Cristina Santolaria, coach de talento: «Os pais deben aceptar que non pasa nada se os seus fillos se equivocan de carreira»

Coa PAU non remata a incerteza. Só os alumnos que vaian folgados nos seus resultados académicos e que teñan clara a súa vocación, saberán se teñen opcións de entrar na carreira que desexan. Pero para os que non teñen unha vocación clara ou a nota non lles chega para entrar onde queren, Cristina Santolaria, coach especializada en procesos de cambio, liderado e desenvolvemento de talento e carreira profesional, axúdaos a tomar unha das decisións máis importantes a estes futuros universitarios.

—Como hai que elixir unha carreira universitaria?

—Esa decisión implica unha reflexión sobre o propósito desa elección, o «para que», os intereses persoais de cada un e as competencias. Requírese iso máis que atender as saídas laborais. Os mozos séntense como moi impulsados a elixir dunha forma moi plana, sen reflexión. E máis que buscar as certezas fóra, na saídas laborais, hai que mirar un pouco cara a dentro. Porque elixir unha carreira é un cruzamento de camiños entre quen son, que interésame, que opcións existen e como quero contribuír á sociedade. E isto é moi importante. Porque moitos rapaces elixen a carreira só polas saídas que teñen e iso é un erro.

—Por que?

—Porque onde queda o seu ser, as súas motivacións. E logo tamén hai que ter outra cousa en conta: que elixir unha carreira implica que tamén poidas cambiar, que poidas dar un volantazo. E isto é importante que se teña en conta para que non veñan o estrés e os abafos. Non hai unha resposta perfecta para elixir unha carreira, senón que é iniciar un camiño. Cando inicias a túa carreira profesional, estás a apuntar cara ao que vai ser a túa vida. Un enxeñeiro soña con traballar de enxeñeiro; un xornalista, de xornalista... Pero é un camiño que non está pechado, que é flexible. Elixir carreira non é unha gaiola e cambiar de carreira non é unha desgraza, é só un xiro, un cambio. Porque estás no inicio da túa vida profesional. Hai tempo. É normal ter medo a equivocarse, pero o importante é saber co que máis conectas, e tendo claro que podes cambiar de rumbo.

—Todos lembramos a algún compañeiro que cambiou de carreira e iso víase sempre como unha derrota...

—É preferible equivocarse un ano despois e non 15 anos máis tarde. E aí é cando vén o estrés, porque se sabes que podes dar un volantazo e cambiar de rumbo, pois estás moito máis tranquilo. E non pasa nada por cambiar. Iso é o que os pais lles terían que dicir aos seus fillos, que non pasa nada por equivocarse de carreira e por intentalo de novo ao ano seguinte. Porque moitas veces, o problema non vén dos fillos que están a crecer e teñen as súas neuronas xerándose coas súas conexións, as súas ilusións e a súa enerxía, moitas veces o problema está na familia. Os pais teñen que aceptar que non pasa nada e que forma parte do proceso. Así que, ás veces, máis que educar aos mozos, hai que educar aos pais.

—Entendo que se pasa iso, o mozo sente que non debe defraudar aos seus pais...

—Ese é o problema, porque eles poden velo como un pequeno terremoto interior. É verdade que ás veces se crearon unhas expectativas e o estrés vén de aí, das expectativas. Entón, poden ter sensación de fracaso e ter medo ao futuro, a non cumprir coas expectativas... Sentir algo de estrés é normal, porque non tes o control sobre a situación, pero ese fracaso non define quen é o mozo, nin canto vale. Todo o contrario, define só un camiño.

—Entón, as saídas laborais que teña unha carreira deberían ser algo secundario?

—Non, debería ser todo un conxunto. Hai sete aspectos que se deberían ter en conta á hora de elixir unha carreira. O primeiro é que hai que analizar o contexto persoal e social do estudante. Porque ten que calibrar as posibilidades reais, e que son económicas, xeográficas, familiares... Ti podes ter vocación de irte a Nova York, pero se a túa familia non pode enviarte alí ou tes unha circunstancia persoal que che impide ir, pois tampouco podes. Entón non abonda con preguntarche que queres estudar, senón tamén que posibilidades tes nese momento. Porque, ás veces, ese desexo enfróntase a límites moi concretos, como as condicións económicas, as restricións xeográficas, factores familiares ou culturais, o acceso por nota... Todo isto é moi importante porque te abre ou péchache portas... E logo está a presión social ou familiar que, ás veces, empúrrate a carreiras seguras, entre comiñas, sen deixar espazo a pensar no teu autoconocimiento ou na túa vocación. Por iso hai que analizar o contexto persoal e social do estudante.

—O segundo aspecto?

—É o autoconocimiento. Pensa que é o que che interesa de verdade facer agora. Coñecerse a un mesmo, saber desde que tes memoria en que fíxaste, que temas te atrapan e cal é a túa elección persoal. Hai que facerse varias preguntas, como cales son as túas fortalezas, que feixes sen que che dás conta de que pasou o tempo. E eu tamén lles pregunto se reflexionaron ou conversaron algunha vez con alguén sobre os seus valores. Cales son eses valores que lle motivan.

—Hai máis?

—Si, o punto terceiro sería explorar o mundo. Coñecer as carreiras que queres estudar, os sectores profesionais, os estilos de vida que implican esas profesións e que áreas che permiten achegar ao mundo o que ti queres. É moi importante coñecer a persoas que traballen no sector e que che conten a súa experiencia real. Porque ti podes querer ser controlador aéreo, pero logo se non che gustan eses cambios de quenda, ou non podes soportar tantas horas diante dun computador nin tanta responsabilidade... E logo está o cuarto punto.

—En que consiste?

—É o estilo de vida que imaxinas, porque todos nos imaxinamos sendo algo. Onde se imaxinan eles traballando, para activar a visualización. Se prefiren traballar con xente ou en remoto (en liña), se lles atrae o práctico ou o intelectual, se queren vivir no estranxeiro.... Ou se prefiren un ámbito máis local, preto da súa familia. O quinto aspecto a ter en conta sería a experimentación. É recomendable informarse e probar. Moitas veces lánzaste a facer algo sen vivilo minimamente. Fai cursos breves, voluntariado, charlas, talleres, visitas a universidades e, insisto, falar cos profesionais. Dese xeito pódese rebaixar un pouco o ideal da profesión e situala nun lado máis práctico. E logo hai un sexto aspecto que che diría que é o máis necesario.

—Cal é?

—É o propósito de vida. Hai moitos mozos que conectan coa pregunta «para que» queren estudar tal carreira, pero non paran a preguntarse que problemas lles gustaría contribuír a resolver na sociedade na que viven, que tipo de persoas queren ser grazas ao seu traballo. É profundar un pouco no ser. De feito, comprobei moitas veces que cando alguén se decide por unha carreira que ademais conecta co seu propósito de vida, a motivación cambia. Por exemplo, traballo cun mozo que quere ser psicólogo e nas miñas sesións tratamos moitos temas de psicoloxía, porque eu xa o vexo que é moi vocacional e que sempre está a tirar cara ao aspecto psicolóxico das cousas. Aínda que iso non é o normal. O normal é que haxa moitas dúbidas e que te decantes por aquilo co que máis conectas.

—E o último punto?

—É cambiar o marco mental e pensar en lugar de que debería estudar, que pasaría se non o fas, se non estudas iso. Porque é unha decisión que hai que tomar máis desde a liberdade que desde o medo e a presión. A lóxica sería pensar que te decantarás por estudar algo con saída, algo que agarda de ti, algo que teña prestixio, que che dea diñeiro, pero eu ás veces póñoos nesa dicotomía. Que pasaría se estudas algo que de verdade che apaixona, se te atreves a explorar o descoñecido? Porque este cambio de patrón é a semente de moitos descubrimentos, no sentido de que pasaría se en lugar de deixarte levar polo camiño doado, elixes o outro. Se en lugar de ir ao este, vas ao oeste e descobres América. É un reto porque xa sabes que os pais queremos que os nosos fillos elixan o camiño máis seguro e que aproveiten o esforzo, pero a realidade é outra.

—E que alternativas hai para os que teñen unha clara vocación e non lles chega a nota?

—Nese caso dáse unha frustración que require conversación. Teñen que falalo cos pais, cun coach, cun psicólogo, con familiares, con profesores, con amigos.... E o primeiro é deixar esa emoción libre, conectar con ela. Hai que transitar por ese momento desde a conciencia, porque non se trata de reprimir o que sentes. Senón de permitirche sentir rabia, frustración, incomodidade, tristeza, medo... Que che deas ese espazo, axudarate a diminuír a intensidade. E esas emocións supéranse afrontándoas e comprendéndoas. E eles necesitan o apoio dos seus pais. Se se senten apoiados, é máis doado que pensen e busquen outra posibilidade. E ese é o momento para falar das fortalezas. Preguntarlle, en que cre el que é bo, que outra cousa pode pensar en facer e empezar a descubrir outros camiños. Se cadra cría que o seu camiño era o medicamento, pero logo acaba en algo que di, «o que sucede, convén». Se sabe xestionar unha frustración, pode abrir un novo camiño marabilloso. E pensar: «Ía para isto, e menos mal que non me colleron, porque foi a miña salvación».

---

---