Tras esta primeira fase chegarase a 400.000 cidadáns e buscarase a persoas no alto risco de cancro de mama e ovario hereditario, síndrome de Lynch e hipercolesterolemia familiar
26 ene 2024 . Actualizado á 16:12 h.Arrinca o Proxecto Xenoma Galicia, «o máis ambicioso do mundo» en palabras do prestixioso xenetista Ángel Carracedo. Cun presuposto de vinte millóns de euros para este ano, este proxecto arrinca co envío de invitacións ao primeiro milleiro de galegos para mapear o seu ADN, un traballo que os investigadores confían en que estea realizado no primeiro semestre deste 2024. Este é só un primeiro paso. Esta iniciativa vai máis aló. O obxectivo é conseguir, nun prazo duns cinco anos, mostras de ADN de 400.000 galegos, é dicir, practicamente o 15% da poboación. Por iso Carracedo, o director da Fundación Pública de Medicina Xenómica de Galicia, cualifica este proxecto como un dos máis relevantes a nivel mundial, porque o máis amplo, o UK Biobank, reúne datos de 500.000 británicos para unha poboación moi superior á galega.
Nunha xornada celebrada no Sergas e na que participaron, ademais de Carracedo, o conselleiro de Sanidade, Julio García Comesaña, a coordinada do proxecto, María Brión, e membros do comité científico externo que interviñeron no acto a través de videoconferencia como Peter Donnelly, profesor de Oxford e autor do primeiro mapa xenético do Reino Unido, os artífices de Proxecto Xenoma Galicia explicaron como se vai a articular e que vai permitir. O máis complicado será a organización, os aspectos legais, éticos e de participación «que hai que facer con moita seguridade e transparencia», apuntou a coordinadora. De aí empezar con estas primeiras mil mostras, «para ver se hai algo que cambiar».
En total búscase a 400.000 voluntarios de entre 35 e 65 anos que cedan os seus datos de ADN cunha mostra de saliva. Deles, a 100.000 pediráselles ademais unha de sangue, en concreto para ter bioquímica, hemograma, soro, plasma EDTA e sangue EDTA. Ofrecerase a toda esta poboación un cribado xenético que determine que individuos teñen alto risco de padecer tres enfermidades: cancro de mama e ovario hereditario, síndrome de Lynch -trastorno que aumenta as probabilidades do cancro colorrectal- e hipercolesterolemia familiar. No caso de que ningún dos voluntarios porte unha das variantes xenéticas derivaráselle ao especialista.
O cribado é só un dos tres grandes obxectivos do proxecto. A gran contribución á sanidade e á investigación mundial é a información que se conseguirá con este mapeo que inclúe non só datos xenéticos senón mostras biolóxicas e datos clínicos. En concreto, os outros dous retos son ter un banco de datos xenómico dispoñible para o colectivo investigador de Galicia e unha cohorte galega de mostras biolóxicas dispoñible para facer modelos de predición de risco.
O proxecto é inclusivo e aleatorio, aínda que haberá unha parte dirixida, en concreto ás mulleres de entre 45 e 50 anos de cara ao cribado de cancro de mama e ovario.
Na xornada déronse a coñecer os membros dos catro comités que se constituíron para arrincar o proxecto. Haberá un comité institucional no que están representados os reitores das universidades públicas, xerentes das áreas sanitarias, responsables da Consellería e doutras institucións vinculadas. O funcional contará con doce membros, entre eles os responsable de epidemioloxía, atención hospitalaria ou comunicación do Servizo Galego de Saúde. Haberá un comité científico interno, con representantes das sete áreas sanitarias, como o cardiólogo González Juanatey en Santiago, o oncólogo Sergio Vázquez en Lugo ou a reumatóloga do CHOP, Susana Romero Yuste.
En canto ao cuarto, o comité internacional, nel incorpóranse oito científicos de talla internacional: Marina Pollán (epidemióloga experta en cancro), Carmen Ayuso (xenetista), Peter Donnelly (Reino Unido), Marcos López Hoyos (presidente da Sociedade Española de Inmunología), Andres Metspalu (xenetista estoniano), André Uitterlinden (Países Baixos), Alfonso Valencia (biólogo) e Astrid Vicente (Portugal).
O Sergas e os investigadores deste proxecto confían na adherencia dos galegos a esta iniciativa, «porque sempre fomos un pobo de xenerosidade e solidariedade», concluíu Carracedo.