Morre Celso Bugallo, o galego que se converteu nun dos grandes actores de repartición do cine español
PONTEVEDRA
Para Amenábar fixo do irmán de Ramón Sampedro, o que lle valeu un premio Goya nunha carreira na que xa triunfara con películas como «Os luns ao sol» ou «A lingua das bolboretas»
21 dic 2025 . Actualizado á 19:33 h.Se Celso Bugallo (Vilalonga, Sanxenxo, 1947) tivese que narrar a súa propia morte, seguramente, faríao con enorme seriedade e moi poucas palabras. Porque así era el: parco, sinxelo e con esa austeridade vital que gardan as xeracións nadas na escuridade da posguerra. Pero a realidade é que hai moito que contar de Bugallo, que faleceu en Pontevedra, a cidade na que vivía, neste decembro que xa enfila a súa recta final. Tiña 78 anos e unha dilatada carreira no cine español, do que era un dos mellores actores secundarios.
Basta nomear tres películas nas que tivo un peso específico como intérprete para darse conta da magnitude da súa traxectoria: foi o irmán de Ramón Sampedro na oscarizada Mar dentro de Alejandro Amenábar, encarnou ao desgarrador Amador dOs luns ao sol de Fernando León de Aranoa e Corda tamén lle outorgou un papel crave na maxistral A lingua das bolboretas. Todo iso a pesar de que chegou ao cine a unha idade tardía, cando xa cumprira a cincuentena. Non deixou nunca de traballar, e na súa traxectoria figuran tanto medio centenar de películas como numerosas series televisivas e, por suposto, moito teatro.
Celso Bugallo naceu, efectivamente, na parroquia de Vilalonga, en Sanxenxo. Pero foi un neno emigrante. A súa familia, como tantas da época, estivo primeiro no País Vasco e posteriormente en Logroño. Foi en Bilbao onde o jovenzuelo que era entón Celso Bugallo viviu algo que acabaría determinando o seu futuro, tal e como contaba hai tempo nunha entrevista en La Voz de Galicia: foi ao cine para ver Rebelde sen causa e quedou namorado de James Dean. El tamén quería ser actor.
Xa residindo en Logroño, arrimouse ao mundo da interpretación. Comezou a facer teatro con grupos independentes e en 1976 gañou o seu primeiro galardón. Co grupo que dirixía e que fundara, o JUBY (Mocidade Unida do Barrio de Yagüe), fíxose con Premio Nacional de Comedias de Teatro pola obra O retablo do flautista. Continuou moitos anos máis facendo teatro, que era o xénero no que se sentía máis feliz, veu a Galicia e, cando tiña xa 52 anos, a chamada dun director de cine cambioulle por completo a existencia.
«Recordo que estaba en Ámsterdam e José Luis Cuerda estaba a buscarme. Chamaron á miña nai e ela foi a que me deu a noticia de que Corda me estaba buscando para un traballo, e vinme correndo para Galicia! Tivemos os dous unha conferencia en Allariz e díxome: `Tes que cortarche o pelo´. Aí coñecín a José Luis e a Fernán Gómez. Pareceume un milagre», contaba a La Voz de Galicia nunha entrevista no ano 2020. Así foi a súa chegada á sétima arte, debutando nA lingua das bolboretas. Chegaría despois, no ano 2002, Os Luns ao sol, no que foi capaz de representar toda a desesperanza que implica o desemprego póndolle cara a Amador, un extrabajador do naval con problemas de alcoholismo e totalmente illado do mundo.
Nunca deixou de sumar papeis no cine, acadando personalidade propia na sétima arte española e trufando ese traballo tamén co de intérprete en numerosas series televisivas; desde Mareas Vivas e Rías Baixas a Fariña, Entre bateas, Os homes de Pacou ou Xornalistas.
O 2004 foi o seu grande ano. Levou o Goya a mellor actor de repartición polo seu papel en Mar dentro, a oscarizada película de Afastando Amenábar sobre a vida e a morte do tetrapléxico galego Ramón Sampedro. Bugallo interpretou a José, o irmán de Ramón, ao que desencaixaba por completo a necesidade de morrerse do seu familiar. Co rostro angustiado e o cello sempre engurrado, Bugallo dotou ao personaxe dun realismo co que era imposible non recoñecerse, aínda que un non comulgase cos seus pensamentos nin actitudes.
Defensor de morrer coas botas postas, Bugallo seguiu traballando ata hai pouco tempo. E na súa traxectoria destacan tamén interpretacións en filmes como O bo patrón, na que se volveu a poñer ao dispor do seu admirado Fernando León de Aranoa. A película foi seleccionada pola Academia das Artes e as Ciencias Cinematográficas de España como representante para a edición número 94 dos premios Óscar e a el valeulle unha novo nomeamento aos Goya.
Mestre tamén de actores, xa que a mediados dos anos noventa fundou o AFAP (Aula de Formación de Actores de Pontevedra), dirixiu multitude de montaxes, a maioría representados en galego. Este 21 de decembro, aos 78 anos, discretamente, tal e como viviu, este home, que nin sequera tiña televisión na casa, só un pequeno aparello para ver as películas que lle enviaban como académico do cine que era, pasou de actor secundario a protagonista dun adeus sentido. O seu corpo permanece no tanatorio de Pontevedra e será despedido na intimidade familiar.