O seu prezo pode chegar a triplicar o das dehesas do centro da Península
13 feb 2023 . Actualizado ás 12:39 h.Alá polo 2008, a medida que a liquidez se secaba nos mercados de crédito, a auga comezou a converterse nun activo tan atractivo para os investidores como o petróleo ou o ouro. Doce anos máis tarde, no 2020, a auga entrou en Wall Street pola porta grande. O seu desembarco no mercado de futuros foi produto dunha reacción en cadea provocada pola escaseza de subministración vaticinada polos gurús que levaban tempo analizando datos relacionados co aumento da poboación no mundo —o pasado xullo acadou os 8.000 millóns de habitantes—, e co cambio climático. Agora, os movementos desa cadea hanse acelerado, convertendo as terras de cultivo con acceso á auga nun suculento pastel para os investidores.
Como explica o responsable de Agribusiness na consultora CBRE España, Héctor Rodríguez, «os activos máis atractivos e demandados actualmente son empresas agroalimentarias e terras de cultivo. No caso destas últimas, as leiras máis buscadas son aquelas con unha superficie superior ás 200 hectáreas, chairas, con alta dispoñibilidade de auga e onde, por climatoloxía, póidase cultivar oliveira, árbores de froitos secos, cítricos, froitas tropicais, viñedo ou froitos vermellos. Estas leiras poden ser de terra calma (sen plantar ou greenfield) ou xa plantadas (brownfield)». Deste xeito España converteuse nun país estratéxico pola súa variedade de climas ou cultivos.
O minifundio
Aínda que en Galicia o minifundio -o tamaño máximo das parcelas pode roldar as dez hectáreas- e os modelos de propiedade contiveron, de momento, o desembarco dos grandes fondos, o acceso á auga puxo á comunidade no ollo de empresas ou emprendedores máis modestos que queren pór en marcha plantacións de froitas que ata non fai moito eran máis propias do centro ou sur da Península que das comunidades do norte.
Como exemplo está o desembarco na comunidade no 2013 da empresa andaluza Surexport, dedicada á produción de arándano en Galicia. Non fai moito transcendeu que estaba a buscar novos terreos para aumentar a superficie de cultivo.
Con todo, as terras agrarias que teñen máis valor na comunidade son os pasteiros, segundo o informe de Tinsa sobre Chan Agrario en España 2022. Ademais do acceso á auga, outra das razóns que contribúen a esa revalorización é a forza do sector lácteo, que precisa cada vez máis terra deste tipo para aforrar en compra de alimentación animal e, dese modo, reducir custos de produción.
Diferencia norte e sur
Andrea da Fouce, consultora do servizo de estudos de Tinsa, indica que «Cantabria, Asturias e Galicia son as comunidades cos valores unitarios de prados e pastos máis elevados de todo o territorio nacional, con cifras de entre os 19.000 e os 27.000 euros por hectárea. Na cornixa norte superan os valores medios da Rioxa e Navarra». Iso contrasta co valor de leiras parecidas do centro peninsular: «As dehesas e pasteiros —di tamén— presentan valores medios moi inferiores, entre os 6.000 e os 9.000 euros por hectárea».
A razón desas diferenzas está no réxime de precipitacións, que desemboca nunha maior produtividade da terra.
Por iso é polo que, unha vez máis, a clave estea na auga e, como engade esta experta, Galicia conta «con este valioso recurso que garante a produtividade da terra non só nos pastos, senón tamén no resto de chans destinados a cultivos agrícolas».
Agora ben, advirte que este contexto «non está exento de cambios nos patróns climáticos, que apuntan a episodios de precipitacións cada vez máis concentradas e intensas, pero mantendo uns niveis elevados de achega de auga que son vitais para o territorio e o desenvolvemento de calquera actividade agrícola, gandeira ou forestal».
Investidores inmobiliarios tradicionais empezan a mirar ao campo
Hai anos que revistas especializadas no mercado da terra agrícola como The Land Report colocan ao fundador de Microsoft, Bill Gates, como un dos grandes terratenientes dos Estados Unidos. A afirmación é correcta, xa que, segundo a publicación, no 2021 tiña 242.000 acres (un acre son 0,4 hectáreas) de terreo agrícola, unha cifra que o sitúa como o dono do 0,027% das terras agrícolas dos Estados Unidos, despois de revisar os datos do departamento de Agricultura do país (USDA), que indican que en todo o seu territorio hai 895.300.000 acres dedicados a terra agrícola.
Do mesmo xeito que no seu día un gurú das tecnolóxicas como Bill Gates puxo os seus ollos no campo, empezaron a aparecer en España un grupo de investidores procedentes do sector inmobiliario tradicional que tamén miran á terra. Desde CBRE explican que «son os fondos de pensións e aseguradoras. Son os clientes típicos de CBRE noutros activos, os investidores inmobiliarios tradicionais». O seu obxectivo, como engade Héctor Rodríguez, «é ter unha rendibilidade fixa, sen exposición aos riscos e a estacionalidade típica da agricultura na maior parte dos casos. As operacións máis comúns son de Sae &Leaseback»; é dicir, comprar as terras a un titular que seguirá explotándoas como arrendatario.
Outros tipos
Máis aló desa nova tipoloxía de investidor no campo español tamén se fixan os family offices españois que son, engade Rodríguez, «fondos patrimonialistas, que xa estaban a investir en agricultura ou que están actualmente estudando aumentar a súa exposición no sector con maior intensidade». Neste sentido engade que «cada vez son máis os family offices, nacionais e internacionais, que están a buscar máis proactivamente oportunidades para aumentar o seu patrimonio con leiras agrícolas». Outro tipo de investidor son os fondos de capital risco que comezaron a realizar grandes operacións en torno ao 2015: «Buscan leiras e empresas agroalimentarias para facer crecer o negocio, expandilo xeograficamente, axudar a mellorar os procesos internos e incorporar talento para logo desinvertir aos 10-15 anos», di.
Terra produtiva, un investimento estable que apunta unha alza nos prezos
En liñas xerais, o prezo da terra presenta valores bastante estables no tempo. A razón, como explica Andrea da Fouce, son os «prolongados períodos de tenencia e uso, que non se prestan a compravendas frecuentes nin a incrementos intensos de prezo». E pon como exemplo o que ocorre en Galicia cos pasteiros: «O prezo medio dos prados mantense practicamente estable desde o 2013». Para saber que pasará hai que estar atentos: «A comunidade investidora —di o responsable de Agribusiness en CBRE España, Héctor Rodríguez— continúa mostrando un gran apetito e sucédense as operacións no ámbito agroalimentario. No entanto, debemos estar atentos á evolución económica, social e política durante o próximo ano».
O que parece ter claro é que, no contexto de alta demanda de terra e dunha oferta limitada pola dispoñibilidade de terra produtiva con auga, «deberiamos seguir experimentando unha tendencia á alza dos prezos. Principalmente en zonas con maiores marxes de crecemento».
De momento, segundo Tinsa, en España a hectárea cultivada de maior valor corresponde aos invernadoiros, ao acadar 157.000 euros por hectárea.