O Defensor do Pobo denuncia agora o acoso de Interior aos inmigrantes recentemente desembarcados
ESPAÑA
A oficina que dirixe Ángel Gabilondo asegura que axentes de Frontex, coordinados por España, someten aos simpapeles a duros interrogatorios sen avogados nin garantías
02 dic 2022 . Actualizado á 20:30 h.O Defensor do Pobo abre un novo fronte ao Ministerio do Interior e á súa política en materia de estranxeiría. Tras a polémica polas mortes no valo de Melilla o pasado 24 de xuño ou as expulsións de menores de Ceuta o pasado ano, que van levar ao banco á exdelegada do Gobierno, a oficina que dirixe Ángel Gabilondo pon o foco agora na chegada dos inmigrantes por vía marítima. A institución emitiu unha resolución na que denuncia que os axentes da Axencia Europea da Garda de Fronteiras e Costas (Frontex), que en territorio español e por lei seguen «instrucións» do departamento que dirixe Fernando Grande-Marlaska, hostigan con interrogatorios aos simpapeles recentemente desembarcados das pateras e caiucos para que acheguen datos sobre as mafias de tráfico de persoas. É máis, o Defensor asegura ter probas de que esas «entrevistas», realizadas nos instantes inmediatamente posteriores a pisar terra firme, fanse sen presenza de avogados e con outras graves deficiencias.
En situación vulnerable
O informe, ao que tivo acceso este xornal, está datado o pasado 11 de novembro. A institución quéixase ante a Dirección Xeral da Policía, órgano que coordina as «entrevistas» aos recentemente chegados, de que estas se efectúan «mentres as persoas, que acaban de chegar por vía marítima e en condicións de perigo e vulnerabilidade, atópanse privadas de liberdade, coñecedoras da posibilidade de ser devoltas e sen ter asistencia xurídica no momento da entrevista, senón posteriormente».
O Defensor do Pobo basea as súas acusacións, en especial, en dúas inspeccións realizadas aos operativos de Frontex no Centro de Atención Temporal a Estranxeiros (CATE) do porto de Almería, dependente da Policía Nacional, e ao peirao do porto Gran Tarajal en Forteventura. Interior, nos seus escritos de resposta, alega que esas entrevistas son «voluntarias» e «anónimas» e que con estes interrogatorios só se busca solicitar información para previr «delitos graves». Segundo a Policía, trátase de coñecer «rutas utilizadas, modus operandi dos migrantes irregulares, delitos transfronteirizos, trata de seres humanos, contrabando de drogas, fraude documental, terrorismo, etc.».
Pero esas explicacións non convencen en absoluto ao ombudsman español. «Sobre a voluntariedade destas entrevistas, cabe sinalar que, tanto a súa situación como as carencias existentes na comunicación, fan case impracticable a obtención dun consentimento informado e voluntario por parte dos entrevistados», apunta a resolución. A institución lembra que o feito de que estes interrogatorios leven a cabo de «xeito sistemático» e sen excepción a todos os recentemente chegados desmonta o argumento da libre decisión que árgüe o Ministerio do Interior.
Sen saber a que responden
Pero máis aló de que o Defensor non se crea a versión sobre esa voluntariedade, a oficina denuncia fórmalas —horas agardando en fila para ser interrogados tras unha «complexa travesía marítima»— e, sobre todo, as irregularidades deses interrogatorios, nos que, incluso, pregúntase aos simpapeles pola relixión que profesan. «Observáronse carencias na provisión de información ás persoas entrevistadas sobre o obxecto da mesma, así como o uso que se faría do testemuño facilitado», denuncia o informe.
«En ningún momento puido observarse que se achegase detalle sobre o dereito dos entrevistados a non facilitar datos que puidesen resultar incriminatorios», abunda o documento do Defensor, que, ademais, desvela que é moi probable que os inmigrantes non se decatasen realmente da que respondían. «A pesar de contar cunha intérprete, observáronse dificultades na comunicación, ao realizarse a maioría das entrevistas en inglés ou francés, sen que mediase unha mínima avaliación da capacidade de comprensión ou competencia lingüística dos interpelados nestes idiomas».
Con esas deficiencias, o Defensor pon en dúbida que os datos que busca obter Interior poidan ter valor real, tanto operativo como xurídico. Así, asegura que a «falta dunhas mínimas garantías», unida ás «carencias observadas na comunicación» e á «falta de confidencialidade», sen dúbida terán un efecto negativo na «calidade da información recollida».
Sen garantías xurídicas
O Defensor do Pobo pon o acento en que Interior non pode colocarse de perfil ante estas irregularidades por parte de Frontex, xa que estes operativos, aínda que están «deseñados polo director executivo da devandita axencia» teñen como «principal responsable» ao «Estado membro». «Frontex desprega equipos que, no exercicio das súas funcións e competencias, están suxeitos á autorización do Estado de acollida», lembra o equipo de Ángel Gabilondo ao departamento que dirixe Grande-Marlaska.
«Os equipos de Frontex reciben instrucións do Estado membro de acollida, de conformidade co plan operativo», reitera o informe. O Defensor reprocha a Interior que non extremase «» as «garantías xurídicas» nestes interrogatorios dadas «as especiais circunstancias nas que se atopan as persoas entrevistadas».
Interior revisará os rexeitamentos de migrantes na fronteira tras o novo informe do Defensor do Pobo
O ministro do Interior, Fernando Grande-Marlaska, asegurou este venres que o Defensor do Pobo limita agora os rexeitamentos na fronteira as «diferenzas de criterio» sobre a actuación policial na traxedia de Melilla do pasado 24 de xuño, sen cuestionar a actuación «proporcional» da Garda Civil «ante un ataque violento» á fronteira española.
«Neste segundo informe do Defensor do Pobo xa non fai referencia a ningún tipo de actuación da Garda Civil», indicou Grande-Marlaska, en referencia ao anterior informe —logo rebatido por Interior—, no que se afeaba a falta de auxilio sanitario aos migrantes ou o lanzamento de pedras por parte dalgúns axentes, así como o rexeitamento de 470 migrantes á marxe da legalidade.
En declaracións á prensa recollidas por Europa Press, Grande-Marlaska puxo de relevo as diferenzas entre o informe do 14 de outubro e o documento do 28 de novembro da oficina que dirixe o exministro socialista Ángel Gabilondo.
O titular de Interior adiantou que desde o ministerio contestarán a este segundo texto sobre a traxedia de Melilla pola que todos os grupos, salvo o PSOE, censuraron a actuación do departamento ministerial. A Fiscalía, en paralelo, mantén aberta unha investigación sobre o ocorrido o 24 de xuño no valo fronteirizo entre Marrocos e Melilla.
Tras destacar o seu recoñecemento ao labor de Gabilondo, Grande-Marlaska subliñou que o novo documento do Defensor, «a diferenza do 14 de outubro», agora só fai referencia ás «diferenzas no criterio de interpretación dos rexeitamentos en fronteira».
O ministro remitiuse así á sentenza da Gran Sala do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos e á sentenza do Tribunal Constitucional para engadir que se trata dunha «diferenza de criterio» entre o Defensor e Interior que van analizar.
Neste sentido, apuntou que xa no Congreso, onde compareceu por segunda vez para falar da traxedia do 24J na que faleceron polo menos 23 migrantes, adiantou que estaban dispostos a «buscar o elemento de unión entre ambas as interpretacións».
«A Garda Civil actuou con toda a legalidade e proporcionalidade nunha traxedia que non se debería producir con 23 falecidos», insistiu Marlaska, repetindo que «ningún feito tráxico de carácter vital aconteceu en territorio nacional» e que os axentes da Benemérita actuaron «ante un ataque violento».