Novo fito do medicamento: trasplantan un fígado descartado que permaneceu tres días fóra do corpo do doante
SOCIEDADE
A técnica utilizada polo Hospital Universitario de Zúric abre unha vía para «salvar moitas vidas»
01 jun 2022 . Actualizado á 09:23 h.Foi o nunca visto. Un fígado humano danado que puido recuperarse e que permaneceu durante tres días fóra do corpo antes de ser implantado nun paciente con cancro e cirrosis. A intervención, que pasou a formar parte da historia do medicamento, foi realizada por un equipo do Hospital Universitario de Zúric, que publicou a fazaña en Nature Biotechnology. A técnica utilizada, en canto se implante de forma rutineira, suporá un antes e despois nos transplantes de órganos.
Polo xeral, un transplante de fígado require que este non pase máis de doce horas fóra do corpo, unha traba que podería acabar grazas a esta nova tecnoloxía que permite conservalo polo menos tres días, como se demostrou cun paciente que segue san un ano despois de recibir o órgano.
Ademais, o fígado usado sería descartado nun procedemento tradicional, pero foi tratado. Unha tecnoloxía que aínda require de máis ensaios antes de pensar no seu uso habitual, pero que abre unha fiestra para «aumentar o número de órganos trasplantables, así como reducir as listas de espera e, sobre todo, salvar moitas vidas».
Así o explica unha das asinantes da investigación que publica Nature Biotechnology Lucía Bautista Borrego, do Hospital Universitario de Zúric. Cada vez é maior a diferenza entre a demanda de transplantes de fígado e o número dos dispoñibles, ademais como a práctica clínica consiste en almacenalos durante non máis de 12 horas en xeo, o número de órganos é limitado.
O equipo encabezado por Pierre-Alain Clavien, do Hospital Universitario de Zúric, logrou conservar durante tres días o fígado fóra do corpo grazas a unha máquina que realiza unha técnica coñecida como perfusión normométrica ex situ.
A técnica consiste en perfundir órganos dentro dun rango de temperaturas consideradas fisiolóxicas (de 34 a 37 graos), co que a súa funcións metabólicas están activas, e non en repouso, como ocorre coa perfusión hipotérmica (a baixas temperaturas), explica Bautista.
O equipo usa para iso sangue humano de banco de sangue, que «fai a perfusión aínda máis fisiolóxica, ou parecida a como ocorre in vivo». O que «fai especial» a técnica do equipo é o uso dunha maquina desenvolvida con enxeñeiros da Escola Politécnica Federal de Zúric (ETH) que permite monitorar e controlar numerosos parámetros de funcionalidade. «Con iso -destaca Bautista- conseguimos manter os fígados en boas condicións por varios días».
Unha vez trasplantado, en maio do 2021, o fígado funcionou con normalidade, con «unha lesión mínima» ao volver o fluxo aos vasos sanguíneos internos, escriben os autores. O paciente só requiriu un réxime inmunosupresor básico durante as primeiras seis semanas e «recuperou rapidamente a calidade de vida, sen ningún signo de dano hepático, como o rexeitamento ou a lesión dos condutos biliares, que seguen estando sans un ano despois da operación», agrega o estudo.
O receptor do órgano foi un home de 62 anos que sufría de cirrosis avanzada, hipertensión portal grave e carcinoma hepatocelular (CHC) múltiple e recorrente, quen foi informado da técnica á que o órgano ía ser sometido.
O fígado non era válido para o seu transplante nun procedemento habitual e foi rexeitado por outros centros, pois viña dunha paciente con sépsis e tiña unha tumor que nese momento non se sabía se era benigno, o que se determinou despois. Aquela muller de 29 anos fora sometida, á súa vez, a un multitrasplante de fígado, bazo e intestino.
«De non usalo nós, o fígado acabaría no lixo. Ese é, en efecto, o propósito do noso proxecto -destacou Bautista-: poder usar órganos que se poden avaliar e incluso reconstituir para trasplantar, reducindo listas de espera e salvando vidas».
Manter o fígado fóra do corpo deu a opción de avalialo e tratalo. Unha das vantaxes evidentes da perfusion ex situ radica en que se poden usar fármacos a doses mais elevadas, ao non producir efectos secundarios noutros órganos, por exemplo «en casos de multiinfeccion, que era este caso».
Bautista fai fincapé en que as opcións terapéuticas «son infinitas, cada patoloxía específica, en teoría, podería ser tratada ex situ cun tratamento especializado para cada órgano perfundido». Neste primeiro transplante, o fígado mantívose fóra do corpo tres días, porque «o paciente o necesitaba e recibiuno tan pronto» como a súa funcionalidade se restableceu, pero en ensaios de laboratorio o equipo puido perfundir órganos ata doce días.
A investigadora española agrega que calquera órgano que se perfunde por varias horas é susceptible de poder facelo durante períodos máis longos: o corazón, o ril ou o pulmón. Esta técnica ha de estar adecuada as necesidades de cada órgano, que «desta forma poden ser rescatados para o transplante».
Para que esta tecnoloxía estea completamente integrada en practícaa clínica son necesarios «ensaios clínicos que demostren a súa seguridade usando órganos non descartados, aqueles que si se poden trasplantar». Isto require «uns anos en poder ser posible, pero estamos en iso», conclúe.
