O presidente carga contra as eléctricas e o xestor do sistema apunta a unha desconexión masiva das plantas solares do suroeste peninsular como causa probable do colapso
29 abr 2025 . Actualizado á 21:30 h.«Quince gigavatios perdéronse súbitamente, en apenas cinco segundos». Con esa frase resumía o presidente do Gobierno, Pedro Sánchez, na súa primeira comparecencia tras a crise, a causa do apagamento que sumiu ao país na escuridade e o caos a partir das 12.33 da mañá do luns. Nun dicir amén se esfumó o equivalente ao 60% da xeración eléctrica de toda España. E iso foi, en última instancia o que provocou que se activase o procedemento de illar o sistema eléctrico peninsular do resto de Europa, cortándose a interconexión con Francia.
Vinte e catro horas despois dese sorprendente derrubamento, Rede Eléctrica avanzaba as posibles causas do que a xerga do sector se coñece como un cero eléctrico: un apagamento total. O director do Servizo de Operación da compaña, Eduardo Prieto, descartou que se produciu como consecuencia dun ciberataque. «Recibimos a colaboración do CNPIC [Centro Nacional de Protección de Infraestruturas Críticas do Ministerio do Interior], do Incibe [Instituto Nacional de Ciberseguridade] e do CNI [Centro Nacional de Intelixencia] e esta mañá [por este martes] puidemos concluír que efectivamente non hai habido ningún tipo de intrusión nos sistemas de control de Rede Eléctrica que puidese ocasionar o incidente», afirmou tallante o directivo.
Desconexión masiva
A enerxía solar, no punto de mira. Aínda que Prieto aclarou que no xestor do sistema están á espera de dispor de toda a información «para ter conclusións a fin de que non se volva a producir», apuntou directamente á «perda de xeración». Explicou que ás 12.33, «o sistema atopábase estable», coa potencia, a frecuencia, a tensión e as condicións de seguridade «adecuadas». E que foi entón cando se iniciou «un evento compatible cunha perda de xeración» no suroeste da península. O incidente «foi superado satisfactoriamente», e o sistema recuperou «un punto de estabilidade». Pero, «un segundo e medio despois, produciuse outro evento igualmente compatible coa perda de xeración que degradou as condicións de funcionamento do sistema eléctrico» o que desembocou finalmente no cero enerxético, tres segundos e medio máis tarde.
En definitiva, que as 12.33 horas do luns, en apenas cinco segundos sucedéronse dúas desconexións masivas de plantas de xeración eléctrica, o que provocou o colapso.
«Poderemos identificar as instalacións concretas que se desconectaron cando recibísemos toda a información dos centros de control das empresas de xeración», explicou. Aínda así, deslizou que «o feito de que as desconexións se producisen na rexión suroeste peninsular pode facer pensar que a perda de xeración é solar».
Segundo os datos da propia Rede Eléctrica, ás 12.30, tres minutos antes do apagamento, a xeración solar supuña o 65% do total, con 19.155 MW dun total de 29.110. Entre ese momento e as 12.35 desconectáronse 10,2 GW de soar, 3,87 de nuclear (todas as centrais operativas) e 1,357 de eólica.
As sospeitas apuntan, pois, a un parón masivo de plantas solares no suroeste de España.
O que tamén considera «pouco probable» o máximo responsable de Operacións de Rede Eléctrica é que o apagamento teña a súa orixe en «un erro humano».
Sánchez se enroca
Todas as hipóteses sobre a mesa. Pouco despois das explicacións de Prieto, comparecía novamente ante a cidadanía o presidente do Gobierno, Pedro Sánchez, quen non comulga con iso de enterrar definitivamente a idea dun ciberataque. «Sería imprudente descartar calquera tipo de hipótese», dixo. «Respectamos loxicamente que os operadores descarten determinadas hipóteses pero queremos facer nós a nosa propia análise» para coñecer de «xeito certeiro» as causas que provocaron o colapso. Pero, iso si, admitiu que o Goberno non dispón de «información concluínte» para determinar «que fose un ataque terrorista». «A cidadanía debe ter claro que o Goberno vai chegar ata o fondo do asunto para que isto non volve suceder», asegurou rotundo.
Con todo, segundo confirmaron diversas fontes da seguridade nacional a Colpisa, nin o CCN nin o CNPIC nin Incibe nin o Centro Nacional de Intelixencia (CNI) nin o Mando Conxunto do Ciberespazo, que depende de Defensa, atoparon «indicios» de que unha «intervención exterior» sexa a causante. É máis, durante as tres reunións do Consello de Seguridade Nacional (CSN) que tiveron lugar o luns e onte —segundo avanzaron fontes próximas a estes encontros— tampouco ningún dos responsables presentes dos organismos implicados achegou datos que apunten a un ciberataque.
Segundo Colpisa, a pesar de que Sánchez insistiu este martes en manter todas as hipóteses abertas, o pasado luns, horas despois do colapso da rede, o propio presidente, nunha conversación telefónica co secretario xeral da OTAN, Mark Rutte, descartou inicialmente esta posibilidade. O líder da Alianza mostrou a súa preocupación porque, no caso de que se tratou dun ataque externo, tería que activar todos os resortes da organización militar para dar unha resposta inmediata en defensa do seu aliado. Unha circunstancia que ao final non se produciu.
Responsabilidades
Os operadores privados, baixo a lupa. Contra quen non tivo reparos en cargar o presidente do Gobierno foi contra os «operadores privados». Entre eles, a propia Redeia, propietaria de Rede Electrica, na que o Estado posúe unha participación do 20%
e elixe ademais á persoa que ocupa a súa presidencia, neste caso, a exministra Beatriz Corredor. Deixou claro Sánchez na súa intervención que, chegado o caso, esixiralles «responsabilidades». Ata en tres ocasións remarcouno. Iso, e que se adoptarán medidas para reformar o sistema para que o acontecido non volva suceder, pondo ao país contra as cordas.
Dixo o presidente que non dubida da palabra dos responsables de Rede Eléctrica no que a descartar un ciberataque refírese, pero insistiu en que o Goberno quere saber «que ocorreu nas empresas xeradoras en canto á súa ciberseguridade». E non deixou pasar a oportunidade de reprocharlle aos responsables de Rede Eléctrica terse que decatar pola prensa de que descartaban o jaqueo do sistema, a pesar de que o luns mantivo varias reunións coa dirección da empresa e deu orde de que se lle comunicase calquera avance na investigación.
Nucleares
A folla de ruta para o peche mantense. Aproveitou tamén Sánchez a súa comparecencia para intentar acalar as voces que reclaman unha marcha atrás no peche programado das centrais nucleares, agora que a vulnerabilidade dun sistema excesivamente dependente das renovables quedou ao descuberto. Entre elas, as do principal partido da oposición, que leva tempo batallando para que non se pechen esas plantas. «Quen vincula o sucedido á falta de nucleares, francamente, menten ou mostran a súa ignorancia», afirmou Sánchez, quen deixou claro que o Goberno non vai dar marcha atrás aos seus plans.