Ningunha muller, en ningunha categoría, gañou tantas figuras. Desde os anos 20 aos 70, creou ningúns dos deseños máis famosos da historia do cine
22 may 2024 . Actualizado á 05:00 h.DA herdeira (William Wyler, 1949) aO golpe (George R. Hill, 1973), a carreira de Edith Head podería resumirse nunha marca: con oito figuras, é a muller que máis premios Óscar gañou. Do branco e negro á cor, do cine de época á moda máis actual, a deseñadora de vestiario máis famosa de Hollywood vestiu a actrices e actores de todas as épocas, traballou para os mellores directores, e creou ningúns dos deseños máis recoñecidos do cine. Pode, mesmo, que roubase unha figura a un novo deseñador. E que lle fixese un vestido a outra, para que non estivese espida. Cando unha traballa durante seis décadas, as lendas son inevitables.
Dous Óscares nun ano
Edith Head chegou ao cine nos anos 20, e aprendeu a debuxar da man do deseñador Howard Green. Aproveitou a súa oportunidade cando outro dos grandes, Travis Benton, confioulle o vestiario de Clara Bow, a grande estrela da Paramount. E dedicouse a escoitar a todas as novas actrices, que adoraban traballar con ela. Cando Benton foise, ela converteuse na xefa de vestiario do estudo, e non deixou de traballar ata finais dos anos 70.
Un dos seus grandes méritos é a súa capacidade para entender o que necesita o director e a película, sen deixar de ter un estilo propio, pasando da moda máis contemporánea, dos deseños para o día a día dos personaxes, á fantasía máis absoluta que lle permitía, sobre todo, o paso á cor. Como esquecer o abrigo de peluche rosas, a xogo coa perruca, que loce Shirley Maclaine nEla e os seus maridos (J. Le Thompson, 1964). Ou os fastosos modelos de Hedy Lamar en Sansón e Dalila (Cecil B. DeMille), infestados de lamés e exóticas colas de plumas de pavo real, que lle valeron un Óscar en 1951.
Nunha época na que os premios de Hollywood aínda distinguían entre cine en branco e negro e cor, naquela cerimonia levou outra figura por Eva ao espido (Joseph L. Mankiewicz). Si, ela tamén deseñou aquel marabilloso vestido negro co que Bette Davis pide aos seus compañeiros que se abrochen os cintos, ante unha novísima Marilyn Monroe cun modelo drapeado branco, a xogo cun abrigo de pel.
Con aquel dobre premio, Head deixaba claro o seu poder en Hollywood: podía deseñar calquera cousa, e todo o facía ben. Naquela década dos 50, tan frutífera para ela, gañou outro Óscar ao ano seguinte, polo vestiario dUn lugar no sol (George Stevens), con aquel lendario vestido beis de tul e flores co que Elizabeth Taylor bailaba con Montgomery Clift.
A polémica Givenchy
Dous anos despois cruzouse no seu camiño unha (case) debutante Audrey Hepburn. A Head encargáronlle o vestiario de Vacacións en Roma. Xa traballara co director William Wyler nA herdeira, coa que gañou o seu primeiro Óscar, e esta colaboración, con aquela sinxela camisa branca e a saia de voo coa que Hepburn namórase de Roma e de Gregory Peck valéronlle a súa terceira figura. E Hepburn iniciou unha carreira de infarto. Billy Wilder fichouna para Sabrina, e recomendoulle pasar polas grandes casas de alta costura de París para escoller algúns deseños para a segunda parte da película.
O novísimo Hubert de Givenchy asinou o deseño do traxe de chaqueta negro co que Sabrina volve a casa, a icónico palabra de honra branca bordada co que cega no baile, e o vestido negro con lazos nos ombros. A Head, aquela idea de compartir vestiario con Givenchy non lle fixo ningunha graza. E deixouno clarísimo. Unha dor de cabeza máis para Wilder nunha rodaxe que foi unha hemicrania permanente, con Bogart de morros e páxinas de guion escritas horas antes de rodar. O deseñador francés nin sequera figura nos títulos de crédito... e Head non o mencionou nos agradecementos cando recibiu un Óscar por aquela película. De feito, insistiu toda a súa vida en que o vestido negro dos lazos era obra súa. Sobra dicir que se detestaron o resto da súa vida, aínda que Head sería a supervisora do vestiario dUnha cara con anxo (Stanley Doen, 1957) e Almorzo con diamantes (Blake Edwards, 1961), nos que si figuraba Givenchy como autor dos traxes de Hepburn.
Con Wilder, por certo, xa traballara uns anos antes nunha das súas obras mestras: Gloria Swanson diríxese ao seu desexado primeiro plano nO crepúsculo dos deuses cos seus deseños.
O tándem con Hitchcock
Da elegancia anos 40 coa que viste Ingrid Bergman en Encadeados (1946) á tolemia colorista dA trama (1976, a última cinta do director), Head foi a cabeza que entendeu como Alfred Hitchcock visualizaba a ningúns dos seus personaxes máis lembrados. Vestiu a Grace Kelly nA fiestra indiscreta e Atrapa a un ladrón, con deseños como o vestido branco e negro da primeira ou o azul celeste da segundo, mil veces copiados despois. Traballaron xuntos en Pero quen matou a Harry?, e na segunda versión dO home que sabía demasiado. Asinou dous traxes de chaqueta para a historia: o gris que James Stewart impón a Kim Novak en Vertixe, e o verde de Tippi Hedren nOs paxaros. A Hedren vestiríaa tamén en Marnie, a ladroa. E aínda se encargaría do vestiario de Cortina rachada e Topaz, case ao final da carreira do británico.
Fose en branco e negro ou en cor, Edith Head tocou todos os xéneros e todas as épocas. Vestiu a Mae West na era previa ao código Hays. Bordó musicais nos que podía explotar a súa imaxinación, como Noites na cidade ou Nadal Brancas, bíblicas como Os dez mandamentos, comedias como Descalzos polo parque ou Un gánster para un milagre, e deixou o seu sinal nun puñado de xoias do oeste: con Howard Hawks nO Dourado, con John Ford nO home que matou a Liberty Valance, con John Sturges en Duelo de titanes e O último tren de Gun Hill. E cando o wéstern xa entrara no crepúsculo, encargouse de vestir a Paul Newman e Robert Redford en Dous homes e un destino. Cos dous (e o director George Roy Hill) repetiría uns anos despois na fantástica O golpe. Cumpría sesenta anos ao pé do canón, e polo vestiario anos 30 deste clásico levaría o seu último Óscar, co que pechou a súa lenda.