A Aemet admite que non é algo inédito, pero si avisou da tendencia para ser cada vez máis cálidos
01 mar 2025 . Actualizado á 08:45 h.España dá inicio este primeiro de marzo á primavera meteorolóxica, tras o seu segundo inverno consecutivo sen ningunha onda de frío. Aínda que a Aemet sinalou que isto non é algo inédito, si que avisou de que os últimos anos tiveron a tendencia de ser máis cálidos, o que é «un claro sinal do cambio climático», segundo Greenpeace.
A media de temperatura desde decembro estivo máis dun grao por amais dos valores habituais destes meses. Aínda que a anomalía será seguramente maior cando se coñeza o dato exacto de febreiro, que foi un mes moi cálido, con días nos que as temperaturas, por exemplo no litoral cantábrico, superaron os 25 graos.
A última onda de frío no noso país sucedeu entre o 28 de febreiro e o 2 de marzo de 2023, vai facer agora dous anos. Aínda que certamente a última «grande onda de frío» viviuse no inverno do 2020 e 2021, cando a borrasca Filomena trouxo consigo entre o 6 e o 10 de xaneiro do 2021 unha nevada histórica que afectou a varias zonas de España, especialmente a Madrid, e bateu todos os rexistros de frío con varias comunidades por baixo dos 15 graos en negativo e ata os - 25º en Molina de Aragón.
Pero hai máis datos que corroboran os efectos do quecemento. Segundo a información facilitada pola Aemet, no que levamos de século hai habido 31 ondas de frío cun total de 153 días baixo eses parámetros. E en cambio hai habido 48 ondas de calor con 293 días. Ou sexa, os días baixo onda de calor case dobran aos de onda de frío.
«Está claro que hai unha diferenza importante e onde se nota máis é no ascenso de días baixo onda de calor, que se incrementaron a un ritmo duns tres días por década», explica Rubén do Campo, portavoz da Aemet, que tira de estatística para sinalar que o descenso das ondas de frío «non é tan robusto» como o ascenso que están a experimentar as ondas de calor.
«Os invernos están a quentarse a un ritmo de 0,16 graos por década e os veráns están a quentarse a un ritmo de 0,28°. Aínda que, en xeral, temos invernos máis suaves, esa diferenza nótase máis nos veráns, que son cada vez máis tórridos e cada vez ocupan máis días do que debería ser a primavera e o outono», engadiu Do Campo.
Xa houbo outros invernos sen ondas de frío
O portavoz da Aemet, Rubén do Campo puntualizou que acabar o inverno sen ondas de frío pode atribuírse á variabilidade natural do clima e lembrou que xa habido outras secuencias de dous períodos invernais sen ondas de frío: entre 1997 e 1998; entre 2000 e 2001 e entre 2013 e 2014.
De feito, o inverno do ano pasado —período comprendido entre o 1 de decembro de 2023 e o 29 de febreiro de 2024— foi o máis cálido desde o comezo da serie histórica desde 1961, xunto co de 2019 a 2020. Tivo unha temperatura media de 8,5 graos, 1,9° por amais da media desta estación. E todo indica que o inverno de 2025 foi máis cálido do normal, «aínda que non tanto como o do ano pasado», precisan desde a Aemet.
Doutra banda, destacou que só un dos últimos dez invernos tivo temperaturas inferiores ao normal, o de 2017 a 2018. De entre eles, cinco foron moi cálidos e tres foron cálidos. De feito, o actual inverno tamén será catalogado como cálido ou moi cálido. «Iso é un claro sinal do cambio climático», incidiu Do Campo.
Preguntado polas posibles consecuencias da ausencia de ondas de frío no inverno, especificou algunhas positivas, un menor número de falecementos atribuíbles ás baixas temperaturas e un descenso no consumo de combustible para calefacción. Pero tamén varias negativas, como a non redución de determinadas pragas ante a diminución das xeadas.
«Ademais, determinados cultivos, sobre todo froiteiros, necesitan acumular frío no inverno para que logo se produza unha adecuada floración e maduración do froito. Paralelamente, se a floración e maduración adiántase, poden chegar xeadas tardías que provoquen graves danos», explicou.
Os agricultores apostan por cultivos adaptados á calor
O presidente de FENACORE, Juan Valero de Palma, explicou en declaracións a Europa Press que os cultivos necesitan «unha serie de horas de frío ao cabo do ano». «Cando vai frío, a árbore retárdase. Está a coller forzas para explotar cando chega a primavera e empezar a florecer con máis vigor», lamentou.
Incidiu en que este inverno está a acumular «moi poucas horas de frío», o cal supón un «problemón», xa que se adianta a floración. Se despois hai refachos con temperaturas máis baixas, conxélanse as flores e xa non hai froitos. Neste aspecto, precisou que os cultivos están a cambiar de «norte a sur e de sur a norte» a medida que se modifican as condicións climatolóxicas. Incluso se introduciron cultivos tropicais.
Óscar Moret, agricultor aragonés de árbores froiteiras, como o pexegueiro ou a maceira, detallou como as explotacións da zona están a empezar a apostar por cultivos máis típicos do sur ante a subida das temperaturas, como os caquis. De cara ao futuro, prevé que as zonas agrícolas de Aragón que aposten polo regadío van ter dificultades para sobrevivir e considera que probablemente haxa que descartar plantar algúns tipos de cultivos polo seu alto consumo de auga.
En liñas xerais, transmitiu a súa preocupación polo consumo de auga, xa que considera que se vai a necesitar máis, debido a que os cultivos brotan antes. Ademais, denunciou como os seguros agrarios cada vez ofrecen menos cobertura por máis diñeiro ante as consecuencias do cambio climático.
Greenpeace responsabiliza aos combustibles fósiis
O responsable de cambio climático de Greenpeace, Pedro Zorrilla, recalcou que «todos os estudos» relacionan a ausencia de ondas de frío no inverno co cambio climático. Así, apuntou a como en 2023 batéronse 44 marcas de días cálidos e ningún de días fríos, cando nun clima non alterado serían esperables cinco marcas de cada tipo.
Subliñou que a responsabilidade é da industria de combustibles fósiis e apuntou a distintas medidas que se poderían tomar de cara ao futuro, como introducir diferentes impostos ao longo da cadea de produción do sector. Á marxe diso, insistiu na necesidade de conseguir un sistema enerxético «totalmente renovable» e pediu ao Gobierno que non dea incentivos ás plantas de gas para que produzan electricidade e que cree un plan para pechalas, xa que «cada vez se usan menos».