Mondra: «Non me sentín cómodo no "mainstream", así que puxen un pé na marxe»

A frauta non soou por casualidade. Bastaron uns poucos concertos de Ardén, o seu disco de debut, para acreditar que detrás daquel rapaz de mirada feiticeira e lingua descarada había tremendo artista. Por se a alguén aínda lle quedaba algunha dúbida, no seu segundo disco, De ronda, Mondra vén de facer un exercicio de ousadía ao alcance de moi poucos e de resolvelo de excepcional maneira. O doado tería ser replicado Ardén, pero non. Coa inestimable achega de Hevi na produción, Mondra creba a súa folla de ruta natural para virar cara a un son máis orgánico e máis apegado á tradición, entendida en clave de vibrante contemporaneidade. Aos seus 25 anos, Mondra sácanos de ronda para bailar e reflexionar en torno á sexualidade, ao amor propio, aos coidados e ao valor da mocidade. Esa que ten nel un valioso e excitante referente.

—Como te enfrontaches ao reto, din que sempre transcendental, do segundo disco?

—O punto de partida deste disco era retarse no estudo, enfrontarse á instrumentación orgánica, que era algo que non fixera en Ardén e deixar o dixital só para determinados procesamentos. Todo o disco está gravado con instrumentación orgánica grazas a participación de máis de 30 instrumentistas amigas que con todo o amor do mundo pasaron polo estudo ao longo destes meses. Non hai teclados nin sintetizadores. Os ventos son ventos, os baixos son contrabaixos, hai un pianiño, frautas traveseiras -que eu na miña vida pensei que as utilizaría-, acordeón, gaitas... Non hai un só cortapega en De ronda. E penso que iso é unha das grandes potencialidades do disco. É a música pola música. O que fixen foi prestar atención ao que precisaba o relato sen atender aos estándares dunha canción pop.

—Dá a sensación de que neste disco hai aínda máis de ti que en «Ardén».

—Si, eu quixen facer un disco moi humano e persoal co obxectivo de facer chegar estes estados do corpo á xente. Está a miña parte máis íntima e reflexiva e despois, que tamén son moi eu, esoutra máis irreverente e de celebración.

—Hai moito de autobiográfico en «De ronda»?

—Hai moita realidade, cancións moi viscerais e moi persoais, pero hai tamén moita ficción. É normal que nas cancións fales de ti mesmo. De quen vas falar se non? Pero eu son un home reservado e gústame a idea de que o Martín garde cousas para el.

—E todo ese desexo e esa paixón que se desprende nestas cancións?

—Real como a vida mesma. Quería que a sexualidade, que é algo que está moi presente na nosa tradición oral, tamén estivese no disco dun xeito amable. Ao final, o sexo é unha das finalidades de saír de ronda.

—Xa es un referente para a mocidade. Sentes presión por iso?

—Non. Sinto responsabilidade. Intento coidar as mensaxes porque son consciente do lugar que ocupo e de que a música é talvez o transformador social máis grande que temos. Onde si sentín presión foi no musical. Quería mellorar como músico, facer un segundo disco dende un novo lugar e quería, sobre todo, poñer un pé na marxe. Non me sentín ao 100 % cómodo no mainstream. Sentín que a música galega necesita visitar novos territorios.

—Por que tiveches esa sensación?

—De repente chegamos toda esta fornada de músicas e demos moito a brasa. Foi, e é, marabilloso, pero teño a sensación de que precisamos, e de que temos o potencial, para visitar novos lugares musicais.

—En que marxes puxeches o pé?

—Púxenos no xeito de facer este disco. En darlle á música o tempo que precisaba. Para min era poñer un pé na marxe repetir unha toma sete veces en vez de catro. Ou escapar de estruturas pop. De ronda está cheo de desafíos.

—Se che digo que este disco evócame ao «Manual de cortejo» que Rodrigo Cuevas gravou con Raül Refree, moléstache?

—A comparación con Rodrigo é constante. Ao final, nos dous casos é música tradicional, un maricón en escena, os dous facemos moito uso da estética e nos dous a sexualidade está moi presente... Para min Rodrigo é un referente absoluto e non é unha comparación que me incomode senón todo o contrario.

—Por que cantas tan ben neste disco?

—Traballeino moito. E estou moi feliz porque o que se escoita no disco é o que eu son neste momento. Nin máis nin menos. É un disco sen corrección vocal e a voz é o seu instrumento principal.

—Ademais da voz, a percusión é a outra gran protagonista destas cancións.

—É que é un instrumento moi noso e cunha tímbrica moi interesante. E fíxate, o pandeiro e as sachas están moi presentes pero, en cambio, as pandeiretas quedaron bastante desprazadas.

—Asoman en «De ronda» moitas referencias á tradición. Tiraches máis do arquivo para as melodías ou para as coplas?

—Tirei moito de cancioneiro para recoller conceptos que están no discurso da tradición oral, pero despois adapteinos moito ao meu relato. E nas melodías, hai algunhas que veñen do arquivo de Alan Lomax e outras que xa estaban na miña cabeza. A miña teima é que o disco fose algo moi autoral. Eu non busco recoller e poñer sobre a mesa senón achegar algo meu. As nosas avoas contaban o que lle acontecía no seu momento e eu conto o que me acontece hoxe a través dunha linguaxe que é nosa, que non quedou no pasado.

—O folclorismo xa non che é tan hostil?

—Non me relaciono con el. Penso que o folclorismo entendido como o tecido asociativo onde medramos está en detrimento. Pero porque, de súpeto, xa non é o único espazo onde se tocan as pandeiretas e se baila. Iso agora ocupa outros espazos máis amables e máis universais. Eu penso que á xente hai que transmitirlle a nosa tradición oral non dende un discurso arcaizante senón como algo de hoxe. Que fagan uso dela. Non que saian pola porta, falen xa en español e deixen a pandeireta colgada ata a seguinte clase.

—Que foi o máis importante que aprendiches con «Ardén»?

—Aprendín o tipo de artista que quero ser. Que non é pequena cousa. Tamén aprendín a non xulgarme, porque nesta profesión hai que empregar moitos anos para dar pequenos pasiños.

—Que cambiou na túa vida?

—Eu son unha persoa á que en moitísimas ocasións lle gusta pasar desapercibido e neste momento noto que teño pouca intimidade nalgúns espazos. É algo co que hai que aprender a convivir.

—E que cambiou en Martín?

—Eu creo que en Martín cambiaron poucas cousas. Intento manterme agarrado á miña xente de sempre, á miña equipa... Supoño que co tempo saberei dicirche mellor que cambiou porque é que isto empezou onte.

—Pode ser que gañases confianza no escenario pero a perdeses fóra del?

—Pode ser, si. Persoalmente teño algunhas dificultades para socializar. En contextos novos, por exemplo. Teño máis medos. De como vou ser lido, de se me recoñecen ou non... Que ao final é unha parvada pero é unha información que necesitas para saber como posicionarte nun grupo.

—Como se baila este disco?

—Home, pois algún agarrado hai, algunha muiñeira..., pero tamén é un disco pensado para o baile de hoxe. Podes bailalo como che naza.

—Imos aproveitar os títulos dalgunhas das cancións do disco para convertelos en preguntas. Que cousas te divirten?

—Saír de festa, escoitar música, facer viaxes coas amigas, ir de campamento... As cousas que me divertían antes.

—Que fai que che ferva o cu?

—Só hai que escoitar a canción para sabelo: O impulso sexual e as ganas de relacionarme con outras persoas.

—A quen lle ofrecerías un caldo quente?

—A quen o queira probar.

—Acharás algún día con quen casar?

—Tamén o di a canción: Casarei cando me marchen as calores, casarei para que choren os señores ou casarei por adornarme de flores. Esa canción é unha burla a ese estándar do casamento. A ronda é todo o contrario, é un momento exento de compromiso.

—Para quen te pos guapo?

—Para min. O amor propio e aceptación está moi presentes neste disco.

—Que che da medo?

—Non estar á altura do proxecto. Máis que medo é esa presión dun segundo disco e un segundo espectáculo no que queres posicionarte artisticamente noutro lugar.

—Que non soportas?

—A xente á que lle falta conciencia crítica. Necesitamos habitar o mundo, ser consciente do mundo que habitamos e posicionarnos. Dicir eu estou no mundo desta maneira. Sácame de quicio a xente á que non lle importa iso.

—Completa a frase, e non vale seguir a canción: «Vale máis un canciño que...»

—Que o superficial, que a industria, que a mentira, que a intolerancia, que a ignorancia. Vale máis un canciño é un alegato anticapitalista. Imos de ronda e, ao final, o verdadeiramente importante é quedar cos teus canciños, coa túa xente.

•  SANTIAGO CAPITOL VENRES (19,80 EUROS) SÁBADO (ESGOTADAS)

---

---