A demora en abandonar o Villa de Pitanxo, crucial na sorte que correu a tripulación
SOMOS MAR
Os peritos aseguran que o patrón do pesqueiro ignorou perigos a bordo nos minutos previos ao naufraxio que evidenciaban a inminente catástrofe e que deixou 21 mortos
10 may 2025 . Actualizado á 19:09 h.A morte de 21 tripulantes do Villa de Pitanxo era evitable. A catástrofe, ocorrida o 15 e febreiro do 2022 a 250 millas de San Xoán de Terranova (Canadá), non a causou un meteorito caído do ceo que impactou contra o arrastreiro de Pesqueiras Nores. A traxedia, segundo expoñen todos os peritos nos dous informes oficiais realizados, non só a provocou a manobra final temeraria do patrón, Juan Enrique Padín. A neglixencia, expoñen ambos os informes periciais, empezou antes do naufraxio polas evidencias a bordo de que a situación se faría insalvable canto máis tempo pasase o patrón no seu empeño de salvar o aparello e a pesca capturada sen valorar os riscos evidentes de naufraxio en augas xélidas e faenando nunha zona situada no límite do alcance marcado polos servizos de salvamento para rescatar ás vítimas de naufraxios.
Os primeiros en afirmalo foron os peritos xudiciais no seu informe, coñecido en febreiro do 2024 e encargado polo Xulgado Central número 2 da Audiencia Nacional, que instrúe a investigación iniciada para coñecer as causas da traxedia e depurar responsabilidades penais. Os peritos da Comisión de Investigación de Accidentes e Incidentes Marítimos (Ciaim) ratifícano no borrador final do seu informe, entregado ás partes implicadas para que presenten alegacións. «Cando se ordenou o abandono do buque, non había tempo material para un abandono ordenado. O tardío da orde de abandono tamén foi causa de que non se puidesen despregar e arriar correctamente as balsas salvavidas, o que causou o desgarramiento do fondo da balsa, facendo que se alagase».
Pero Padín, engaden os peritos da Ciaim, nou valorou o perigo crecente que se vivía a bordo minutos antes do naufraxio e que, de avalialo correctamente, evitase a catástrofe que se cobrou 21 vidas: «Cando se ordenou o abandono, as probabilidades de salvarse eran moi reducidas». O escenario a bordo «íase complicando progresivamente, había problemas no parque de pesca, a escora ía aumentando, e o buque íase alagando». Pero a pesar de as evidencias do risco, Padín, conclúen todos os peritos que analizaron as causas do ocorrido, optou por desatender os riscos e proseguir no seu intento de salvar o aparello e as capturas de pesca.
Parada do motor
A declaración en sede xudicial do patrón tampouco encaixa coas conclusións oficiais de todos os peritos. Padín sostén que o motor parou só, de súpeto, sen motivo aparente. A realidade, segundo os mesmos expertos, é o que a máquina deixou de funcionar ao entrar en contacto coa auga que xa alagaba o barco, consecuencia da escora e de que unha comporta estivese aberta, o que supón outra neglixencia. A Ciaim engade que Padín só «foi plenamente consciente da gravidade da situación cando o motor propulsor parou e o buque quedou sen capacidade de manobra e sen enerxía eléctrica e, sobre todo, cando chegaron á ponte os dous engraxadores para dirixirse á balsa salvavidas; momento no que informarían o capitán do que o buque estaba totalmente alagado e perdido».
Consecuencia da tardanza en dar a orde de abandono, engade a Ciaim, «non houbo tempo para realizar un procedemento de abandono ordenado segundo o plano de salvamento do buque». Tampouco houbo tempo material para que os mariñeiros acadasen os puntos onde estaban as balsas cos traxes de inmersión e os chalecos salvavidas postos: ningún dos tripulantes que foron ao camarote para buscar o traxe de inmersión puido acadar a balsa salvavidas, salvo un; e dos poucos que puideron acadar a balsa salvavidas só dúas levaban o traxe posto: o capitán, que o tiña na ponte; e un mariñeiro, Eduardo Rial, sobriño de Padín.
Unha marea sen simulacros de emerxencia
A formación en seguridade a bordo do Villa de Pitanxo brillaba pola súa ausencia, segundo os peritos da Ciaim. A conclusión recollida no seu borrador sostén que a empresa Cualtis-Mugatra Slu (que actuaba como servizo de prevención alleo para o buque) proporcionou evidencias de exercicios de abandono a bordo do pesqueiro en febreiro do 2020 coa participación de catorce tripulantes. «Deles, unicamente tres (o capitán, o contramaestre de frío e o axudante de cociña) estaban a bordo na marea do accidente. Non hai constancia de que o resto dos mariñeiros participase en exercicios de abandono no mes anterior á última saída do buque, nin tampouco nos tres meses anteriores», sosteñen os peritos da Ciaim. Estes engaden que, a pesar de todo, «o capitán anotou no diario de navegación do buque a realización dun exercicio de abandono o día 25 de xaneiro do 2022, ás 12.00 horas en Marín».
Exercicios
A investigación da Ciaim pon en dúbida o anotado polo patrón ao afirmar que existen numerosas evidencias de que na marea do accidente non se fixo un exercicio de abandono. Un dos sobreviventes desménteo ao negar que se fixesen prácticas ningunhas, nin de abandono de buque nin de ningún outro tipo en ningún momento. A maiores, un dos tripulantes conversaba por WhatsApp cunha persoa da súa contorna á hora que supostamente se facía o simulacro que di Padín, o que se considera imposible de facer mentres se pon o traxe de supervivencia e o chaleco salvavidas.
Tamén ese día, un mariñeiro que desembarcou en Marín ás 11.30 horas por dar positivo en covid-19 manifestou que non fixeron exercicios de abandono, nin lle asignaran traxe de inmersión. Un segundo mariñeiro que tamén desembarcou en Marín ese día as 13.00 horas manifestou que non se realizaron simulacros de ningún tipo, e que non lle asignaran traxe de inmersión.