Medalla Isidro Parga Pondal, é unha referencia en sustentabilidade e química eco e acaba de porse a cargo do centro de innovación da Universidade de Vigo
08 jun 2024 . Actualizado á 21:54 h.Cada día chega ao seu posto de traballo na Universidade de Vigo a bordo dun coche híbrido enchufable en modo eléctrico. Ángeles Sanromán (Cádiz, 1964) recoñece que a súa especialidade está historicamente relacionada con procesos artificiais nos que o home interveu, tradicionalmente, contra a natureza. Isto está a cambiar. Os seus proxectos levan anos revertiendo a contaminación resultante do proceso industrial. Na súa carreira como investigadora dirixiu o grupo de Bioingeniería e Procesos Sostibles da Universidade de Vigo e forma parte das primeiras xeracións de docentes do centro universitario vigués. Acaba de aceptar a dirección do Cintecx —Centro de Investigación en Tecnoloxías, Enerxía e Procesos Industriais—, co obxectivo de liderar proxectos de investigación no ámbito da sustentabilidade. «A química verde cada vez é máis importante».
O seu grupo de traballo investiga con refugallos de alimentos que, tras ser sometidos a varios procesos químicos, funcionan como filtros de augas residuais. «Estamos a traballar cunha empresa, comprobando a eficacia do sistema en distintas fases de depuración da auga. Empezamos usando os residuos de vexetais como substratos, logo para crear material carbonoso e agora estamos aos empregar como catalizadores e absorbentes». Grazas aos seus traballos, están a conseguir eliminar elementos químicos e fármacos presentes nas augas que as depuradoras non conseguen neutralizar. Outro dos proxectos actuais consiste en xerar hidróxeno a través de auga.
O Cintecx axunta proxectos de 150 investigadores dedicados a outros campos como as infraestruturas, prevención de incendios forestais ou avances enerxéticos. «Queremos apoiar as empresas e ser un referente. Temos máis de 100 proxectos, pero queremos ir a máis. Desde o 2019 captáronse máis de sete millóns de fondos para innovación e temos que seguir avanzando». Unha das súas misións como directora do centro é a de reter e facer retornar o talento investigador que está no estranxeiro nun ámbito no que a competencia é moi alta.
A carreira dun investigador é longa e non se consolida ata ben entrada a trintena. O currículo é importante, pero tamén a capacidade de desenvolver proxectos capaces de captar financiamento. «Se eu a día de hoxe quixese entrar na Universidade como investigadora non sei se o conseguiría, o nivel de competencia é moi alto, e a porcentaxe de éxito moi baixo. Ás veces avalíanse 100 proxectos e só se acepta o 20%».
«Vésenos como os malos»
Porse a cargo do Cintecx é só un paso máis tras recibir no ano 2022 a medalla Isidro Parga Pondal que entrega a Real Academia Galega de Ciencias en recoñecemento aos seus traballos como investigadora e a súa capacidade de formación de novas xeracións. Os seus proxectos realízanse en coordinación con empresas da contorna, polo que os beneficios son tanxibles a nivel local. Sanromán foi pioneira en desenvolvemento de biotecnoloxía xa nos anos 80 e segue liderando proxectos neste ámbito.
«Moitas veces aos químicos vésenos como os malos, pero os procesos industriais son cada vez máis respectuosos co medio ambiente». Nesa liña traballa desde que decidiu estudar química. «Foron uns profesores os que me abriron a mente cunhas charlas. Deime conta de que o meu era isto, dábanseme ben as matemáticas e as ciencias. Eu intento ir a encontros en colexios e xornadas de portas abertas porque moitas veces os rapaces non saben que facer co seu futuro, temos que ensinarlles en que consiste o noso traballo». O seu fillo é investigador en biomedicina tras ir a unha charla do doutor Ángel Carracedo.
A súa filla dedícase tamén ao ámbito da química, aínda que asegura que nunca tratou de influír nas súas carreiras, polo menos de forma consciente. «Investigar é un hobby para min, ese é o meu problema. Non sei cal é o meu horario. Na casa sigo traballando, consultando proxectos, redactando artigos, avaliacións ou tratamento de datos... Isto é vocacional». Aínda que ten un currículo infestado de recoñecementos, son as mencións persoais as que máis lle ilusionan. «O meu traballo ten sentido cando vexo investigadores que fixeron a súa tese comigo e son profesionais na súa área. Ou cando un alumno dime que lle gustou moito a clase, por iso non me importa dedicarlle horas».
Aos seus 60 anos, conserva o acento do seu Cádiz de nacemento, aínda que vive en Galicia desde os 18 anos. É a menor de tres irmáns nunha familia que se mudou ao sur polo traballo do seu pai, dedicado ao sector naval. «Xeneticamente son 100% galega. Todos os veráns da miña vida pasar en Nigrán, pero sigo tendo acento andaluz, e iso que non fago nada por conservalo. Estou orgullosa de nacer en Cádiz, pero Galicia sempre será a primeira das miñas patrias». Unha terra que coida como cidadá pero, sobre todo, como investigadora.
A súa canción favorita
«Eye in the sky», de Alan Parsons Project. «É unha canción que xa escoitaba cando era unha moza de 18 anos e estaba a preparar selectividade. Este tema seguiume acompañando ao longo da miña vida. Aínda agora sígoa escoitando de cando en vez. Teño claro que é a miña canción».