Dos estantes das librerías ás series de Netflix, a escritora confírmase como un clásico que nunca deixa de reinventarse nun ano cheo de reedicións e propostas para descubrila
03 oct 2025 . Actualizado á 05:00 h.Na nova casa da librería Cronopios de Santiago non se esqueceron do recuncho dos clásicos. E, de entre todos os autores, hai unha imprescindible. «Jane Austen, máis que unha escritora, xa é unha icona. É verdade que os seus libros teñen un punto naíf e case adolescente, pero están vivos. E si, véndense, regálanse, atesourar», di Mercedes Corbillón, a libreira.
Se unha edición coidada de Orgullo e prexuízo é sempre un agasallo acertado, este 2025 a variedade e profusión de reedicións das novelas da autora inglesa de cuxo nacemento, un 16 de decembro de 1775, cúmprense 250 anos, alaga os estantes de novidades. Grandes selos, editoriais pequenas e casas editoras en galego ofrecen as súas propostas. Pequenas xoias como a Emma de Rinoceronte ou cómics como a viaxe pola vida de Austen, como a novela gráfica que editou Penguin, Jane. Unha biografía literaria, de Cristina Oroño e Ana Jarén, buscan atrapar ao lector que xa coñece ou aínda non leu unha soa liña súa.
As súas seis novelas acabadas, as dúas xa citadas e Sentido e sentibilidad, Mansfield Park, Persuasión e A abadía de Northanger converteron a Austen nunha das escritoras máis lidas e influentes do seu momento. A nova lectura dos seus textos reforzou o seu prestixio literario, ás veces embazado pola imaxe distorsionada, e sempre edulcorada, das adaptacións audiovisuais, que insistiron en situala dentro da esfera romántica, cando Austen foi xusto o contrario.
«Tivemos claro que era necesario achegala aos novos lectores, que entrasen sen medo nin prexuízos. As súas lecturas máis coñecidas son unha excelente porta de entrada á literatura “adulta”. Hai tamén certo compoñente pop, como sucede con Virginia Woolf, e, sobre todo, como Shakespeare, a súa obra está ancorada nos grandes temas universais. Hoxe é a nosa autora máis vendida», destacan desde a editorial Alma.
Edicións Invisibles ten tamén a súa propia colección de Austen. «Moitas edicións contaban con traducións moi antigas e ningunhas incluso saltaban fragmentos enteiros. Apostamos por tradutores cunha carreira brillante para poder achegar a Austen ao lector de lingua castelá. A xente mozo está a animarse moitísimo e recoméndaa, non só de boca orella, tamén en TikTok», explican en Edicións Invisibles.
Os lectores están a comprender que, coa súa fina ironía, Austen non falaba de con quen casar, senón de como sobrevivir nunha sociedade patriarcal onde as mulleres sen posesións quedaban desprazadas. Pero tamén toca o interior e o vital. «Emma é “bela, intelixente e rica”, teno todo, pero non se atopa satisfeita con nada, algo que tamén ecoa no mundo contemporáneo», valora Jorge Sacido Romero, profesor e integrante do Instituto de Investigación en Humanidades da Universidade de Santiago.
«Para achegala ao público mozo, utilízanse estratexias como o emprego de cancións actuais, de Ed Sheeran, por exemplo, nas adaptacións audiovisuais ou romper as barreiras raciais en series como Os Bridgerton, ambientada no período da Rexencia (1811-1820) e no que a influencia de Austen é clara», engade o docente.
Outro dos selos que apostaron pola inglesa é Alba Editores. «Despois dun parón, desde finais do XIX Austen foi reeditada sen cesar ata hoxe, e o seu público foi moi variado. A súa orixinalidade (porque é unha autora que non se parece a ningunha outra), a súa fe non romántica (porque non é romántica) nun amor equilibrado, o seu agudo sentido da ironía, a súa toma de conciencia das restricións sociais que afectan as mulleres ou a súa contribución á educación sentimental explican a súa vixencia», defende o editor Luis Magrinyà.
FENÓMENO POP
Académicos, libreiros e editores son conscientes de que o gancho de Austen non sería o mesmo sen a profusión de películas e series inspiradas nos seus libros e na súa vida, desde o aplaudida Sentido e sensibilidade, de Ang Lee, e que no 2026 volve levar ao cine protagonizada por Daisy Edgar-Jones, á estupenda Miss Austen, da BBC e agora en Movistar, centrada na súa irmá Cassandra, aO diario de Bridget Jones beben dos seus personaxes inmortais, como o señor Darcy.
«Non mundo académico ou rexurdimento de Jane Austen veu dá reinterpretación do significado profundo dás novelas, mais non público actual, tanto ou coñecemento dá escritora como ou dá súa obra, van dá man dá imaxe que as películas e series proporcionan», recoñece María Jesús Lorenzo Modia, filóloga e experta na obra de Austen.
«A visión que temos de Austen, en grande medida, provén destas adaptacións. Non podería afirmar con seguridade que teña tantos milleiros de lectores que coñezan as súas novelas. Algunhas dás versións dás súas obras salientan a romantización dás tramas, potenciando moito vos elementos visuais dá campiña inglesa e dás festas e bailes nos pazos, namentres que nas novelas hai un equilibrio entre a razón e a paixón», pon o acento Lorenzo Modia. Catedrática na Facultade de Filoloxía da Universidade da Coruña (UDC), a súa tese doutoral foi precisamente sobre Austen.
Eloxiada e admirada por Walter Scott, Rudyard Kipling, Mark Twain ou o príncipe rexente e futuro rei George IV, e lida polos soldados británicos durante as dúas grandes guerras mundiais, a docente insiste en sacala do frasco de tópicos na que a encerraron algunhas destas adaptacións. «É certo, as súas protagonistas son abrandases, pero tamén hai homes nos seus textos e é interesante unha lectura do tipo de masculinidades que se ponderan e aceptan por parte dás heroínas e as que se rexeitan», defende a profesora. «A partir dous anos setenta do século XX, as feministas norteamericanas advertiron que ou cerne dá súa escrita eran vos problemas económicos e sociais derivados dá dependencia dás abrandases e non outras nimiedades», alega quen cre que aínda queda moita Austen por descubrir.
«Foi capaz de crear un mundo ou, se se quere, de recrealo. Igual que o Londres das novelas de Dickens, a vila rural das novelas de Austen é, primeiro de nada, a de Austen», incide o investigador da USC Jorge Sacido. As novelas, incluída a inconclusa Sanditon, non van de señoras ricas que tomaban o té. «Nas súas obras hai referencias recorrentes a cantidades de diñeiro. Isto tamén é moderno, no sentido de que é a marca de clase nas sociedades capitalistas», apostila Salcido.
A discreción que a escritora gardou ao redor da súa vida privada —os austenitas non perdoan á súa irmá Cassandra por queimar boa parte das súas cartas— segue alimentando a lenda dunha autora que non pasa de moda. «As últimas edicións son tan bonitas como un deses salóns de baile onde se esquivaban Bennet e Darcy. Os seus personaxes transcenderon e dan lugar a novas ficcións, pero a eternidade conseguiuna ela soa, con ese puñado de historias inmortais», conclúe a libreira Mercedes Corbillón.