Álex Hache, socióloga: «Compartir vídeos íntimos sen consentimento é unha tendencia que impacta moito máis en mulleres»

Tres de cada catro mulleres con presenza en Internet sufriron, polo menos unha vez, violencia machista no ámbito dixital. Estes son os datos que a ONU publicaba no 2019 como parte dun informe sobre as formas de violencia contra as mulleres. O machismo atopou na rede un lugar onde estenderse libremente e transformar as súas formas tradicionais. «Hai mil formas diferentes de violencias machistas dixitais e, ademais, estas van evolucionando á vez que os fan as tecnoloxías», explica a socióloga Alex Hache. Xunto á avogada Laia Serra, a Universitat de Barcelona e as organizacións Alia, Donestech, Calala Fondo de Mulleres e Fundació Surtcrearon FemBloc, unha liña de atención a as ciberviolencias machistas pioneira en España. Trátase dun servizo de asesoramento ás vítimas que, acompañadas de profesionais, reciben apoio psicolóxico, legal e dixital para afrontar as situacións. O proxecto piloto, implementado durante 14 semanas na primavera de 2022, guinda algúns datos relevantes sobre a situación. Denuncian «un marco legal fragmentado e insuficiente» e «unha clara falta de datos e investigacións públicas que dimensionen o fenómeno».

— O pasado mes de abril o Observatorio Nacional de Tecnoloxía e Sociedade publicaba un informe no que aseguraba que «o primeiro problema á hora de analizar a incidencia [da violencia machista en contornas dixitais] é a escaseza de estatísticas».

— Si, é un problema endémico a nivel internacional. Non creo que haxa ningún país actualmente que estea compilando de xeito sistemático datos sobre as violencias machistas dixitais. Polo tanto, o esforzo de investigar e entender que magnitude ten está a recaer nos colectivos feministas que traballan sobre estes temas. Hai moi poucos estudos, pero algún reporta que só una de cada dez presentas denuncia este tipo de violencia. Estamos na mesma situación que as violencias machistas tradicionais.

— O 75 % de participantes no proxecto mostraba secuelas psicolóxicas. Pola natureza das contornas dixitais é máis complicado que exista unha violencia física, o principal motivo á hora de denunciar violencia machista. Inflúe nas cifras?

— A violencia física non se dá, pero as afeccións psicolóxicas son tan reais que se poden transformar en afeccións físicas graves. A parte, hai moitas violencias que poden comezar online e logo saltar á vida real. Por exemplo, unha persoa que estea a buscar á súa exparella e que a atopa a través dos seus dispositivos, ou alguén a quen coñeces por Internet e logo atópasche na rúa

— Xurdiron novas formas de violencia machista ou se han extrapolado á contorna dixital as que sempre existiron?

— Algunhas das formas de violencia machista máis comúns na sociedade son os impulsos, as calumnias, a chantaxe e as ameazas. Iso é o que máis atopamos, pero únese a novas formas como pode ser compartir contidos íntimos, publicar información persoal sensible coa coa finalidade de facer dano, instalar un software espía nun dispositivo para facer seguimento dunha persoa sen que esta o saiba ou tomar o control das súas contas. Hai mil diferentes formas de violencias machistas dixitais e, ademais, evolucionan á vez que as tecnoloxías e as plataformas. Hanse extrapolado moitos dos actos de violencia que xa existían pero tamén se orixinaron outros novos.

— En canto aos tipos nativos dixitais, Cal destacaría?

— A nivel global habemos visto que o compartir contidos íntimos como fotografías ou vídeos sen o consentimento da persoa é unha tendencia que, xeralmente, impacta moito máis en mulleres. Tamén, segundo un estudo do 2022 elaborado pola UNESCO entre xornalistas de 125 países, case a metade declaraban ter sido acosadas con mensaxes privadas non desexados, o que pon de manifesto que gran parte da violencia dixital ocorre nas sombras de Internet, lonxe da vista pública.

— É máis probable que unha muller sufra acoso en redes por parte dun descoñecido ou por parte de alguén do seu círculo?

—Un estudo levado a cabo en máis de corenta países informou que o 80 % das mulleres reportaran, sido testemuñas ou experimentado de primeira mano violencias machistas dixitais. O que está a pasar é que hai un aumento destas violencias en varias contornas, desde o familiar, o da parella ou exparella ata persoas descoñecidas que se unen en redes para acosar, desprestixiar e difamar. Por exemplo, cara a representantes feministas que se expoñen publicamente.

— Tamén expoñen que o 51 % das violencias contadas proveñen da parella ou exparella.

— Pódese dar por unha confusión entre o amor romántico e as situacións tóxicas. Cousas como: Se me queres dáme a clave do móbil, necesito acceder á localización do teu móbil para saber que estás a facer en cada momento, tes que mandarme mensaxes para ver como estás... A violencia acelérase cando hai un intento de separarse. Aínda que che separes fisicamente da túa parella, se non pechaches as contas compartidas ou non cambiaches a túa clave no caso de que a soubese.

— A entrada en vigor da Lei de Garantía Integral da Liberdade Sexual incluíu de forma específica cuestións relacionadas coa violencia dixital.

— Se, pero primeiro temos que ver como vai. Unha cousa é que a lei salga e outra que se implemente ou que haxa medios para que se poida pór en funcionamento as medidas que está a propor.

---

---

---