Cen anos da construción do primeiro rañaceos de España: o edificio do Banco Pastor da Coruña
VIVIR A CORUÑA
A cidade herculina tivo o teito máis alto do país ata que se construíu a sede de Telefónica na Gran Vía madrileña
21 nov 2022 . Actualizado á 10:47 h.«As cidades españolas queren ter os seus rañaceos, diminutos comparados cos norteamericanos; pero xigantescos se os relacionamos co noso tipo de casa de catro ou cinco pisos». É o arranque dun artigo de 1922 publicado na revista do Colexio Oficial de Arquitectos de Madrid, e deu no cravo. Efectivamente, que nese ano o noso país tivese altísimas construcións era aínda unha vontade, un desexo; non unha realidade. Por aquel entón, só a Escola de Chicago facía que os cidadáns elevasen a vista grazas á execución do Home Insurance Building (Chicago) ou do Flatiron Building (Nova York). Ata que nunha esquina de Europa empezaron a cambiar as cousas.
Aínda que a historia sinala o mítico edificio da sede de Telefónica como o primeiro rañaceos de España, o certo é que A Coruña tivo o teito máis alto do país durante varios anos. Sete anos antes de que se asentase esta edificación de 13 plantas na concorrida Gran Vía madrileña en 1929, comezou a construírse no Cantón Pequeño un maxestoso edificio que estaría rematado en 1925. Os cimentos da sede do Banco Pastor celebran este ano o seu centenario, e merécense que se repase a súa historia.
Desta entidade bancaria, absorbida no 2018 polo Banco Popular (e leste, á vez, polo Santander), só queda para os nostálxicos o icónico letreiro que durante anos coroou a sede. De feito, aínda que o Santander expuxo ao Concello a posibilidade de substituír este rótulo polo do banco liderado por Ana Botín, en María Pita negaron a maior porque «alteraría as condicións e percepción do inmoble». Estas declaracións institucionais reforzan a categoría de emblema que foi adquirindo cos anos este edificio. Situado nunha das zonas máis privilexiadas da urbe, aínda hoxe é un dos nenos consentidos da arquitectura local por diferentes motivos, pero principalmente porque, como sinalou La Voz de Galicia o 18 de setembro de 1927, «marcou, onda a Casa Barrié, unha nova e florecente etapa na construción da cidade, endereitándoa por modernos e grandiosas canles».
Se os coruñeses teñen hoxe este símbolo, que bebe das técnicas e o estilo da Escola de Chicago, é grazas a Antonio Tenreiro, que se encargou do deseño, e Peregrín Estellés, que estivo a cargo da estrutura. Ambos, formados na Escola Superior de Arquitectura Técnica de Madrid, viviron con esta obra o seu nacemento como profesionais. Tratouse dun encargo do moi ilustre Pedro Barrié ao seu sobriño Antonio, que onda o seu compañeiro sufriu a presión de boa parte dos cidadáns, que crían que se trataba dunha construción desproporcionada para un lugar como A Coruña. A idea era levantar unha nova sede para o banco, que requiría unha zona nobre acorde co poder que nese momento tiña a entidade financeira. Finalmente elevouse 39 metros e once plantas, varrendo así dunha plumada a normativa municipal vixente, que impedía que as edificacións pasasen unha altura de 20 metros. Superouse este escollo alegando, como indica a publicación do arquitecto Xabier Louzao, Historia da arquitectura en Galicia: do Neoclasicismo á autarquía, «valores de modernidade, hixiene, progreso, e embelecemento».
Non só neste tema romperon moldes, pois para a súa construción se utilizou formigón armado na súa estrutura, un material ao que non se recorrera nos edificios da cidade, e pedra artificial para a fachada e os elementos decorativos. O parecido cos bancos ingleses daquela época é, de xeito evidente, innegable.
A parella profesional que formaron Antonio Tenreiro e Peregrín Estellés foi en grao sumo prolífica na Coruña. Esta dupla moldeou o urbanismo da cidade, deixando a súa pegada en construcións como a Casa Barrié, o mercado de San Agustín e a sempre misteriosa Casa Bailly da Nacional VI.
