O último ministro franciscano de Ribadeo: «Gustaríame ir xa coa miña muller para a residencia»
RIBADEO
Aos seus 84 anos, na vida de Ramón Sanjurjo non falla a rutina de visitar á súa esposa nunha residencia e soster unha igrexa co seu labor calado e na sombra
24 abr 2024 . Actualizado ás 14:30 h.Desde fai uns 17 anos, cada mañá, Ramón Sanjurjo Sampedro sae do seu piso para cruzar a rúa e dirixirse á igrexa da Orde Terceira. Todos os días, sen falta, encárgase de abrila e, á tardiña, de pechala. Tamén a vixía e coida, cos exiguos fondos que recada para o único templo ribadense (agora tan necesitado de que se fagan reformas pola pingueiras) que sempre está aberto. Grazas a el. Ramón Sanjurjo, aos seus 84 anos, é o último ministro seglar franciscano dunha orde que se remonta no tempo en Ribadeo ata fai uns 750 anos atrás (hai probas documentais que acreditan que nun ano indeterminado, entre 1267 e 1287, establecéronse en Ribadeo e Viveiro frades franciscanos). Despois chegarían as monxas clarisas (en Ribadeo hai un convento de clausura) e a terceira orde, a dos seglares, que se creou en Ribadeo en 1679, e que tivo momentos de gran actividade e adhesión. Hoxe, os seglares que quedan, explica Ramón Sanjurjo son un puñado de anciáns, «que se contan cos dedos dunha man».
Ramón é un home de profundas conviccións relixiosas, con especial devoción polo Pai Pío, santo italiano: «Isto cada vez váleme máis para vivir tranquilo e feliz». Foi seminarista e responsable dunha funeraria en Vegadeo durante 35 anos. A vida golpeoulle varias veces. Pai de sete fillos, un morreu de aborto, outro do corazón ao pouco de nacer e fai un par de anos, un terceiro faleceu en Bolivia, onde traballaba. A súa esposa estaba ingresada no hospital asilo de Ribadeo, pero ao iniciarse as obras de reforma hai uns meses foi trasladada á residencia de Burela. Ramón desprázase todos os días en bus, de luns a venres (sábado e domingo non hai servizo de transporte), para vela, e pasar a tarde con ela. Chega ás 16.15 e vaise ás 19.00 horas. Cun sorriso, di que ela se atopa moi ben, que está encantada co trato e os coidados e que cando el xa non poida valerse por si mesmo, espera, confía, en poder reunirse con ela a pasar xuntos os seus últimos anos, a poder ser no asilo de Ribadeo cando conclúa a reforma.
Ramón ingresou como franciscano seglar en Ribadeo fai «50 anos ou máis. Eu sempre fun de igrexa, a orde franciscana estaba en pleno vigor, con moita xente, e pareceume ben ingresar». Entón practicábase un proselitismo moi activo e participábase de forma masiva na Semana Santa. Facíanse reunións periódicas e a igrexa da Orde Terceira relucía no seu esplendor. Tamén se aplicaba na orde seglar una certa benevolencia no cumprimento dos votos: «Só non dar mal exemplo... e a poder ser dalo bo coa vida de cada un. Ir pola vida como unha boa persoa, ou non tan boa, pero sen alardes, como un máis».
«Había máis mulleres que homes», lembra. Pero a orde iniciou un declive sen freo: «Non sei por que, cando estaba eu en Vegadeo empezou a caer. Cando vin para aquí, tras xubilarme, a capela estaba coas paredes negras do fume das velas, non había luz, a porta sempre estaba arrimada... Fixen amaños, cambios e abrín a porta. Na pandemia esta foi a única igrexa aberta».
«E cando eu non poda? Agora teño tres novizos, tras rapaces. Non fixeron votos, pero algún quedará a fronte», confía. Explica que hai fe, pero permanece acazapada, sen estridencias. De feito, en tanto Ramón fala, o goteo de xente que entra na igrexa, se santigua e bisbisea un tímido rezo ante a imaxe da súa devoción, é lento pero incesante. É un costume tan sincero e arraigada como discreta: «Todos os rapaces din o mesmo: axúdoche no que faga falta, pero franciscano non me meto», apunta Ramón asomando un sorriso. Como se explica o declive da Igrexa? «Prefiro calar. Érrase na chamada».
«Eu quería ir xa coa miña muller, pero gustaríame deixar isto como é debido»
A igrexa da Orde Terceira, o mausoleo do indiano Ramón González e a súa esposa, non presenta a súa mellor imaxe. Sentado nun banco, Ramón Sanjurjo, coas mans apoiadas nos xeonllos, mira con certo desconsuelo os ferros de aglomerado colocadas fronte á porta do templo. Os parches sucédense por todo o chan, para ocultar e evitar accidentes cun firme que se afunde e abarquiña comido polas humidades e a auga de choiva que verte un teito con pingueiras. A igrexa da Orde Terceira clama por axuda. Ramón deposita parte das súas esperanzas na que se poida conseguir por mediación do Concello. Tamén hai unha conta aberta en Abanca. Aos seus 84 anos, Ramón tamén ten que pelexar para que a igrexa non aboque nunha deterioración irreversible. «Algún donativo vamos tendo. Unha señora deume unha vez un talón de 10.000 euros. Cando se xunta algo é no verán, e con iso gardamos para o inverno. É cando veñen os veraneantes. Nótase na recadación dos cepillos», explica.
«Eu quería ir xa para xunto da miña muller, para a residencia. Pero quería deixar a orde como é debido, con alguén ao cargo. Ten que ser un franciscano segrar, non pode ser un veciño sen mais. Dos tres novizos teño que elixir un, ou o que queira selo. Haberá que preparalo ben. O irmán ministro elíxese cada tres anos por votación, pero aquí, en Ribadeo, xa non hai quen vote», explica. De non aparecer alguén a igrexa franciscana da Orde Terceira de Ribadeo pasaría a depender da orde máis próxima, Mondoñedo ou Viveiro. «Pero quen vai vir abrir a igrexa e coidala?». A resposta queda no aire.