A revisión do plan especial do centro histórico de Santiago permitirá dividir vivendas
SANTIAGO CIUDAD
O actual xa o admite, pero só para as de máis de 150 metros cadrados, condición que agora desaparecerá, aínda que as resultantes han de ter polo menos 40 metros cadrados útiles
18 jun 2025 . Actualizado á 20:12 h.A revisión do plan especial de protección e rehabilitación do centro histórico de Santiago permitirá dividir ou agrupar vivendas, sempre que estas cumpran coa normativa de habitabilidade de Galicia, respecten os elementos catalogados que existan no edificio e o resultado sexan fogares de polo menos 40 metros cadrados útiles. O plan actual admite a división, pero só para os inmobles de máis de 150 cadrados e deles han de resultar vivendas cun mínimo de 70 metros cadrados.
O xiro que quere darlle o bipartito (BNG-CA), para adaptar a oferta a unha demanda onde priman as familias dunha ou dúas persoas (o 57,5% das galegas), elimina o condicionante actual de superficie e rebaixa a practicamente a metade a amplitude do fogar resultante, o que introduce unha flexibilización importante. Con todo, a medida non será inmediata, supondo que logre o apoio suficiente no pleno. De momento, este venres publicarase no Diario Oficial de Galicia a aprobación inicial da modificación do devandito plan, que a Xunta de Goberno decidiu o pasado luns.
O procedemento require aínda unha aprobación provisional por ese mesmo órgano e a definitiva por parte do pleno. E levará o seu tempo. O goberno agarda que estea antes dos dous anos de suspensión de licenzas e solicitude de títulos habilitantes que se contradigan coas reformas que se quere introducir, pero é máis que probable que a aprobación definitiva non chegue antes de ano e medio. O visto e prace final non precisa maioría absoluta no pleno, aínda que na situación minoritaria en que se acha o goberno de Goretti Sanmartín esíxelle igualmente un acordo co PSOE e os non adscritos.
Á parte de asegurar que os fogares resultantes da división ou agrupación de vivendas teñan un mínimo de 40 metros cadrados útiles, a posibilidade de fraccionar inmobles ha de asegurar que resulten vivendas exteriores e coas estancias mínimas que esixen as normas de habitabilidade de vivendas de Galicia. Isto é: estancia, cociña, baño, lavadoiro, tendal e almacén. A condición de vivenda exterior esixe polo menos dúas estancias (ou unha e a cociña) con ocos ao espazo público ao que dea a fronte da parcela ou a un patio de quintero ou espazo libre privado, sempre que este teña unha separación mínima.
Ademais de non afectar os elementos catalogados, a división ou agrupación de vivendas tampouco pode alterar as estruturas parcelarias protexidas. E cando estas estruturas sexan protexidas, poderán considerarse exteriores as vivendas cunha soa peza habitable (estancia ou cociña) ao espazo público ou ao espazo exterior de calidade, sempre que a fronte do edificio impida dispor máis.
«Contra o que se cre, a poboación creceu»
A segregación de vivendas pretende posibilitar a saída ao mercado de inmobles que agora están parados e atraer poboación, aínda que, segundo o edil de Urbanismo, Iago Lestegás, o censo do ámbito creceu desde 1996, o ano anterior á aprobación do plan especial da zona: «Contra o que se cre, creceu un 26 %». Pasou de 8.494 aos 10.708 veciños este ano, aínda que a percepción negativa, asume, pode deberse a que si caeu de forma importante en zonas de alta presión turística, aínda que hai outras onde se incrementou, como en Ou Franco (42%) e Rúa do Vilar (30%). A caída cebouse en Caldeirería, Cardeal Payá e San Francisco, que retrocederon entre o 31 e o 50%.
A actual revisión afectará só os usos do ámbito do plan especial do centro histórico, pero o goberno pretende abordar en diante outras dúas modificacións: o estudo e revisión de ámbitos singulares que en case 30 anos non se desenvolveron, para ver que cuestións poidan dificultalo e se hai que introducir cambios; e a incorporación ao catálogo do plan especial dos comercios considerados históricos, para cuxa rehabilitación o Concello pretende concertar un programa de axudas como o dos anos 90. Segundo Lestegás e as técnicas responsables desta modificación, Esther Sánchez e Pilar Rubín, a revisión non modifica os criterios do plan vixente (de 1997), senón que os adecúa á situación de agora.
O veto comercial amplíase a novas tendas de produtos típicos e a casinos, bingos e salas de apostas
Ademais do mantemento e reforzo do uso residencial e do comercio de proximidade para gañar poboación, a revisión de usos do plan especial pretende facilitar a implantación de novos usos dinamizadores e garantir o equilibrio entre os orientados a residentes e a turistas, segundo expuxo onte Iago Lestegás na presentación das claves dunha revisión que mantén a prohibición de novos usos hoteleiros en calquera das súas modalidades e que vetará a instalación de novos comercios de recordos en practicamente todo o ámbito do plan especial, ademais de prohibir os de servizos automatizados (consignas, «vending», caixeiros alleos ás sedes bancarias, lavanderías...) no ámbito intramuros.
Pero as cautelas cos comercios orientados aos turistas van máis aló. Tampouco se aceptará a instalación de máis tendas de produtos típicos (viños, licores, doces, queixos ou outros considerados típicos e de calidades moi variables, segundo a descrición que a proposta revisionista fai deles). Si se poderán vender, pero integrados en tendas de alimentación, aínda que sen superar o 20% da súa oferta, para garantir que tamén se oferten produtos para a poboación residente. Só se admitirán novas tendas de produtos típicos e recordos en zonas periféricas, como A Trisca o Pexegos.
O mercado de abastos e o supermercado do Toural, «equipamentos necesarios»
En canto a establecementos de lecer, prohibiranse en toda a cidade histórica os de xogos (casinos, bingos e tendas de apostas), mentres que se fixarán dous equipamentos comerciais necesarios, o que urbanisticamente asegura a continuidade da actividade deses establecementos co fin actual. Un é o mercado de abastos e o outro o supermercado do Toural.
O plan fixa tamén os eixos e zonas onde ha de prevalecer o uso comercial en plantas baixas. Neses casos, non se admitirá o uso residencial na devandita planta, excepto en edificios de vivenda unifamiliar onde xa existise leste. Tampouco se poderán transformar en vivenda os locais terciarios existentes en planta baixa nesas zonas. E identifica edificios singulares que admitirán usos exclusivos de oficina, terciario ou equipamentos ou combinado co residencial en plantas altas.
Case un centenar de tendas de suvenires na améndoa
O comercio que dá servizo aos residentes caeu case un 69% (de 645 a 202) entre 1990 e o 2024 en todo o ámbito do plan especial, segundo datos da área de Urbanismo. Eses 202 son parte dos 1.091 locais activos en planta baixa, dos que a maioría (497) son de comercial. O 61% do global (672) áchanse no recinto intramuros, onde hai 343 de actividade comercial, dos que 92 son de suvenires. Lecer e restauración suman 340, dos que 231 están tamén na améndoa da zona vella. Son parte dos datos nos que o goberno asinta a necesidade de revisar os usos.
Lestegás sostén que con esta revisión, Santiago convértese en pioneiro na regulación de usos comerciais na zona histórica.