«Foi a aberración máis grande da historia de España. Saíde todas, chegaremos ao final custe o que custe»

«Decenas de miles de mulleres pasaron anos encerradas en reformatorios, vítimas dun sometemento extremo e unha crueldade brutal sen a máis mínima compaixón. Suicidios, roubos de nenos, crimes de lesa humanidade... Foi a aberración máis grande da historia de España. Saíde todas, porque vos imos a apoiar; chegaremos ata o final, custe o que custe», alentou onte Consuelo García do Cid na Casa Museo Casares Quiroga da Coruña, onde catro señoras ás que lles esnaquizou a vida o franquista Padroado de Protección á Muller, unha institución infernal presidida pola esposa do ditador, contaron a súa historia nunha sala abarrotada e abraiada.

«Isto non cura, vives con esta marca e xa está», advertiu García do Cid, escritora e entón unha nena ben de Barcelona, «de familia moi de dereitas e moi elegante», que foi drogada e trasladada a Madrid en 24 horas para ingresar nun reformatorio das Adoratrices, orde relixiosa galardoada co Premio Dereitos Humanos Rey de España no 2015.

Descubrira a resistencia antifascista, a pena de morte a Puig Antich, a multicopista no piso duns amigos na que imprimían panfletos para bombardear as ramblas desde un Seat 600 cunha choiva de papel na que se lía «Franco, cabrón, traballa de peón». Cambiara o niño de abella polas campeiras, os vestidos hippies e o pachuli, «un perfume de puta».

Consuelo non sabía o que era autolesionarse ata que entrou no reformatorio. «Era tal o sufrimento que as mozas se cortaban as veas porque non o podían soportar. Eu entrei no lavabo e empecei a golpearme os ósos dos pómulos porque sabía que ao día seguinte ía ter a cara negra. Deu igual. Ningunha monxa díxome nada. Eu non estaba no Padroado. Eu era de pago, enviárame a miña familia por rebelde. Por iso eramos as peor tratadas, porque o tiñamos todo e torciámonos/torciámosnos. As de pago estabamos politizadas. Había outras ás que nunca ninguén lles deu un abrazo», narra.

O 2 de abril de 1976 logrou escapar. Volveron encerrala, pero nun centro peor, o reformatorio de Ávila. «Directamente Dickens», ilustra. Entrou en folga de fame, quedou en 35 quilos e volveu fuxir. Aos poucos meses, xa nun correccional de Barcelona, conseguiu saír. Ás compañeiras que quedaron dentro prometeulles sacar á luz o horror. Leva 15 anos niso.

Salomé dá Torre, filla dunha vítima dun reformatorio franquista: «As monxas dixéronlle que a súa nai merecía morrer, por vermello»

E. FREIRE

«Un morreo, a perda da virxindade, levar minisaia, bailar agarrado, desobedecer á familia, suspender, ser orfa, estar tutelada por Menores», calquera mínimo desvío podía conducir ao peche. O sistema nutríase das «gardiás da moral», vixiantes invisibles que apenas tiñan que cumprir dous requisitos para aprobar as oposicións de Xustiza e pasar á acción: ser afíns ao réxime e exhibir unha moral intachable. 

A súa función era bater as zonas sospeitosas, piscinas, praias, bailes e xardíns, en busca de noviñas descarreiradas ou en perigo de corrupción. «Detíñanas, as esposaban e trasladábanas ao COC (centro de observación e clasificación), onde pasaban unha semana nunha cela e eran sometidas a un exame xinecolóxico para determinar se eran virxes ou non, completas ou non. Había dous selos: completas ou incompletas. Esa circunstancia era determinante para decidir en que reformatorio ían ingresar, de acordo coa escala do Padroado», explica Consuelo García. 

«Eu podería ser unha avogada importante, pero tiven cinco fillos e unha vida de cans. Nin esquecemento nin perdoo. Esta xente non merece o perdón», concluíu Paca Blanco, filla dun ebanista vermello condenado á morte ao que le conmutaron a pena «porque había que reparar Madrid», lectora adolescente de Marx e conducida por seis mulleres da súa familia á mesma organización perversa que o resto.

Brava, alegre e combativa, dirixiu fugas de 25 mulleres: «Estaban tan entusiasmadas que puxeron a tinguirse o pelo, porse rulos e lavar a roupa máis bonita que tiñan», contou entre risos. Conseguiu chegar a Torremolinos, onde atopou traballo nun discoteca como bailarina: «Eu era de manifestación pola mañá e de rock and roll pola tarde, e bailaba moi ben». Foi detida de novo e ingresou nas Adoratrices de Zamora, onde sufriu «a peor violencia psicolóxica, sen comer, sen cear, levantándonos ás catro da mañá para romper o xeo e lavarnos con esa auga. E rezando todo o día, o ángelus, o rosario, e todo iso sen deixar de traballar para elas».

Paca Blanco, que moitos anos despois fundaría Ecoloxistas en Acción, casou á desesperada co «primeiro lercho que atopei, un maltratador», para non perder á súa filla, nacida en Peñagrande, o reformatorio das embarazadas, onde fregou «chans de xeonllos cun tripón» e este luns describiu como «o máis horrible que vin na miña vida». O lugar onde viu morrer a menores abandonadas durante o parto, «sen un vaso de auga nin unha caricia». Onde «se roubaban» nenos para as familias do réxime. Onde a ameazaron con botala á rúa, quitarlle á nena e aplicarlle a lei de vagos e maleantes «porque a ti non che quere ninguén». Onde Loli Benito, sentada ao seu lado na Coruña, trouxo ao mundo a dous nenos concibidos nas violacións ás que a sometía o seu pai desde que tivo a súa primeira menstruación. 

«Cada vez que ingresaban á miña nai no hospital eu escapábame de casa porque sabía o que me agardaba. O meu pai ía denunciar á policía e cando investigaron por que fuxíame tanto, cometín o maior erro da miña vida: dixen que o meu pai abusaba de min. Así foi como aos 13 anos mandáronme ao reformatorio. Era culpable de que o meu pai abusase de min», debullou. Loli aprendeu a trapichear cos antipsicóticos que lle receitaba o psiquiatra. «A tola era eu», explica.

Foi illada durante un mes nun cuarto cunha cama e un lavabo, do que só saía para ducharse. Sufriu abusos sexuais dun xardineiro que a ameazaba con dar malos informes ás monxas. Fuxiuse e volveu a casa. Tiña 13 anos cando o seu pai a deixou embarazada. «Mandáronme a Peñagrande e ao chegar entrei en shock. Había unha sala chea de embarazadas, moitas, nunca vira tantas. Eu era a máis pequena. E desde o minuto un tiven que traballar, dicían que ías traer a un neno ao mundo e ías necesitar diñeiro, pero eu xamais cobrei nada», lembrou Loli Benito, que 12 horas despois de dar á luz, sen probar bocado desde o día anterior, tivo que acomodar ao seu bebé no peito, baixar dous pisos e conseguir alimento para sosterse en pé. «A cea cominma pero, sen sabelo, foi a porta aberta para empezar a traballar outra vez. Se podías baixar dúas plantas, podías facer o que fóra. Tiven que deixar as sabas do parto limpas para a seguinte que dese a luz».

Loli entregou aos seus nenos ao Padroado. «Xa estivera na rúa e non tiña dereito a pasarlle esa calamidade aos meus fillos. Só puxen como condición que non os separasen, que os adoptasen xuntos, porque sabía que así ía ser máis doado atopalos». Durante anos, paseaba polos parques buscando entre as voces o nome dos seus fillos. «Xa non tiñan idade de xogar no parque pero eu seguía pensando neles como eran cando mos quitaron. Pensaba que podían estar nun orfanato e que se cadra non os quixo ninguén». Viviu así ata que un día recibiu unha mensaxe. «Creo que temos unha conversación pendente desde hai 27 anos». «E non lle contestei! Escribinlle nerviosísima a Consuelo, que se non fose por ela non os atoparía e pregunteille: “Que me escribiu a miña filla, seino porque ten a súa data de aniversario no perfil. Que dígolle?”».

 Á coruñesa Elena Fariña tamén lle quitaron a dúas dos seus fillos. Por eles non denunciou ao funcionario do Tribunal Tutelar de Menores que (cónstalle) segue traballando, ela coñece o seu nome, e que ocultou todas as irregularidades e os abusos que cometeron as monxas de María Inmaculada de Puerta Real a finais dos anos 80 do século pasado, cando o Padroado de Protección á Muller (1941-1985) xa desaparecera e os 900 reformatorios que dirixiron por España xa deberían estar pechados.

Pero non era así. «Elena é a demostración de que polo menos ata 1993 mantivéronse  as prácticas dos reformatorios», remarcou Belén López Cillero, autora dun traballo sobre a xunta provincial do Padroado na Coruña, que enfrontou dificultades insalvables para acceder aos arquivos históricos onde se gardan as probas documentais do horror. «Ás monxas sempre se lles alagan os arquivos, ou arden ou aláganselles», protestou amargamente unha das vítimas.

«Eu fun tutelada por Menores desde os 11 anos. Viña dunha familia desestructurada, o meu pai era alcohólico, pegábanos. Non era a filla desexada e tiña que ser rebelde porque na miña casa só había violencia», defende Elena Fariña, que sufriu golpes «con toallas molladas, para non deixar marcas», abusos e humillacións diarias na residencia da Cidade Vella.

«As do Tutelar de Menores eramos as apestadas. Púñannos a fregar de xeonllos. Dábannos un hornillo para derreter xabón Lagarto que facía moitísima espuma e pasabamos días enteiros para quitala do chan. Lembro unha madrugada fregando cos xeonllos desfeitos, veu unha das irmás e púxome guatas nas pernas, pero non me dixo que parase».

O día que cumpriu 18 anos, foi chamada a un despacho. «Dixéronme: “Fariña, recolla as súas cousas. Tense que ir do centro porque Menores non sufraga os seus gastos”. Eu non tiña onde ir. Collín unha bolsa con catro cousas e xunteime co primeiro que se cruzou no meu camiño. Truncoume a vida. Tiven dous fillos, quitáronmos. Foi un inferno», manifestou Elena, que conseguiu separarse e empezar a traballar de interna cunha familia, que a tratou con «todo o cariño do mundo» e coa que coñeceu ao seu actual marido. «A vida devolveume algo bo, ser feliz, tres fillos marabillosos, unha persoa ao meu lado que me quere, e non ter malos tratos, que é o importante».

«Mujeres caídas ou en risco de caer que desexen recuperar a súa dignidade», ofrecía a propaganda franquista. Mujeres silenciadas, torturadas, explotadas física, psicolóxica e laboralmente; «monxas que fregaban con ortigas as vulvas das nenas, que obrigaban a facer 150 cruces coa fronte no chan e que seguen recibindo premios aos dereitos humanos. O Padroado non é que estivese oculto -afirma Consuelo García do Cid-. Co que non contaban era con que as internas fosen falar 50 anos despois».

---

---