Arequipa, cidade natal de Vargas Llosa, acolle o Congreso da Lingua Española máis rompedor
CULTURA
Expoñentes peruanos da improvisación achegan a literatura e o rap para reivindicar a mestizaxe na linguaxe. O rei Felipe V atópase xa no Perú para asistir ao evento que organizan conxuntamente o Instituto Cervantes, a Real Academia Española e a Asociación de academias da lingua española.
15 oct 2025 . Actualizado á 10:05 h.A elegante Praza de Armas da cidade peruana de Arequipa, cidade na que naceu Mario Vargas Llosa, converteuse onte á noite nun escenario de batallas de rap freestyle, nun concerto no marco do Congreso Internacional da Lingua Española, que se celebra esta semana na chamada «cidade branca», cunha reivindicación da mestizaxe na linguaxe, organizado conxuntamente polo Instituto Cervantes, a Real Academia Española e a Asociación de academias da lingua española.
Varios expoñentes peruanos de improvisación de hip-hop levaron a cabo unha charla para achegar a literatura e o rap para un diverso público e pouco despois a actividade coroou cunha gran batalla coa impoñente catedral de Arequipa de fondo. Pero, máis aló de ataques entre rapeiros, Stick, Almendrades, Andrómeda, Raz e Delenyer fixeron constantes referencias culturais, á protesta social, a saúde mental e as desigualdades. «Terra de escritores e poetas», «Síntome como Mario Vargas Llosa conversando na catedral», «Esta é a terra que viu nacer un premio Nobel», foron algunhas das frases que escoitaron a noite deste martes, data de inicio oficial do Congreso da Lingua. «Era unha charla para culturizar ás persoas que non estaban contextualizadas co que é a cultura hip hop (..) Falamos sobre as figuras literarias, sobre a relación cos escritores, sobre a importancia da linguaxe coherente», contou o rapeiro.
Tamén trataron temas como os estereotipos que consideran que os rapeiros son persoas que só falan lisuras ou que recorren ao morbo, e como se valora a coherencia, a ilación e as secuencias. «Unha chea de cousas que tamén son en común coa escritura, a composición, para que haxa correlación», agregou ao afirmar que é amante da pluma do escritor norteamericano Charles Bukowski e do seu compatriota Mario Vargas Llosa.
Precisamente, a casa natal do nobel acaba de reabrir as súas portas para homenaxearlle no ano do seu falecemento. Trátase dun gran casarón próximo ao centro histórico que esconde o segredo de albergar o nacemento do escritor peruano, onde viviu o primeiro ano da súa vida. Un holograma de Vargas Llosa en tamaño real dá a benvida ao público xunto a unha parede de fotografías reais dos antepasados do escritor, que habitaron esta gran casa antes de partir cara a Cochabamba (Bolivia), onde pasou gran parte da súa infancia e experimentou «o suceso máis importante da súa vida»: aprender a ler. O rei Felipe VI, que xa se atopa no Perú para participar no congreso, ten prevista unha visita privada, guiado por familiares do escritor: Luis Llosa Urquidi, director da Casa Museo, curmán de Mario e irmán da súa viúva Patricia Llosa Urquidi e a súa filla Morgana Vargas Llosa.
Bad Bunny, «o maior defensor do español»
Ademais, o nome de Benito Antonio Martínez Ocasio, máis coñecido como Bad Bunny, saíu a relucir nas sesións académicas do congreso como o hispano «que máis defendeu o español no 2025 en todo Estados Unidos». Foi Luis Fernández, xornalista e executivo español, actual presidente de Telemundo, quen o definido así, como «un dos maiores e mellores defensores que temos os latinos que falamos español nos Estados Unidos», nun panel no que se analizou o presente e futuro desta lingua no país norteamericano.
Fernández referiuse á recente aparición do cantante portorriqueño no programa Saturday Night Ao vivo e á mensaxe que lanzou, ao retar á audiencia para aprender español, en relación á súa actuación no intermedio do Super Bowl do 2026, o maior evento deportivo dos Estados Unidos. No mesmo panel, presentado por Nuria Morgado, da Academia Norteamericana da Lingua Española, participaron Francisco Javier Pueyo, actual director executivo do Observatorio da lingua española do Instituto Cervantes en Harvard e o académico Richard Bueno Hudson. Todos eles coincidiron en subliñar que o español dos Estados Unidos é «moito máis que unha lingua de inmigración», xa que se falaba desde moito antes da formación e expansión do país ás súas fronteiras actuais, e na súa diversidade, con variedades por país de orixe, fenómenos híbridos como o spanglish e o bilingüismo con linguas indíxenas.