A teimosía en non rebaixar o IVE do peixe
SOMOS MAR
O 4 de outubro do 2023, na Feira Conxemar de Vigo, o ministro de Agricultura, Pesca e Alimentación, Luis Planas, mostrouse molesto ao ser preguntado pola rebaixa do IVE que reclama a cadea mar-industria: «Creo que é a quinta vez que respondo por isto en Vigo e a posición do Goberno está clara». E emprazou ás empresas produtoras e transformadoras a realizar campañas de promoción dos seus alimentos. Non entendemos a actitude do ministro en funcións, xa que o sector pesqueiro, en definitiva, a cadea mar-industria, reclamara a todos os grupos políticos que se presentaban ás eleccións xerais que o que saíse elixido debería suprimir ou rebaixar o IVE ao 4 %, ademais sendo un defensor da sociedade e dos traballadores. Non sería por falta de informes que se tiñan ata esas datas sobre este asunto, como, por exemplo, o de Fedepesca que sostén que eliminar o IVE levaría a un aumento de 89 millóns de quilos ao ano e 35 millóns serían de peixe fresco. Ou o de Arvi, que sostén que a redución do IVE ao 4 % tería un aforro sanitario de 14.000 millóns de euros e un custo económico para o Goberno de 500 millóns. Tamén está o do observatorio Eumofa, que recolle que nos países nos que si se aplica un menor gravame o consumo caeu á metade que en España. Ou o da Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC), segundo o que en xaneiro do 2023 caeu o consumo un 9,1% por non rebaixar o IVE ao peixe, a cesta no seu conxunto baixou un 1,8%, o peixe que está na terceira categoría como é o máis prexudicado. En Francia , en marzo do 2023 púxose en marcha o trimestre antinflación, un acordo coas grandes cadeas de distribuidoras para facer máis accesibles certos produtos alimenticios e non alimenticios.
O 27 de novembro do 2023, os representantes de Cepesca e Federación Nacional de Confrarías de Pescadores (FNCP), Javier Garat e Basilio Otero, respectivamente, reuníronse co ministro Luis Planas para tratar unha serie de asuntos e entre eles volveron reclamar a rebaixa do IVE. Non sabemos se foi polos informes que se tiñan recentes sobre este tema ou por dar longas ao veña e dálle do sector, pero existiu un cambio de opinión; é dicir, comentou que o seu Ministerio non é quen ten que decidir, polo que llo trasladará á ministra de Facenda. De aí un «quizais, si». Pero lembremos as declaracións da ministra de que non se pode rebaixar o IVE porque non o permite a UE, ao que se lle argumento con regulamentos e directivas comunitarias que si é posible a rebaixa e mesmo a supresión.
Pasan os meses e non se ten ningunha noticia nin por Pesca nin por Facenda e menos polo Goberno, dito doutro xeito polo Consello de Ministros.
Aos informes que me remito é ao encargado pola Xunta de Galicia aos expertos economistas das universidades de Santiago de Compostela (USC) e da Coruña (UDC), que certifican que a rebaixa do IVE no peixe aumentaría o consumo, a creación de emprego e a riqueza. No estudo téñense en conta dous escenarios extremos: un, no que o traspaso da rebaixa do IVE ao 5% trasládase totalmente ao consumidor final, e outro no que as empresas non dan este paso definitivo e interiorizan nas súas contas toda a redución do imposto. No primeiro suposto, o impacto directo, indirecto e inducido no conxunto da economía galega trasladarase nun incremento total do valor engadido (VAB) positivo en 28,5 millóns de euros, poderíanse crear ata 5.575 empregos no conxunto de actividades e a recadación fiscal caería en 17,8 millóns de euros para a comunidade autónoma.
No segundo suposto, no que non se traslada a rebaixa aos consumidores finais, o total do impacto suporía un incremento do VAB de 19,1 millóns de euros no conxunto da economía e 1.232 postos de traballo e un custo fiscal de 33,8 millóns de euros.
A análise reflicte na súa simulación incrementos de consumo superiores ao 5% para produtos da pesca de baixura, de 3,4% na de litoral e do 3,2% para a flota de altura e un 4% para o consumo da acuicultura.
O venres 22 de marzo do 2024, o sector mar-industria representado por Cepesca, Apromar, Fedepesca e FNCP, reuníronse co ministro e a secretaria xeral de Pesca, Isabel Artime, para tratar varios asuntos de interese. O ministro novamente mantivo o seu non á supresión ou rebaixa do IVE dos produtos pesqueiros. Iso si, prometeu aos representantes do sector pesqueiro e acuícola que defenderá o reforzo da promoción de produtos do mar ante a Comisión Europea e, ademais, no marco da campaña estatal de Alimentos de España, promoverá o consumo de peixe. Tamén falou de establecer acordos público-privados, como as organizacións de produtores de pesca (OPP) e outras entidades, para achegar as bondades do consumo de peixe como alimento saudable.
Xa se realizaron ou levado a cabo, por exemplo, o convenio do ministerio, a través de Alimentos de España e a FNCP, para realizar diversas actuacións de promoción dos produtos da pesca nos mercados nacionais ao longo do 2023 e o 2024. No primeiro ano, no Camiño de Ruta da Prata sustentou en tres patas: Paradores Nacionais, as Escolas de Hostalería para formar aos futuros cociñeiros e nos mercados de abastos. O cal me parece un acerto, pero entendemos que non é suficiente cunha única medida afrontar o descenso do consumo de peixe nos fogares nos últimos 10 anos, de 27,2 quilos por persoa ao ano a 18,48 no 2023. Ademais desa medida da promoción pódese e débese entre outras a de eliminar ou cando menos rebaixar o IVE para cambiar a tendencia do consumo de peixes e mariscos como detallamos anteriormente.
Os países da nosa contorna xa nos levan clara vantaxe neste asunto, exemplos de Luxemburgo (3%), Alemaña, Chipre, Hungría e Polonia (5%), Francia (5,5%), Irlanda (0%), Bélxica (6%) e Portugal (0%) a bacallau, pescada, sardiña, caballa, dourada, xurelo e as conservas de atún, xa reposto. Tanto no Congreso como no Senado hase aprobado unha proposición do PP, para rebaixar o IVE ao 4%; por certo, subscribírona todos os partidos con representación en ambas as cámaras, excepto o PSOE, que votou en contra.
Non se entende esta tormenta ou teimosía neste tema, leva o sector moito tempo capeando este temporal, son moitos días de estar á capa de amura e antes de que chegue o ciclón da insostenibilidad, poñamos a aleta e vaiamos a porto seguro. Non existe sustentabilidade sen rendibilidade, o que se traduce nas cuestións sociais e económicas, que acabamos de argumentar. Sabemos que Planas é un defensor disto último do mesmo xeito que o sector; polo tanto, corrixan o rumbo e fagan o que reclama a cadea mar-industria antes de que sexa demasiado tarde.