Un de cada tres nenos vive en situación de exclusión social no noso país, segundo o último informe de Unicef. A ministra de Mocidade e Infancia, Sira Rego, defende a implantación dunha prestación universal por crianza de 200 euros ao mes por fillo
20 nov 2025 . Actualizado á 14:08 h.Mentres os indicadores económicos presentan en España mellor saúde cada ano, con taxas elevadas de emprego e boiantes previsións de crecemento, unha realidade silenciosa avanza en sentido contrario, a dos miles e miles de nenos e adolescentes que viven con grandes e limitantes carencias. Coa taxa de pobreza infantil monetaria máis alta da Unión Europea —29,2%—, o noso país conta ademais con case 2,7 millóns de menores en risco de exclusión social —o 35%, un de cada tres—, segundo os últimos datos de Unicef. «Ser un neno pobre en España non significa necesariamente non ter un teito baixo o que vivir nin pasar fame, pero si estar malnutrido, non ter acceso a estudos ou residir nunha vivenda con condicións pouco saudables», lembrou este xoves o seu presidente en España, Gustavo Suárez Pertierra, durante a presentación do seu último informe. A de Galicia, no 18%, é a taxa máis baixa de todo o país.
As cifras evidencian un problema sostido, unha tendencia que, lonxe de reverterse, intensificouse con respecto a anos anteriores. Mentres que a pobreza monetaria relativa diminúe entre os adultos, na infancia aumenta sen tregua desde o 2018, o que indica que os beneficios do crecemento económico recente non se distribuíron de xeito equitativo entre os fogares con menores. A análise desagregado por tipo de fogar confirma ademais a persistencia das desigualdades estruturais. Os monoparentais presentan taxas de pobreza infantil próximas ao 50%, cifra que se mantén practicamente estable desde hai dez anos e moi similar á daqueles con adultos migrantes. Tamén hai grandes diferenzas territoriais. Mentres en Murcia, Andalucía, Castela-A Mancha e Canarias case a metade dos nenos e adolescentes están en risco de pobreza ou exclusión, no País Vasco e Baleares esta condición preséntase nun de cada catro. Estas variacións internas suxiren que as condicións socioeconómicas e as políticas autonómicas exercen en determinados territorios un peso máis significativo neste ámbito que noutros, que a pobreza a idades temperás tamén é unha cuestión de código postal.
As frías porcentaxes tradúcense en inquietantes consecuencias. Ademais de baleirar a neveira e arrefriar as casas, a pobreza infantil deixa pegadas profundas: un neno criado nesta situación ten dous anos de atraso educativo respecto aos seus compañeiros con máis recursos e as súas probabilidades de sufrir depresión dispáranse ata un 45% en situacións severas. A saúde futura, o acceso ao emprego e o benestar emocional quedan marcados desde os primeiros anos de vida. A pobreza infantil, lembra Unicef, é «unha forma de hipotecar o futuro».
Todo isto ten un custo económico que paga o país enteiro, aínda que non sempre se perciba: 63.000 millóns de euros ao ano, unha factura equivalente ao 5,1% do PIB. E que está a facerse? España despregou nos últimos anos ferramentas como o Ingreso Mínimo Vital e o Complemento de Axuda á Infancia para soster ás familias e evitar caídas aínda máis profundas. Sobre o papel son medidas potentes, pero na práctica arrastran un problema que as desactiva parcialmente: máis da metade das familias que poderían recibir o IMV non o solicita e no caso do CAPI, quen está en disposición de percibilo e non o piden son ata o 72%. Miles de nenos quedan fóra por exceso de burocracia, descoñecemento ou medo ao estigma.
Ante este panorama, Unicef propón unha prestación universal por crianza, unha axuda mensual para todas as familias con fillos, sen condicións, como xa existe noutros países europeos. As simulacións, recollidas no informe O beneficio de facer: o potencial de políticas concretas para reverter a pobreza infantil en España, suxiren que con cen euros mensuais por menor, a pobreza infantil caería 3,6 puntos; con 200 euros, máis de sete puntos. O custo sería elevado: entre 9.000 e 18.000 millóns anuais. Un investimento alto, pero non desproporcionada se se compara co prezo de non facer nada. A ministra de Mocidade e Infancia, Sira Rego, considerou este xoves que esta sería a medida «máis eficaz» para combater estas «insoportables» cifras e asegurou estar a traballar cos seus socios para que se aplique nos presupostos xerais do Estado.
«As prestacións universais progresivas son eficaces á hora de diminuír a pobreza infantil. Garanten o acceso de quen máis as necesitan, vivan onde vivan, e reducen a estigmatización, ademais de previr e recoñecer o esforzo das familias; con todo, requiren dun forte compromiso político e orzamentario —reclamou, pola súa banda, Suárez Pertierra—. Agora é o momento de adquirir ese compromiso, debémosllo aos nenos e adolescentes do noso país».
Os modelos mostran tamén que reforzar o IMV sería eficaz e moito máis barato: uns 1.300 millóns ao ano para unha mellora do 40%. Engade Unicef que o emprego segue sendo decisivo, que aumentar a intensidade laboral (máis horas ou máis meses traballados) reduce máis a pobreza infantil que unha subida adicional do salario mínimo. N é unha opción ao alcance de todas as familias. Nun fogar monoparental, por exemplo, cada hora extras de traballo implica renunciar a coidados que ninguén máis pode asumir. Onde falta un adulto, a ecuación complícase.
A pobreza infantil non é inevitable, tal e como conclúe o informe. É o resultado de decisións políticas, prioridades públicas e estruturas en posición de ser transformadas. Aínda que a situación é grave, a evidencia demostra que existen ferramentas capaces de revertela.