Unha científica onde se estrelou o avión dos Andes: «Os efectos do cambio climático son incribles, xa non hai neve»
SOCIEDADE
O fenómeno dO Neno tivo unha influencia moi determinante nunha das maiores historias de supervivencia
23 oct 2023 . Actualizado á 09:55 h.É un dos relatos de supervivencia máis extraordinarios que se poden contar. Unha historia sobre un grupo de humanos que sufriron o indecible nun dos lugares máis extremos da Terra e que se viron obrigados a tomar a peor decisión para continuar con vida. A ciencia acaba de revelar 50 anos despois que la meteoroloxía xogou un papel moito máis decisivo do que xa lla adxudicou.
O 13 de outubro de 1972 o voo chárter 571 da Forza Aérea do Uruguai saía desde Montevideo con destino a Santiago de Chile. A bordo ían 40 persoas, 19 xogadores do equipo de rugbi Old Christians Club e os seus familiares. Tamén cinco membros da tripulación. O tempo resulto decisivo desde o primeiro minuto. O avión, que debe cruzar Os Andes, ten que facer unha escala obrigatoria en Mendoza polas pésimas condicións meteorolóxicas.
Ao día seguinte o piloto decide probar outra ruta e viaxa cara ao sur para atravesar a cordilleira polo chamado Paso do Planchón. Debido a un erro de cálculo, o voo vira uns minutos antes do que debía e entra en manto de nubes. Cando o ceo se despexa xa non había nada que facer. O aparello intenta gañar altura, pero as montañas están demasiado preto. Minutos despois prodúcese o impacto e o aparello parte á metade.
Fenómeno dO Neno
Tras a violenta colisión a fuselaxe sae disparado e deslízase por unha ladeira de neve. Sorprendentemente 33 dos 45 pasaxeiros sobreviven. A cantidade de neve amortecera o choque. Agora descubriuse que neste momento decisivo desta historia tivo un papel crucial o feito de que houbese moita máis neve do normal. E o responsable non foi outro que o fenómeno dO Neno.
«O de 1972-73 foi un de seis eventos máis intensos desde 1856. O fenómeno adoita provocar condicións invernais máis húmidas do habitual nos Andes, é dicir, xerando máis precipitacións e nevadas nas altitudes máis altas. A importancia dO Neno foi que as nevadas os salvou porque se o avión golpease contra unha roca explotaría ao impactar», explica a La Voz Ulyana Nadia Horodyskyj, climatóloga da Universidade de Colorado.
Ulyana é unha das integrantes da expedición que volveu ao lugar do sinistro medio século despois e que relata o documental A Traxedia nos Andes (Movistar +).
Entre os membros da expedición tamén está Eduardo Strauch, un dos 16 sobreviventes. Se hoxe pode contar a súa experiencia é grazas a aquel espeso manto de neve que impediu que o accidente acabase con todo tras o impacto. Claro que xusto despois de evitar unha morte segura, o lugar converteuse no peor dos pesadelos. Un sitio completamente illado e custodiado por montañas.
«Da primeira noite lembro que facía moito frío. Só pensabamos no momento no que viñesen rescatarnos», conta Eduardo no documental. Varios avións do Uruguai e Chile sobrevoaron a zona, pero a fuselaxe de cor branca era imposible de detectar. Ao décimo día a operación de procura suspendeuse. Déranos por mortos. Os sobreviventes decatáronse pola radio de que ninguén iría sacalos daquel inferno xeado.
O que pasou despois é unha historia ben coñecida que foi narrada en libros e películas como Viven e proximamente nA Sociedade da Neve, do director Juan Antonio Bayona. Cabe destacar que a neve tamén resultaría decisiva cando o grupo tomou a decisión de alimentarse dos corpos dos compañeiros falecidos.
A misión que participou no documental non foi capaz de localizar a fuselaxe do avión. Con todo, Eduardo si atopou algúns obxectos que quedaron ao descuberto polo retroceso da neve. A sorpresa para todos foi atopar unha paisaxe moi diferente ao de 1972. «Os efectos do cambio climático son impresionantes. Durante os meses de verán aquilo xa non parece un glaciar, só unha chea de rocas. Nos 50 anos transcorridos desde o accidente, o glaciar caeu decenas de metros desde a súa altura ao longo das morrenas laterais. Como ninguén estivera alí para realizar investigacións, foi para min unha oportunidade para ver como se comportan os glaciares nesta rexión dos Andes. Están a desaparecer rapidamente», confesa Ulyana.
O final desta historia é pura épica e ten dous nomes propios: Nando Parrado e Roberto Canessa. Nas peores condicións que una poida imaxinarse atravesaron parte da cordilleira dos Andes e fixeron posible que rescatasen aos seus compañeiros 72 días despois.