Pontecesures cumpre cen anos marcados polo Ulla, a lamprea, o tren, a Nestlé e Chanteclair
02 nov 2025 . Actualizado á 05:00 h.Luis Álvarez foi o primeiro alcalde nacionalista de Pontecesures. En abril do ano 2000, cando se cumprían 75 anos da fundación do pobo, Álvarez lembraba os seus anos de escola co profesor Avelino Pousa Antelo (A Baña, 1914; Teo, 2012). O ilustre galeguista, intelectual, escritor, defensor incansable do agro galego e presidente da Fundación Castelao e do Partido Galeguista, ensináballes en clase e en plena ditadura a cantar o himno galego. «Pero cantade baixiño», rogáballes prudente. O día que morreu Franco, don Avelino non explicou aos nenos os pormenores do suceso, simplemente levounos ao patio do colexio e sementaron tres carballos simbólicos, que logo creceron á vez que Pontecesures.
O ano que morreu Franco e Pouso Antelo plantou os carballos, Pontecesures cumpría medio século de existencia. Tiña entón 2.700 habitantes. En 1925, ano da súa fundación, contaba con 900 veciños. Hoxe supera os 3.000 (3.088 segundo o censo de 2024) e cúmprense 100 anos desde que as forzas vivas do núcleo máis dinámico e urbano do entón extenso municipio de Valga, onde vivía a burguesía, onde máis diñeiro movíase e o comercio parecía máis boiante, conseguiron un obxectivo longamente acariñado: independizarse de Valga e crear un novo concello.
Á vez que os tres carballos de don Avelino enraizaban e buscaban o ceo, a democracia instaurábase en España e tamén chegaba a Pontecesures. Con todo, os cesuráns decidiron que non querían cambiar de alcalde e, nas primeiras eleccións municipais, votaron a quen os gobernaba desde 1970, en plena ditadura. Ese alcalde chamábase José Piñeiro Ares e era traballador por conta allea, mestre, aínda que non exercía, escritor e cronista da vila desde 1953. Era un personaxe moi singular que recoñecía pasar do dedo ao voto. Non cobraba polo cargo e o seu soño era que o estuario do Ulla se convertese nun estuario como o de Hamburgo.
Piñeiro Ares gobernou en Pontecesures desde 1970 ata 1995, a cuarta parte da historia do pobo. Foi un mandatario peleón e, digamos, ocorrente. En 1991, polemizou con Jesús Villamor, alcalde de Padrón, ao organizar en Cesures unhas festas de Pascua á vez que a tradicional e multitudinaria Pascua de Padrón. Dixéronse de todo e Piñeiro cedeu, pero se reinventó organizando, antes do domingo festivo padronés, 15 días de festexos que culminaron coa I Festa dos Ovos con Chourizo e a actuación estelar de Marianico o Curto. Correron ríos de tinta e un aluvión de artigos avergoñándose daquel casticismo bizarro, que profundaba na ferida provocada pola contratación, uns meses antes, de Regina dos Santos, mito erótico do patriarcado machista.
Dos ovos á lamprea
Desde que Piñeiro deixou a alcaldía, Cesures foi gobernado oito anos por Independentes de Pontecesures, catro anos polo Partido Popular e 18 polo BNG, que hoxe ostenta a alcaldía nas mans de Maite Tocino Barreiro. Co cambio de alcaldía, desterráronse do imaxinario festivo cesurán os ovos e as tixolas para substituílas polas máis lóxicas cazolas onde se guisan as lampreas. Foi así como, coincidindo co 75 aniversario da creación do municipio de Pontecesures, celebrouse unha Festa dá Lamprea, que aínda perdura, na que se repartiron novecentas racións e a hostalería local gozou dun cheo apoteósico no municipio que, o ano 2000, tiña máis bares por habitantes da provincia de Pontevedra: un por cada 62 cesuráns.
Entre 2019 e 2023, o alcalde de Pontecesures foi o popular Juan Manuel Vidal Seage, un cabaleiro comedido e ecuánime que publicaba hai uns días en La Voz un artigo lembrando o centenario do seu pobo e sinalando os seus «sinais de identidade, desde o río Ulla ata a Nestlé, orixe dun modelo urbano singular que coadxuvou moito na nosa independencia, pasando polo churro ou a lamprea, entre moitas outras».
Nese modelo urbano singular tivo moita importancia o ferrocarril. Durante anos, un paso a nivel marcaba a vida na localidade. Cando Cesures cumpría 75 anos, 44 convois ferroviarios, máis esporádicos mercancías, cruzaban a vila cada día e paralizábana. As primeiras barreiras baixadas e os primeiros atascos producíanse ás seis e media da mañá e os últimos, ás doce da noite.
Entre eses «moitas outras» acenos de identidade evocadas por Vidal Seage, hai unha moi popular e pola que media Galicia coñece Pontecesures: a discoteca Chanteclair. Inaugurada en 1979, esta sala de festas, cuxo nome está inspirado no dun popular cabaré libanés, atrae desde a súa inauguración a miles de mozos galegos. Alí triunfaban Pepe Garalva (Lugo, 1929-2015) cos seus misses, inesquecible o título de Miss Cacaolat, e o finado Manolo Escobar co seu carro. Nunca esquecerei a noite que o entrevistei no seu camerino mentres comía un bocadillo de mortadela e Piñeiro Ares rumiaba os gastos do concerto pola discoteca.
Cesures crece no seu centenario; Chanteclair achégase ao cincuentenario máis moderna que nunca (as entradas véndense nEl Corte Inglés, seis liñas de autobuses únena con decenas de aldeas e cidades cada fin de semana, conta con 25 zonas VIP e os tres carballos de don Avelino son a rúbrica lírica a cen anos de historia.