A datación das ferramentas dos xacementos de Porto Maior e Ou Cabrón sitúan moito antes do coñecido a presenza humana na comunidade
10 may 2017 . Actualizado á 05:00 h.Non hai restos humanos porque a acidez do chan granítico borrou calquera rastro, pero a precisa datación das ferramentas líticas atopadas non deixa lugar a dúbidas: os primeiros humanos viviron en Galicia hai 300.000 anos. A referencia máis antiga documentada ata o de agora, en Cova Eirós, só se retrotraía a 89.000 anos. A proba irrefutable constitúena os obxectos, fundamentalmente bifaces, un tipo de machada do Paleolítico, achados nos xacementos de Porto Maior (As Neves) e de Ou Cabrón (Arbo), que cobren un rango cronolóxico comprendido entre os 300.000 e os 100.000 anos. Trátase dun descubrimento excepcional, con implicacións na evolución humana, dun equipo liderado polo arqueólogo de Nigrán Eduardo Méndez Quintas, que acaba de presentar a súa tese no Centro Nacional de Investigación sobre a Evolución Humana (CENIEH) de Burgos. A datación realizouse con metodoloxía punteira, como a Resonancia Paramagnética Electrónica (ESR) e a Luminiscencia Ópticamente Estimulada (TT-OSL), que ofrecen unha medición máis fiable que o Carbono 14. «É, e con moita diferenza, a referencia máis antiga sobre a presenza humana que existe para Galicia», constata o arqueólogo galego.
Igual de importante é o feito de que o novo estudo derruba un mito e que apunta a que Galicia estaba máis atrasada nesta etapa do Paleolítico que outras zonas de Europa, unha idea que se apontoou nos anos 60 a partir dos datos do xacemento das Gándaras de Budiño. «Supúñase -explica Méndez- que aquí se seguía traballando cunha tecnoloxía que en Europa desaparecera 100.000 anos antes, pero as ferramentas que atopamos son exactamente iguais e teñen as mesmas características que as doutros xacementos do suroeste de Europa».
Especie X
Queda por despexar a importante dúbida da quen pertencían os bifaces, porque a día de hoxe descoñécese que especie humana podía poboar o Baixo Miño hai 300.000 anos. Podía pensarse que se trataba dunha poboación de neandertales primitivos, pero os obxectos achados pouco teñen que ver coa tecnoloxía musteriense, propia desta especie. Correspóndense coa industria achelense dos homínidos africanos e da que se atoparon mostras noutros lugares de España, Inglaterra e do suroeste europeo, aínda que non en Centroeuropa. A teoría que se manexa é que se trata de poboacións africanas, posiblemente dalgunhas formas de Homo erectus, que chegaron ao continente polo Estreito de Xibraltar. «A existencia de dúas tecnoloxías contemporáneas -apunta Méndez- parece indicar que na Europa do Pleistoceno Medio existían polo menos dúas especies humanas. Unha orixinaria de Europa, posiblemente neandertales antigos, con tecnoloxía musteriense, e outra africana, marcada polo uso da achelense. Conviviron na mesma época e no mesmo espazo».
Os xacementos galegos axudarán a descifrar esta parte do crebacabezas da evolución humana, pero o de Porto Maior ten outras implicacións. É o primeiro de Europa no que se achou unha acumulación deliberada de grandes utensilios, algo nunca visto. «Nunha superficie moi pequena -di o arqueólogo-. Hai 111 machadas en nove metros cadrados, o que é completamente inédito no continente».