parcela. 

En canto aos propietarios e viveristas situados na denominada zona tampón, as súas obrigacións inclúen vixiar a presenza da enfermidade nas súas parcelas e comunicar ás autoridades competentes calquera sospeita de contaxio. Tamén están obrigados a aplicar tratamentos fitosanitarios contra o insecto vector, que se iniciarán nos períodos de voo dese. Será Medio Rural a que informará a través do seu web das datas de comezo do voo do insecto, a partir das cales será obrigatorio iniciar os tratamentos. 

A maiores, as persoas titulares de parcelas de viñedo tamén deberán eliminar e destruír as plantas sintomáticas cuxo positivo hai sido confirmado oficialmente. Os donos de parcelas abandonadas situadas na zona tampón, pola súa banda, están obrigados a arrincalas e destruílas. Tamén será preciso eliminar as plantas silvestres do xénero Vitis e ás plantas das especies Ailanthus altissima, Alnus glutinosa e Clematis que estean a unha distancia inferior a dez metros das parcelas de produción. 

A novidade desta orde é que as consellería poderá actuar de forma subsidiaria cando os propietarios do viñedo afectado por esta normativa non o fagan. Así, establécese que no caso de que o titular da explotación non execute dentro do prazo e na forma apropiada as medidas ás que está obrigado, Medio Rural tomará a iniciativa cos seus propios medios ou utilizando servizos alleos e cargará os gastos correspondentes ás persoas titulares da explotación. O importe destes será esixido ao propietario pola vía de constrigimiento, con independencia das sancións que correspondan polas infraccións cometidas.  

Vixilancia activa, tamén nas zonas de risco, e indemnizacións para os que cumpran

A maiores, a consellería establece as chamadas zonas de risco, que son aquelas nas que se realizarán prospeccións oficiais e outras medidas co obxectivo de detectar e evitar a posible dispersión da Flavescencia dourada. Situaranse ao redor dunha zona demarcada e terán un ancho mínimo de dez quilómetros. Os donos de parcelas vitícolas situadas nesta zona están obrigados a realizar tratamentos insecticidas contra o insecto vector desta praga. Será Medio Rural a que publicará na web cales son os momentos adecuados para o tratamento, que deberán aplicar os titulares do viñedo. 

 A consellería quere deixar claro que as medidas previstas na nova orde deben ser adoptadas polas persoas propietarios de parcelas afectadas e nos prazos sinalados. De non facelo así, será a Administración a que tomará medidas, que posteriormente serán abonados polos donos das parcelas. A maiores, aquelas persoas que realicen traballos de erradicación da enfermidade pola súa conta, sempre que cumpran coas medidas sanitarias previstas, poderán beneficiarse dunha indemnización.

Haberá axudas para aqueles viticultores que se vexan obrigados a arrincar viñedo infectado coa enfermidade e tamén para as operadoras de material vexetal que realicen a mesma tarefa. Pero non se abonarán nin os gastos orixinados nin o material vexetal destruído cando a persoa titular da explotación incumprise a normativa vixente que afecta á produción e comercialización de material vexetal. 

Para rematar, a consellería establece que se levantará o establecemento das zonas demarcadas cando pasasen catro anos sen detectarse ningún positivo pola enfermidade.  

---

---

---