Alicia Lourido, directora da Cociña Económica: «Creemos que hai que cobrar, pola propia dignidade da persoa»
SANTIAGO
Durante o estado de alarma, a Cociña Económica de Santiago chegou a dar ata 230 menús ao día
12 ago 2020 . Actualizado ás 17:04 h.Despois dunha vida dedicada ao mundo da marxinación, sor Alicia Lourido non se asustou cando lle propuxeron encargarse da Cociña Económica de Santiago fai escasos dous anos. Nada na Coruña e criada en Asturias, esta irmá da Caridade contraeu o coronavirus antes do estado de alarma e estivo á fronte do comedor social da rúa Travesa durante os meses máis duros da pandemia.
-Esta é a súa primeira experiencia nun comedor. Que sentiu cando tiveron pensado a idea?
-Directamente nunca estivera en comedores, pero o mundo da marxinación non me era descoñecido. Antes da Cociña Económica estiven nun centro de discapacitados en Lugo e durante 24 anos traballei co colectivo xitano en Xixón. Alí empezamos cunha gardería e logo pasamos a traballar coas nais. Había xente que dicía que aos xitanos había que metelos en camións e botalos fóra, xunto ás monxas, que eramos as que os axudabamos. Convencín un grupo de voluntarios e comezamos cunhas clases de alfabetización. Logo puxemos en marcha uns talleres de promoción da muller. Dabámoslles clases de cociña e de cultura, e a cambio de limpar a parroquia recibían un vale para comprar alimentos. Tamén lles ensinamos a coser e grazas a iso podían vender o que facían para sacarse un diñeiro extra. Eu son moi maniática con iso. Non se pode dicir «ti fica aí quietecito, que eu xa che dou para comer». Á xente hai que axudala a ser protagonista da súa propia liberación. En Guinea Ecuatorial estiven a substituír a outras irmás tres meses ao ano durante un tempo e alí tamén ensinaba a coser. A min gústame moito o labor de promoción. Teñen que ser eles os que consigan e non eu a que lles de.
-Hai quen opina que na Cociña Económica non se debería cobrar.
-Durante o estado de alarma non cobrabamos nada, porque os que se dedican á mendicidade non podían pedir, pero cando rematou decidimos que era mellor cobrar. Pedimos cincuenta céntimos pola comida e tamén pola cea, pero o almorzo non o cobramos. Hai xente que non o entende, pero creemos que hai que cobrar pola propia dignidade da persoa. Se eu vou con cincuenta céntimos, eu estou pagando a miña comida. Pagamento o que me piden, pero págoo. Non estou a me sentir como un pedigüeño que vai a que lle dean. Sempre doe, pero cando uno non pode apuntámosllo, e ese apuntamento xa sabemos onde queda. Cando o comedor estaba aberto e alguén non podía pagar establecemos unha especie de colaboración. O que non podía, limpaba unha fila de cadeiras ou pasaba unhas mesas, aínda que despois o fose limpar unha empregada. Se eu lle estou dando algo a alguén, perpetúoo na necesidade e non lle fago ningún favor.
-Como foi o traballo durante estes últimos meses?
-Agora estamos a dar entre 150 e 170 menús diarios, pero durante o estado de alarma chegamos a dar ata 230. Agora a xente móvese máis e algunhas persoas atoparon traballo. Ultimamente hai máis xente novo. Ás veces mesmo temos estudantes, sobre todo estranxeiros, que veñen cunhas bolsas que logo non lles chegan. Cando se van, acábanche dando as grazas e dinche que de non ser por esta axuda non terían podido comer nin estudar. Pero o noso servizo non é só dar para comer. Non se trata de encher estómagos, senón de alimentalos. Ao meu por exemplo gústame moito mesturarme entre eles e escoitarlles. Recordo a unha moza nova, de non máis de 24 anos, que me dicía: «Non sabe vostede canto fai que eu non podo falar da miña intimidade con alguén». Un necesita a comida, pero tamén proximidade. Apoio e escoita. Que situación lévalles á pobreza? Iso é o que realmente sofren, o que lles doe.
Un comedor social que non para en ningún momento
Ademais de sor Alicia, outras dúas irmás da Caridade e unha empregada contraeron o coronavirus. A causa do contaxio, todas quedaron en corentena, pero a actividade da Cociña non parou. «Contratamos a unha empresa de cáterin para non deixar a ninguén sen comida. Foi un gasto, pero o importante era que ninguén sufrise as nosas circunstancias», explica sor Alicia. Mentres se recuperaba, moitos usuarios deixaron cartas de apoio e ánimo na caixa de correos da Rúa Travesa. Xunto a el, hai outro para donativos particulares, que segundo conta a directora do comedor «algunhas veces recollémolo con cento e pico, e outras con trescentos e pico, por iso eu sempre digo que a vila de Santiago vive a Cociña como algo propio».
O comedor como tal aínda non volveu abrir e agora serve para gardar caixas cheas de táperes de plástico. «É un gasto moi importante, sobre todo porque hai días que necesitamos dous envases por menú. Agora toda a comida temos que póla para levar», indica. Este novo gasto súmase a outros moitos. Para a comida reciben axuda do Banco de Alimentos, de supermercados —que axudan con comida que vai caducar ou con vales de compra—, de empresas ou asociacións, e tamén contan con subvencións da Xunta. Agora mesmo están a agardar por unha para comprar «unha furgoneta, porque a nosa vai camiño do despezamento e necesitámola para recoller alimentos», apunta. Con máis ou menos dificultades, a Cociña Económica consegue dar para comer a todo o mundo. E faino como calquera outro restaurante: con produtos de calidade e uns menús variados. «Houbo un día que unha parella de turistas que pasaba por diante confundiuse e pediunos se lles reservabamos unha mesa», conta sor Alicia entre gargalladas.
Ademais de comedor, a Cociña Económica tamén ten un centro de día que leva pechado desde hai meses. Alí traballan dous profesionais que axudan aos usuarios coa autoestima, a procura de emprego ou a resolución de conflitos. «Tamén temos duchas, que moita xente nos pregunta cando volveremos abrir porque as necesitan. O problema é que agora teriamos que contratar a alguén para limpalas despois de cada servizo e non sabemos cando será posible», conclúe.
