Un ano negro para a castaña: piden a declaración de zona catastrófica para as comarcas produtoras
AGRICULTURA
Unha recollida de firmas busca adhesións de produtores e de empresas para mandalas ao Gobierno. No bosque lucense das Gándaras nótase a mala colleita
21 nov 2023 . Actualizado á 19:55 h.O 2023 parece un ano malo para a castaña, ata o punto de que se están recollendo firmas para a declaración como zona catastrófica das zonas produtoras Galicia e doutras comunidades autónomas. Pablo Fraga ten relación co sector, xa que a súa empresa (Campolab, con sede en Outeiro de Rei) ofrece asesoramento e produtos en temas relacionados coa agricultura, coa gandería e co sector forestal: por exemplo, elabora penso para porcos.
Os desalentadores comentarios que lle trasladaban donos de soutos sobre a produción do 2023 animárono a porse ao choio. Ofreceuse cos interesados para recoller as súas propostas, e elaborou un modelo de escrito que os interesados lle poden mandar (hai que envialo a campolabsl@gmail.com). A súa intención é enviar daquela as firmas ao órgano reitor (a IXP Castaña de Galicia) ou á Consellería do Medio Rural para que as trasladen ao Gobierno.
A iniciativa durará previsiblemente ata mediados de novembro. Aínda que a recolección xa leva semanas en marcha, Fraga explicou este venres que pretende agardar varias semanas antes de mandalas. Do 16 ao 19 de novembro, en varios lugares do Bierzo, celebrarase unha nova edición de BioCastanea, feira internacional da castañicultura, e Fraga cre que o certame será unha boa oportunidade para recoller firmas. Doutra banda, faltan por recoller variedades tardías, e dentro dun mes disporase de máis información dunha campaña que empezou con malos resultados.
Para explicar por que a colleita é escasa e mala, Fraga lembra que o tempo caloroso de semanas pasadas propiciou os ataques de fungos e de insectos, co que boa parte do froito non se pode comprar. En anos pasados sucedíanse campañas boas e outras algo peores, aínda que en todas podíase lograr un beneficio. Nada diso agárdase neste 2023. «Non hai por onde collelo», di sobre este ano.
A única esperanza é que as variedades de castaña que se recollen máis tarde (a parede e a longal, por exemplo) queden algunhas semanas máis nas árbores e melloren algo en calidade. Sería unha compensación, aínda que Fraga lembra que esas variedades son pouco indicadas para consumir en fresco. Variedades como a famosa e a courelá, de recolección máis temperá, ofreceron este ano un mal balance. «Este vai ser un ano moi, moi complicado», di Fraga.
Para aclarar que non só fala por comentarios recibidos, aínda que el traballou en empresas do sector, explica o ocorrido no bosque das Gándaras, nos arredores de Lugo cidade. Hai anos, plantáronse distintas variedades de castiñeiros, dentro da iniciativa ambiental do Concello denominada Lugo Life + Biodinámico, e ningunha deu froito este ano. As consecuencias en zonas produtoras serán evidentes, xa que un castiñeiro pode dar de dez a vinte quilos por colleita nos seus primeiros anos e ata cincuenta na súa madurez. Nestas pasadas campañas, por cada quilo de castañas pagábase aos produtores entre 1,20 e 1,50 euros por quilo.
Unha situación que se dá noutras comunidades
Pablo Fraga advirte de que a mala colleita non se nota só en Galicia ou en Portugal. En comarcas como o Bierzo e en comunidades como Estremadura se presenta o mesmo problema de escaseza e de pouca calidade. «É unha situación catastrófica», afirma.
No escrito no que se pode asinar para pedir a declaración, recálcase que os efectos dun cambio climático «cada vez máis acelerado e máis perverso» para o castaño non só diezman as colleitas senón que comprometen a supervivencia do medio rural, afectando tanto a produtores como a empresas recolectoras e transformadoras. A solicitude de zona catastrófica demándase por danos en producións agrícolas, ao amparo da lexislación que regula subvencións para situacións de emerxencia ou de natureza catastrófica.
Preocupación polos efectos da avispilla
A Rede Estatal do Castaño (da que forman parte a IXP Castaña de Galicia e a Marca de Garantía Castaña do Bierzo así como produtores e empresas galegas, castellanoleonesas, estremeñas e andaluzas) tamén mostra a súa preocupación. A presenza da avispilla, aparecida hai xa oito anos, segue causando diminucións na produción e nos ingresos. Aínda que hai meses confiábase lograr unha campaña de bos resultados, a falta de control da avispilla e as altas temperaturas destas semanas pasadas botaron abaixo esas expectativas.
A preocupación polas perdas ha leva á citada entidade a solicitar unha reunión con responsables do Ministerio de Agricultura e de Transición Ecolóxica e Reto Demográfico para intentar minimizar as perdas. Tamén se acordou que as distintas organizacións autonómicas concerten encontros cos seus respectivos gobernos.
Nestes momentos, segundo datos achegados pola Rede Estatal do Castaño, en España hai unha superficie de 300.000 hectáreas con esas árbores, e témese que a prolongación de pragas como a da avispilla acaben causando un abandono da xestión do castiñeiro, o que sería un primeiro paso para a súa desaparición.