Cando pensamos en comida vénnos á cabeza sabor, pracer ou saúde. Pero non temos en mente que o que comemos inflúe nas nosas hormonas, eses mensaxeiros que orquestran os procesos do organismo, como o metabolismo, o soño ou a fertilidade. Tras a inxesta, o páncreas libera insulina, encargada de introducir glicosa nas células para xerar enerxía. Se a dieta é rica en azucres ou ultraprocesados, o corpo necesita máis insulina para conseguir o mesmo efecto, xérase resistencia á insulina, que pode derivar en prediabetes ou diabetes tipo 2. Ademais, segréganse outras hormonas intestinais como GLP-1 e PYY que regulan a saciedade. Dietas ricas en fibra, vexetais e proteínas potencian a súa secreción; en cambio, unha alimentación desequilibrada reduce a súa acción.
O apetito está regulado por hormonas como grelina, liberada no estómago antes para comer, que diminúe tras a inxesta. As persoas con obesidade adoitan ter niveis máis elevados de grelina incluso despois de comer, o que contribúe a que teñan máis apetito. A leptina, producida polo tecido adiposo, ten o efecto contrario, informa o cerebro de que xa ten suficiente reserva. Se temos un aumento de graxa corporal, xérase resistencia á leptina, perdendo o seu efecto saciante.
A alimentación tamén inflúe nas hormonas sexuais. En mulleres, dietas baixas en graxas alteran estrógenos e proxesterona, afectando o ciclo menstrual e a fertilidade. En homes, dietas abundantes en ultraprocesados, graxas trans ou alcol reducen a testosterona, diminuíndo non só a fertilidade senón tamén a líbido, a masa muscular ou a enerxía. Cando existe un exceso de graxa corporal, o tecido adiposo produce estrógenos a partir de andróxenos, contribuíndo a infertilidade ou síndrome de ovario poliquístico.
Outra hormona na fala da xente é o cortisol, clave na xestión do estrés. Libérase de forma natural ao longo do día, pero o estrés crónico mantén elevados os seus niveis, o que contribúe a acumular graxa abdominal, perder masa muscular e que durmamos peor. Ademais, se o combinamos con dietas ricas en azucres, podemos disparar eses niveis, xerando un círculo vicioso.
As dietas pobres en iodo poden descender a produción de hormonas tiroideas, enlenteciendo o metabolismo e causando astenia, aumento de peso ou estreñimiento. Alimentos do mar, ovos ou sal iodada axudan a previlo. Outros nutrientes, como zinc ou selenio, presentes en froitos secos, carnes magras ou cereais integrais, son fundamentais para o seu funcionamento.
Non podemos esquecer todas as hormonas que se producen a nivel intestinal, que regulan o metabolismo ou o sistema inmunitario, en comunicación coa microbiota intestinal. Froitas, verduras e alimentos fermentados favorecen que o noso microbioma sexa diverso e beneficioso para o noso corpo, o que repercute no equilibrio hormonal.
En resumo, o que pomos no noso prato comunícase coas nosas hormonas. Unha alimentación baseada en alimentos frescos, variados e naturais permite que as nosas hormonas fagan ben o seu traballo. E se temos algún problema hormonal, a alimentación é unha parte fundamental do seu tratamento.