Un xene que converte as bacterias en resistentes aos antibióticos campa por hospitais e granxas de seis países

Unha investigación liderada por científicos da Universidade Complutense de Madrid (UCM) confirmou que o xene npmA2, xerador de bacterias resistentes aos antibióticos, xa está amplamente diseminado en humanos, animais e o medio ambiente a nivel global, ao identificarse a súa presenza en seis países.

O alcance desta crise sanitaria, presente en Alemaña, Francia, o Reino Unido, China, Australia e Estados Unidos, aparece descrito na revista Nature Communications, e é froito da colaboración de investigadores da UCM, o Instituto británico Sanger (Cambridge), o Pasteur de París, e outros centros de investigación de Países Baixos e Australia.

O xene npmA2 crea bacterias cunha resistencia total aos aminoglucósidos, un grupo de antibióticos vitais cando todo o demais falla para combater unha infección.

Foi detectado por primeira vez en bacterias Escherichia coli nunha Unidade de Coidados Intensivos (UCI) do Xapón en 2003, e durante anos non volvera a aparecer, explica nunha entrevista con EFE o director do estudo e xefe da Unidade de Resistencia Antimicrobiana da UCM, Bruno González-Zorn.

Un xene con pasaporte xenético

«Hai uns anos preguntámonos que pasara co xene npmA2», lembra o científico.

Este traballo, froito da análise de case dous millóns de mostras bacterianas de diferentes partes do mundo, ofreceu a resposta: o xene npmA2 actúa como un «pasaporte xenético», viaxa e salta dunha bacteria a outra cada vez máis patóxena.

Da bacteria Escherichia coli pasou a incrustarse na Clostridioides difficile, causante de graves infeccións intestinais, e nela disemínase a nivel mundial.

«Nunha UCI de Holanda tiñan unha epidemia dunha bacteria intestinal co npmA2. Mandáronnola, a secuenciamos e vimos que era o mesmo xene que creou resistencia aos antibióticos na bacteria intestinal, pero esta vez en Enterococcus faecium», agrega. Esta última bacteria ten en España un 30 % de mortalidade cando se estende polo sangue.

«É como unha pantasma: case ninguén sabía da súa existencia e, sen facer ruído, empezou a aparecer en distintas partes do mundo e en bacterias que xa de por se son difíciles de controlar», engade Gonzalez-Zorn.

O achado é especialmente preocupante porque as bacterias nas que se incrusta o xene xa mostran resistencias a outros fármacos.

«O xene npmA2 converte ás infeccións causadas por estas bacterias en practicamente incurables», sostén outro dos autores, o investigador da UCM Carlos Serna.

A pandemia silenciosa

A resistencia aos antibióticos é «unha pandemia silenciosa, o maior problema sanitario ao que se enfronta a humanidade», apunta González-Zorn.

Segundo datos de Nacións Unidas, cada ano morren no mundo 1,2 millóns de persoas por resistencia aos antibióticos. Aproximadamente 20.000 desas mortes prodúcense anualmente en España, unha cifra case 20 veces superior aos falecidos en accidentes de tráfico.

Parte do problema débese, segundo González-Zorn, a que «cada vez hai máis resistencia aos antibióticos existentes, e levamos 30 anos sen descubrir unha nova familia destes fármacos. Ao ser medicamentos relativamente baratos ás farmacéuticas non lles resulta suficientemente rendible achar novas formulacións».

A UE está a apostar pola colaboración público-privada para o desenvolvemento de novos antibióticos, pero a expansión constatada deste xene que potencia a resistencia aos antibióticos de bacterias xa de por se moi daniñas require medidas urxentes de prevención, alertan os investigadores.

Os autores avogan polo desenvolvemento de novas estratexias para combater as infeccións, e por vixiar o uso de antibióticos: «estas medidas son agora máis urxentes que nunca, se non actuamos xa, abocámonos a unha era onde unha simple infección volva ser mortal», destaca González-Zorn.

O científico incide, tamén, en que é necesario vacinarse, non automedicarse, controlar o uso de antibióticos en animais e humanos, illar ao paciente cando se detecta unha infección, ou practicar habitualmente cuestións tan sinxelas como lavarse ben as mans.

---

---