A astronomía detrás do Nadal

SOCIEDADE

ANTON BRINK

O solsticio foi motivo de grandes festexos desde a época dos romanos

23 dic 2023 . Actualizado á 10:33 h.

Houbo un tempo na historia da humanidade no que observar o cosmos era unha cuestión de supervivencia. Dese pasado remoto, tan diferente do mundo sofisticado de hoxe, permanecen algunhas das festividades máis famosas do ano.

Desde épocas pretéritas realizáronse celebracións ao redor do 25 de decembro. Foi no ano 337 cando un papa, Julio I, propuxo que ese día en concreto fose o elixido para festexar o Nadal ou Natividade, o nacemento de Xesucristo. Con todo, a data central de todos esas celebracións foi sempre o solsticio de inverno, un evento astronómico que tivo lugar durante a madrugada deste venres 22 de decembro ás 04.27 horas.

Estamos ante un dos momentos máis importantes do calendario astronómico. Este sábado prodúcese a noite máis longa e o día máis curto no hemisferio norte e a noite máis curta e o día máis longo no sur. O Sol tamén alcanza o punto máis baixo no ceo respecto ao horizonte e a partir de entón cada xornada que pasa vai ascendendo un máis alto ao mesmo tempo que a luz tamén empeza a gañarlle terreo á escuridade.

Nunha sociedade tan tecnolóxica como a nosa, este acontecemento só ten un valor simbólico, pero durante miles de anos foi un evento transcendental. As antigas civilizacións celebraban que tras o solsticio invernal empezaban a aumentar as horas de sol. Para aquelas sociedades tan supersticiosas só podía ser que os deuses traían a luz que vencía ás tebras.

No antigo imperio romano o solsticio tamén era motivo de grandes festexos. Unha das festas máis famosas era Saturnalia. Trátase dunha adoración ao deus Saturno que se celebraba desde o 17 ata o 23 de decembro. Durante estes días liberaba aos escravos, deixábase de traballar e organizábanse luxosos banquetes.

Un dos obxectos máis populares destas datas é a árbore de Nadal e a súa orixe tamén provén do solsticio. Os pobos nórdicos adornaban as árbores perennes nos exteriores das casas co fin de protexer á natureza do frío e da escuridade da noite máis longa de todo o ano.