Un Constitucional dividido sentenza que a amnistía é legal ano e medio despois da investidura de Sánchez
ESPAÑA
A maioría progresista impón o seu criterio por seis votos a catro sobre a constitucionalidade do borrado dos delitos do «procés» e só modifica tres aspectos menores do recurso do PP
26 jun 2025 . Actualizado á 13:14 h.O Tribunal Constitucional (TC) avalou, cos seis votos a favor da maioría progresista e os catro en contra da minoría conservadora, a lei de amnistía destinada a borrar os delitos cometidos no marco do proceso independentista catalán que acadou o seu clímax co 1-O, segundo as fontes xurídicas consultadas por Europa Press. Trátase dunha iniciativa legal que permitiu ao presidente Pedro Sánchez sacar adiante a súa investidura tras recibir os votos dos partidos independentistas, Junts e ERC, hai agora un ano e medio.
O Pleno resolveu así sen sorpresas o recurso de inconstitucionalidade presentado polo PP, que atacaba todo o texto legal, tras catro xornadas —tres de deliberación e unha de confirmación do borrador emendado e votación— que sumaron pouco máis de 10 horas. Ao longo da semana, os maxistrados resolveron que a Constitución non prohibe as leis de amnistía e que esta, en concreto, era válida.
Ao comezo dos debates, descartaron igualmente expor unha cuestión prejudicial ante o Tribunal de Xustiza da UE (TJUE), que tamén está chamado a pronunciarse sobre a lei de amnistía ante as preguntas formuladas por outros tribunais españois. De feito, o próximo 15 de xullo ten previsto celebrar a primeira vista.
A sentenza aprobada este xoves recolle en esencia o relatorio redactado pola vicepresidenta do TC, Inmaculada Montalbán, que o presidente da corte de garantías, Cándido Conde-Pumpido, cualificou de «excelente» no arranque do pleno monográfico.
Cabe lembrar que se trata da primeira sentenza sobre a amnistía, pero non a única. O Constitucional ten pendentes máis dunha trintena de asuntos relativos a esta lei, que irá despexando á volta do verán, xa que tras este fallo buscará un perfil baixo. As fontes consultadas calculan que o TC seguirá ditaminando sobre a norma ata o 2026.
Longo proceso
A amnistía foi aprobada polo Congreso en maio do 2024. Desde entón, os ollos dos beneficiados polo esquecemento do procés fixáronse en dúas instancias: o Constitucional e o Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TJUE). O primeiro fallou hoxe a favor da norma, ao anunciar que «a opinión maioritaria dos maxistrados considerou que a Constitución non a prohibe e que, por tanto, o lexislador pode aprobar leis de amnistía».
A sentenza recolle gran parte do contido do relatorio da vicepresidenta do Constitucional, Inmaculada Montalbán, que o presidente, Cándido Conde-Pumpido, considerou «excelente» nun dos plenos, segundo recolle Europa Press baseándose en fontes xurídicas. Engadirá unha novidade allea ao extenso borrador, de 191 páxinas. O Constitucional considera que la medida de graza non vulnera o dereito comunitario en materia de terrorismo. A lei de amnistía exclúe os delitos de terrorismo que causasen violacións graves de dereitos humanos. Tampouco perdoa os delitos presentes na directiva europea do 2017. O Supremo investigou a Puigdemont e ao deputado autonómico Ruben Wagensberg por delitos de terrorismo ao atribuírlles a organización dalgúns altercados da plataforma Tsunami Democràtic, pero arquivou a causa en xullo do 2024.
O Constitucional pronunciouse a raíz do recurso presentado polo Grupo Parlamentario Popular, ao ser dos primeiros que se formularon á corte de garantías. O recurso dos populares remarca que a lei de amnistía débese a «unha transacción política para asegurar a investidura» de Sánchez, que contou cos 14 votos (sete cada un) de Junts e ERC. O texto aprobado polo pleno estima que as leis responden sempre a «criterios de oportunidade política» e que, por tanto, «o seu porqué é xuridicamente indiferente».
Tres puntos do PP aceptados
Na súa deliberación, o pleno aceptou moi poucas cuestións do recurso dos deputados populares. O pleno ve inconstitucional a «asimetría» da lei orgánica, que perdoa tanto aos que apoiaron o procés como aos que se opuxeron, e recoñecen que a norma inclúe «unha habilitación insólita» para que os delitos perdoados repítanse no futuro.
O terceiro punto do PP cun razoamento favorable do Constitucional é referido o Tribunal de Contas. O pleno reproba que só sexan escoitados a Fiscalía e os organismos públicos afectados nos procesos xudiciais relacionados ao procés que ajusticiará este tribunal.
Precisamente, o Tribunal de Contas foi a primeira instancia española que elevou unha cuestión prejudicial ao Tribunal de Xustiza da Unión Europea pola lei de amnistía. O prazo medio de resposta do tribunal dos Vinte e sete é de 16 meses. Segundo esta previsión, debería pronunciarse nunha data próxima ao mes de novembro deste ano.
O propio Constitucional tamén tivo a oportunidade de acudir a Europa antes de dar o seu veredicto, pero rexeitou esta opción. Así o solicitaron os catro maxistrados conservadores —que tamén pedían un maior número de plenos ante a transcendencia do fallo—, pero a maioría progresista rexeitou a medida.
O presidente do Goberno, que negara a posibilidade desta amnistía antes das eleccións xerais do 2023, celebrou o previsible fallo deste xoves do Constitucional. Lembrou que o seu Executivo advertira de que a normal era «plenamente constitucional». Tras o veredicto favorable da corte de garantías, quixo dicirlle aos españois que «se demostrou que todos estes esforzos, e a pesar de todos estes ataques, merecen a pena».
O pleno non entrou a valorar nada relativo a delitos de malversación na lei orgánica. O PP non o pediu no seu recurso e haberá que agardar os recursos de amparo dos líderes independentistas para que o TC pronúnciese. O Supremo decretou que a norma non aplicaba no caso do expresidente catalán Carles Puigdemont, o exvicepresidente Oriol Junqueras —indultado, pero aínda con pena de inhabilitación— e o exconsejero Toni Comín, ao estimar que obtiveron un beneficio persoal no procés. Un suposto que non recolle a medida de graza. Este mércores, o Supremo ratificouse, polo que agarda que os tres políticos do 1-O acudan agora ao Constitucional. Nos seus casos, terán que agardar os amparos, que non se resolverán antes de outono.