Unha cruz lembra en Arou á vintena de náufragos do City of Agra enterrados nunha fosa-cemiterio
CAMARIÑAS
A parada do roteiro animado na leira do Pacho, como así se coñece, foi un dos momentos máis emotivos desta fin de semana, cun intenso programa deseñado por Naufraxios Galegos
14 jul 2025 . Actualizado á 15:18 h.Camelle e Arou hanse citado esta fin de semana coa súa historia, e fixérono a través do «meirande» programa cultural dedicado a un único naufraxio, o do City of Agra (1897). Baixo a organización da asociación Naufraxios Galegos, neste 128.º aniversario, foron tres días de actividade e memoria con paradas tamén para a emoción. A destacar, durante o roteiro animado levado a cabo na mañá do sábado, con 35 participantes e 14 paradas, sete delas teatralizadas, o paso pola chamada leira do Pacho. Alí, como di Fernando Patricio Cortizo, presidente de Naufraxios Galegos, chantaron unha cruz branca coa lenda Á memoria dúas náufragos do City of Agra, 3 de febreiro do 1897. Esta cruz sinala o lugar exacto onde foron enterrados unha vintena de náufragos deste vapor, en Arou. É unha fosa localizada pola propia entidade, con axuda de Xulio dá Cantora e Manolo do Canle, quen recorreu a fontes da tradición oral para propiciar o descubrimento. Este cemiterio-fosa, incide Patricio Cortizo, converte o municipio de Camariñas no único do mundo, non pertencente ao Reino Unido nin á Commomwealth, que ten entre os seus lindes dous cemiterios de náufragos británicos, o Cemiterio dous Ingleses, na Punta do Boi, e leste da Leira do Pacho. Outra parada singular do roteiro foi a número 11 coa actuación da pantasma de Jamrach, un dos tripulantes do City, de só 19 anos, e pertencente a unha importante familia tratante de animais salvaxes.
Máis aló diso, o programa ao redor do City deixou moi bo sabor de boca entre a organización. Empezando polo venres inicial, cunhas 50 persoas na visita guiada á Sala dúas Naufraxios, no Museo de Man; coa homenaxe a tres irmáns Bajeras, mergulladores, pola súa humanidade, ou coa obra de teatro Palilladas, que reuniu no público a unhas 200 persoas. No musical, e ademais dunha foliada con talento de oito agrupacións, para a memoria quedarán o concerto de Bronteroc, dos locais Modesto Tajes e Alba, pezas de autor convivindo con rock ou cancións feitas para o momento, unha delas dedicadas ao tarabuelo de Modesto, Prajiño, un dos primeiros mergulladores de Camelle, falecido en 1925 cando se foi a pique o San Fernando. Non menos talento exhibiron no seu regreso á localidade Adhara & Ritman: súa foi a sesión vermú do sábado, coa forza arroiada de Adhara Caamaño, A Cuncheira de Sofán, como ela mesma explicaba nesta peza.
Moito para referenciar do vivido esta fin de semana, aínda que con seguridade pode aludirse á recreación da chegada dos náufragos, na noite do sábado, como o momento máis «simbólico, emotivo e poderoso»», en palabras de Fernando. Iso, porque «condensa toda a nosa historia marítima e ou noso patrimonio oral», perfectamente acompañado todo iso pola música de cámara de Kreze. Toca a campá real do City, doada no seu día á igrexa Espírito Santo de Camelle, e a partir de aí tres grupos de veciños saen á rúa, vestidos de época, candís en man, tamén nenos, ao berro de: «Naufraxio en Arou! Acudide, veciños!». O resto é historia, con todas as letras, a de auxilio dun pobo a quen, a maioría da India, loitaban por salvarse na auga. Ese mesmo pobo que hoxe, a través de «entidades irmás» como son A Folja dá Faneca e Mar Devalado, continúa traballando contra o esquecemento brindando colaboración a Naufraxios Galegos.