Os restos dun galego represaliado no 1936 tras un intento de fuga volven á calor da súa familia
O GROVE
Francisco Caneda Deza, encarcerado como anarquista e asasinado tras un intento de fuga, será enterrado no Grove, o seu concello de nacemento
22 ago 2025 . Actualizado á 20:13 h.Francisco Caneda Deza, un veciño do Grove asasinado en 1936 tras un intento de fuga do penal de San Cristóbal (Pamplona) onde estaba encarcerado como anarquista, recuperou hoxe a «dignidade» tras case 90 anos enterrado nunha tumba común e foi «devolto á calor da súa familia», afirman os seus seres queridos. Foi nun emotivo acto organizado en Berriozar (Navarra), cuxos restos repousaron durante décadas, ata que o pasado ano puideron cotexarse co dos seus familiares e identificalos como o do mozo estadounidense con familia tanto en Nova York como no Grove, en cuxo cemiterio será definitivamente enterrado esta fin de semana xunto aos seus pais e irmáns.
Aínda que si sabían que morrera nalgún momento da Guerra Civil tras ser encarcerado por unha revolta en 1934, estiveron décadas sen coñecer o paradoiro do seu familiar. A casualidade, fixo que o pasado ano, os familiares deste concello de Pontevedra enviásenlles unha reseña nos medios no que o Instituto Navarro da Memoria pedía contactar con eles.
A sobriña neta, Rosa González Caneda, puxo voz este xoves ao sentimento da familia, á «grande emoción» coa que reciben hoxe os restos do seu tío avó e ao «profundo recoñecemento» cara a institucións e persoas que fixeron posible este día tan agardado e significativo para nós». Rosa destacou «a profesionalidade, o rigor científico e a sensibilidade humana» coa que actuaron tanto científicos como políticos e membros das asociacións memorialistas, ata que se confirmou a identidade dos restos.
O seu emotivo discurso foi referendado despois polo baile dun aurresku na súa honra e a entrega dos informes de exhumación e dos restos do seu tío, que ela e a súa nai abrazaron nunha caixa co seu nome e que enterrarán este sábado no Grove.
En España, Francisco traballou como mariñeiro e conectou coas ideas anarquistas. Foi detido e encarcerado en Galicia en 1934, e en 1936 ingresou no Forte de San Cristóbal, onde se perdeu a súa pista, aínda que os seus irmáns e irmás «mantiveron vivo o seu recordo a través dos seus relatos a fillos e netos».