Os mozos galegos da xeración Z: «É hipócrita que nos digan que somos uns blanditos»

Os boomers, nacidos entre 1946 e 1964, tiveron o Rock & Roll e os cómics de Zipi e Zape; a Xeración X, que veu ao mundo entre 1965 e 1980, o Walkman e A guerra das galaxias; os millennials, que chegaron entre 1981 e 1996, as primeiras PlayStation e os MP3. Pero que marcou aos centennials, tamén coñecidos como xeración Z, que hoxe teñen entre 13 e 28 anos? «Recordo que de pequena comprábanme a revista Top Model e tamén xogaba moito á Nintendo Wii coa miña familia», conta Irene Prieto, estudante galega de 19 anos do grao de Intelixencia Artificial na UDC. Ao seu lado, Alejandro Méndez, de 24 anos e licenciado en Medicina, explica que máis que un obxecto o que ten gravado na retina é unha das fazañas deportivas máis grandes da historia de España: «O Mundial do 2010 foi incrible, boto de menos esa camaradería que se viviu naquel momento; creo que é algo que hoxe en día é imposible que se repita e deixou pegada na miña xeración».

Candela Boga, de 24 anos, é profesora nunha academia de inglés e lembra con nostalxia cando escoitaba no seu pequeno MP3 de Fanta ou no CD do coche dos seus pais a música pop dos 2000, desde Melendi a Dani Martín. Aínda que ela segue sendo fan destes cantantes, coincide con Alejandro e Irene en que o xénero musical que os definiu como xeración é, sen dúbida, o reguetón, moi do gusto desta última, que destaca a Mora como un dos seus artistas preferidos.

De cristal, blanditos, vagos, dependentes do móbil... Estas son só ningunhas das expresións coas que se quixo definir aos chegados ao mundo entre 1997 e o 2012. Un grupo de persoas que teñen en común nacer nun planeta hiperconectado grazas a internet, as redes sociais e os smartphones, e que se viron hostigadas por ese prexuízo de que «calquera tempo pasado foi mellor». «Hai unha visión de que todo o actual é peor, a xente sempre tende a idealizar épocas anteriores, pero non ten por que ser así», comenta Alejandro Méndez, que na actualidade está a preparar as oposicións ao mir (proba de avaliación para acceder á formación de especialistas médicos en España). Ademais, agrega que el ve inxustas as acusacións vertidas sobre os centennials tendo en consideración moitos dos problemas aos que se enfrontan hoxe en día os mozos. «É un pouco hipócrita que se nos tache de blanditos tendo en conta o panorama social, o excesivo prezo da vivenda e as condicións laborais», sinala Alejandro, que, respecto ao último punto, agrega que sempre vai preferir un bo horario a un salario alto.

Unha visión que comparte Candela, que a todas esas preocupacións tamén suma o vertixinoso avance da intelixencia artificial. «Paréceme un pouco alarmante o avance tan acelerado da tecnoloxía, se queres saber algo, escríbesllo a ChatGPT e nun segundo telo». Ademais, engade que ela ve a IA como un bo complemento a certas profesións como a docencia e a tradución, pero nunca como un substituto.

NATIVOS DIXITAIS

«Somos moito máis tecnolóxicos, non lembro ningún momento da miña vida no que non houbese un computador na miña casa», subliña Irene. Internet, as redes sociais e os dispositivos móbiles son elementos sen os que sería imposible comprender á xeración Z. «Empecei a usar internet con 9 anos mais ou menos, aínda que adoitaba xogar a minijuegos. Aos 14 anos compráronme o meu primeiro smartphone», conta Candela, que confirma a tendencia actual de que os nenos adquiren o seu primeiro teléfono cada vez antes. Un exemplo diso é Adrián Medín, estudante de bacharelato de 17 anos, que en comparación con Alejandro ou Candela, uns anos maiores, tivo a súa primeira interacción coas redes sociais nunha idade máis temperá, unha diferenza que xera un choque dentro da mesma xeración. «Empecei a navegar na internet conscientemente con 11 anos —especifica Adrián—, xusto cando tiven o meu primeiro móbil. O primeiro que vin xa foron contidos en TikTok e en Youtube».

«Creo que os que temos veintitantos sabemos usar a tecnoloxía de forma máis equilibrada que os que son máis pequenos», opina Alejandro. Aínda así, confesa tamén que o uso diario que lle dá ás redes sociais é máis do que desexaría: «Só utilizo Instagram, pero a verdade é que me gustaría reducir o tempo que lle dedico diariamente, que debe roldar a hora e media». Instagram, TikTok e X ofrecen millóns de contidos por segundo aos seus usuarios e cambiaron a forma na que a sociedade se comunica entre si. «O xeito na que nos relacionamos é bastante distinta, agora estamos sempre en contacto cos demais», relata Candela. Estas redes abriron un grande abano de posibilidades: consumo de todo tipo de contidos (moda, deportes, actualidade, cociña...), crear os teus propios vídeos, interactuar cos creadores, falar cos teus amigos ou ligues e incluso informarte da actualidade. De feito, Adrián, Candela e Irene afirman que a maioría de noticias que consomen chéganlles a través das redes, aínda que Alejandro asegura que é lector asiduo de La Voz de Galicia. No entanto, para estes catro mozos as redes teñen unha parte negativa. «Por unha banda, conectas máis coa xente e sempre podes estar ao tanto do que fan as túas amigas e amigos, pero é verdade que hai quen queda estancados mirándoas todo o día sen facer nada máis», confesa Irene. Non só iso, tamén coinciden en que os influencers e a exposición constante da parte boa da vida afectan á propia visión que un remata tendo de si mesmo. Os métodos destes mozos para poder desconectar do mundo virtual e achegarse ao real varían: Adrián usa o deporte como vía de escape, Irene recorre aos plans coas súas amigas e Alejandro e Candela sempre teñen un libro no seu escritorio ao que poder acudir.

No que si coinciden os catro é na maior concienciación que existe na actualidade cos problemas de saúde mental. «É algo que está moi presente na miña contorna, varios dos meus amigos van ao psicólogo de forma común. Creo que a pandemia nos influíu para mal pola cantidade de horas que estabamos conectados ao teléfono e á televisión», relata Candela. Pero, sen dúbida, unha das cousas que diferencia aos centennials dos seus predecesores é que eles priman as experiencias a calquera posesión material. Nun mundo no que cada día hai máis cousas para facer, os catro mozos teñen claro que prefiren. «Non hai ningún agasallo material que supere baixar un venres pola noite cos meus amigos para tomar unhas cañas», remata Alejandro.

Os expertos analizan aos mozos de hoxe: «Van ser uns líderes moi completos que non se fixarán só na rendibilidade»

«É unha xeración cunha dualidade entre o mundo virtual e o mundo físico». As palabras do sociólogo Jorge G. Marín acerca dos códigos relacionales dos mozos van moi da man co sentir destes en canto a como se manexan coa tecnoloxía e como intentan desconectarse. Nun mundo cheo de estímulos, cada vez é máis doado quedar atrapado na interacción cos dispositivos móbiles, algo que o galego José María Blanco, docente durante máis de 30 anos, observou nos seus últimos cursos como profesor: «Con todo o tema das pantallas é verdade que hai un déficit de atención bastante grande con respecto a anos anteriores. O uso do móbil é tan esaxerado que ata o notei nos exames, xa non pillas aos alumnos con costeletas, senón co móbil». A situación nas aulas trasládase tamén aos patios de recreo, onde este profesor viu a moitos alumnos sentados no mesmo banco sen interactuar: «Nos últimos anos o instituto prohibiu os móbiles, pero, antes desta norma, era común ver a unha cuadrilla de cinco rapaces mirando cada un á súa pantalla sen dirixirse a palabra entre eles». Estas novas condutas sociais veñen moi da man co auxe das redes, que segundo Jorge, entenderon perfectamente a linguaxe dos centennials: «Aos rapaces de hoxe non lles gusta perder o tempo, desde pequeniños adestróuselles no visual e nos microrrelatos, algo que redes como Instagram ou TikTok entenderon perfectamente».

A TECNOLOXÍA

O sociólogo Jorge G. e o profesor José María Blanco coinciden en que esta é unha xeración que non entende a vida sen a tecnoloxía. «Teñen dispositivos dixitais desde unha idade moi temperá. É moi raro que un mozo chegue ao instituto con 12 anos sen un bo smartphone», comenta Jorge. Con esta afirmación está moi de acordo José María, que xa vía como os seus alumnos daban cada vez máis importancia á tecnoloxía, algo ao que a docencia se foi adaptando co paso dos anos. «Agora hai canóns de proxección en todas as aulas. Eu adoitaba porlle aos alumnos algo complementario ao libro, como un esquema ou un mapa daquilo que lles estaba explicando, pero non en todas as materias era igual. En Historia, que é unha das materias que eu ensinaba, mantiveron o libro, pero hai en varias materias nas que se pasou ao dixital por completo», indica o profesor. Estas medidas son parte do programa E-Dixgal, que se aplicou nunha gran maioría de colexios e institutos de Galicia e que obrigaba a instaurar o libro dixital en varias materias. Esta simbiose dos mozos coa tecnoloxía é algo que, segundo Alberto Gavilán, director de talento do grupo Adecco, failles partir cunha gran vantaxe no sector laboral. «Adáptanse aos cambios e á tecnoloxía de xeito moi rápido, están acostumados estar actualizándose constantemente, teñen naturalizado o cambio. Por iso creo que a súa capacidade de aprendizaxe é moi alta e é algo a valorar nas contornas de traballo», sinala, para engadir que, ademais desa facilidade de adaptación, a nova camada de profesionais tamén se caracteriza por escoitar atentamente aos seus superiores: «Cando están con persoas doutras xeracións ou con máis experiencia tratan de aproveitar esa circunstancia para preguntar dúbidas e nutrirse dos seus coñecementos».

Alberto observa que esta xeración equipase o emprego a moitos outros elementos cotiáns. «Para eles, o traballo deixou de ser algo central na concepción da vida. É importante, pero tanto como o é a vida familiar, o lecer, o deporte... Para as xeracións anteriores, en cambio, o traballo ocupaba un papel practicamente vertebrador», explica. Este afastamento do trabajocentrismo é tamén entendido, nalgúns foros, como un signo de deixamento e de falta de compromiso, algo no que difiren Alberto e José María. O docente percibe nas novas xeracións un menor esforzo para saír adiante, sobre todo se as compara coas anteriores: «Agora vexo unha cultura do mínimo esforzo, os mozos non teñen esa visión dos seus avós de que hai que partirse o lombo para lograr os obxectivos. Priorizan ter máis tempo libre». Alberto, pola súa banda, non atribúe isto a unha falta de esforzo ou de interese, senón a unha cuestión de equilibrio nas prioridades de cada un: «Non son máis pasotas, senón que para eles o traballo é igual de importante que outros aspectos cotiáns».

«Unha das grandes cuestións que noto neles é a incerteza. Vivimos nun mundo no que non se poden asegurar as cousas como fai vinte, trinta ou corenta anos», apunta o sociólogo Jorge G. Marín. Para el, este non saber continuo conduciu aos mozos a unha situación de inmobilidade: «Ven que facilmente poden chegar aos 30 anos e estar metidos na casa dos seus pais, porque os traballos que tiveron ata o de agora non lles permiten emanciparse e que, ademais, se se fixan nos millennials, a xeración anterior a eles, observan que moitos están nunha situación complicada, e por iso non acaban de decidir nada fixo».

Ademais, a xeración Z ten moi en conta outros temas como a saúde mental, a tolerancia ou o cambio climático... Tal é a importancia que lles dan, que son elementos clave para eles á hora de buscar traballo. «As persoas procuran, ademais de ter un emprego, que este teña un propósito. A que dedícase a empresa? Cales son os seus valores? E sobre todo se coinciden cos seus. Entón, é fundamental que tanto a cultura, o estilo e o propósito coincida co seu xeito de ser, de comportarse e coa súa escala de valores», explica Alberto.

O sociólogo Jorge G. Marín relaciona esta concienciación con estar a se expor ininterrupidamente nas redes sociais: «Están constantemente metidos nese mundo de influencias, pero non cabe dúbida de que é unha xeración que ten na súa cabeza todo este tema de etiquetas, das presións, de estar moi concienciados con problemas mentais e iso si que se nota».

Todos estes elementos fan que o director de talento Alberto Gavilán teña claro como serán os centennials cando lideren as empresas: «Teño moitas esperanzas nesta xeración. Ningúns xa o demostraron ao emprender e montar a súa propia startup e ter éxito». El remarca que nacer nun mundo onde todo está moito máis naturalizado axudaralles a comunicarse mellor. «Creo que teñen un estilo de dirección integrador: escoitan, entenden diferentes puntos de vista e son capaces de valorar a diversidade e ter en conta aspectos sobre a responsabilidade social. A min paréceme que van ser uns líderes cun enfoque moi completo, que ademais de vixiar a rendibilidade do negocio, terán moi en conta os factores persoais de cada un», conclúe.

Isto é o que o peta entre os mozos da xeración Z

A última década foi toda unha revolución. As series de televisión excederon en popularidade ao cine, a música comercial ao longo de todo o mundo hase españolizado máis que nunca, os nosos perfís nas redes sociais volvéronse un elemento clave á hora de representar quen somos e cada vez consómese máis contido vía streaming. Todo isto foi construíndo a identidade da  xeración Z, que se acomodou perfectamente a esta nova sociedade hiperconectada. 

AS SÚAS SERIES

As canles Disney Channel e Nickelodeon marcaron profundamente aos mozos da xeración Z cando eran máis pequenos, con debuxos como Phineas e Ferb, Bob Esponja ou a serie ICarly. Xa na súa adolescencia chegou Netflix e o resto de plataformas de vídeo baixo demanda para rebentar o panorama audiovisual e ofrecer auténticos fenómenos de popularidade en redes sociais como A casa de papel, Elite, Xogo de Tronos, Peaky Blinders ou Stranger Things.

EXPERIENCIAS

«O diñeiro volve, as experiencias non». O enfoque de vida da xeración Z vai moi da man cunha sociedade na que cada vez hai máis plans dos que gozar, como ir a un dos moitos festivais de música que hai en Galicia (na imaxe O Son do Camiño), ir de viaxe, cear nun restaurante coa túa parella ou gozar dunha exposición fotográfica. Nun mundo tan hiperconectado e virtual, este tipo de eventos non só serven aos mozos para volver conectar co real e para crear recordos indelebles, tamén para presumir do que fan ante todos os seus seguidores e construír unha identidade dixital propia.

O REGUETÓN

Dá igual onde vaias, non podes escapar del. A música urbana latina ocupou durante os últimos dez anos todas as listas de éxitos e soubo adaptarse á perfección a estes novos tempos nos que é máis importante soar nas redes sociais que na radio. Un fenómeno que comezou na década dos 2000 con Daddy Yankee e que continúan Bad Bunny, J Balvin (na imaxe), Karol G e moitos máis. O reguetón logrou manterse ano tras ano como o xénero máis popular en España e en gran parte do mundo.

TIKTOK

Desliza, desliza, desliza... A popular rede social na que só tes que mover o teu dedo cara arriba para ir alternando contidos, sexan do tema que sexan, atrapa a millóns de mozos —e aos que non o son tanto— durante varias horas ao día. Para moitos, non só se converteu nunha fonte de entretemento, senón en algo aspiracional, xa que observan a influencers, como Lola Lolita, Rivers ou Plex, que xeran millóns de interaccións nunhas horas e gañan a vida de forma moi cómoda.

PLATAFORMAS DE «STREAMING»

Na pandemia, cando todos tiñamos que estar encerrados na casa, os streamers ofreceron miles de horas de diversión a uns espectadores que usaron Twitch como unha das súas principais vías de escape á monotonía. Creadores de contido como Illojuan, TheGrefg e por suposto Ibai Llanos (na imaxe), que rompeu todo tipo de rexistros de espectadores coA Velada, convertéronse en estándares do entretemento.

VOLTA AOS 2000

O vintage sempre volve. Os mozos desempoaron as pequenas cámaras dixitais que os seus pais usaban nas vacacións familiares e acudiron en tromba ás tendas de roupa para volver comprarse esas marcas populares de hai vinte anos, como O neno ou Quicksilver. A esta tendencia alcumóuselle en redes como estilo Y2K, no que non só se volve a esa estética tan dos 2000, senón que tamén se combinan elementos retros con novas tendencias como a moda sostible.

O AESTHETIC

O auxe de Pinterest tivo moito que ver con que se puxese de moda esta corrente visual na que se presta moita atención á composición da imaxe e ás cores, que adoitan ser de tonalidades pastel. Esta estética utilízase tanto en redes sociais, nas que os elementos dunha fotografía deben ter a maior harmonía posible, como na moda, na que o peiteado, a roupa e os accesorios de cada un crean combinacións agradables e coherentes á vista.

XOGOS DE MÓBIL

Quen non lembra aquel verán do 2016 no que miles de persoas xuntábanse nun sitio e pasábanse horas camiñando ao redor para cazar pokémones? O Pokémon GO foi un dos videoxogos para teléfonos que máis pegada tivo para a xeración Z. Os de Supercell (Clash of Clans, Clash Royale e Brawl Stars) tiñan enganchados aos adolescentes nos recreos, tamén o Duolingo que a día de hoxe mantén a millóns de usuarios aprendendo idiomas...

---

---