Emma Huertas, investigadora: «O océano está a pagar un alto custo por mitigar o quecemento global»
SOCIEDADE
A experta asegura que «a subida de temperatura do mar ten grandes repercusións económicas»
29 jun 2025 . Actualizado á 10:43 h.Emma Huertas (Cádiz, 1971) é investigadora do Instituto de Ciencias Mariñas de Andalucía e coordinadora da plataforma Oceans+ do CSIC (Consello Superior de Investigacións Científicas), un instrumento que agrupa a varios equipos científicos especializados en estudar a resposta do medio mariño ao cambio climático. O martes pasado, con motivo dunhas xornadas organizadas pola Real Academia Galega de Ciencias, visitou o castelo de Santa Cruz (Oleiros) para ofrecer a relatorio «Cambio climático e océano: a ameaza global a escala rexional», na que abordou o importante papel dos océanos sobre o clima.
—Como inflúe o océano no clima da Terra?
—O océano é un actor crave no sistema climático terrestre porque incorporou aproximadamente un cuarto das emisións de gases de efecto invernadoiro que os humanos liberamos á atmosfera en forma de dióxido de carbono (CO2). Ademais, na última década absorbeu case o 90% do exceso de calor causada polo efecto invernadoiro puramente antropogénico. Á parte disto, o océano libera á atmosfera o 50% do osíxeno que respiramos. En xeral, a cidadanía non é consciente do papel tan relevante que ten á hora de mitigar o quecemento global.
—Este papel que exerce o océano implica algún prexuízo para o mesmo?
—Si, está a pagar un alto custo, porque todo isto modifica a circulación das correntes oceánicas, xa que as masas de auga, ao quentarse, cambian a súa densidade. As correntes funcionan como unha especie de estradas que distribúen calor e nutrientes por todo o planeta e, se cambia a súa densidade, altéranse. Tamén aumenta a estratificación [un fenómeno que provoca que o océano se divida en capas que non se mesturan con facilidade entre si], o que afecta a todo un conxunto de procesos bioquímicos. Doutra banda, como se incorpora dióxido de carbono procedente da atmosfera, acidifícase toda a columna de auga, co que diminúe o pH do océano, que se mantivo estable desde hai 800.000 anos. Isto, ademais de alterar a biostasis [a capacidade das especies para tolerar cambios ambientais sen axustarse activamente a eles] de organismos que levan milenios adaptados a eses niveis de pH, tamén modifica o ciclo natural do carbono, o que favorece a produción dos ións bicarbonato en detrimento de os ións carbonato, que son o «cemento» a través do cal os organismos calcarios constrúen as súas estruturas duras. Cando falamos de organismos calcarios enseguida pensamos nos corais, pero estes atópanse en todos os elos da cadea alimentaria mariña: desde o fitoplancto, que é a base da cadea, ata os bivalvos de interese comercial. Todos os organismos calcarios vense alterados por esta diminución de ións carbonato provocada pola acidificación do océano.
—Como afectan estes cambios ao litoral galego?
—Por exemplo, os equipos científicos da Universidade de Vigo e do Instituto de Investigacións Mariñas (IIM) do CSIC, que tamén está en Vigo, constataron que nos últimos anos a temperatura da auga subiu entre 0,2 e 0,7 graos por década e que, ademais, incrementouse a frecuencia das ondas de calor mariñas. Todo isto altera a fisioloxía dos organismos mariños, que estiveron expostos a uns mesmos rangos de temperatura desde hai milenios. De feito, hai un estudo da Universidade de Vigo que reflicte que cara a finais deste século vai haber moitas rexións das rías nas que as condicións de temperatura non serán óptimas para o desenvolvemento de bivalvos de interese comercial. Así que isto tamén ten grandes repercusións socioeconómicas. E non estamos a falar de hipótese, xa que isto está constatado desde os 80 mediante medicións moi precisas realizadas con satélites e in situ.
—É posible reverter este futuro?
—Claro, pero a marcha atrás comeza por convencer os políticos de que os nosos fillos van herdar un planeta que non será o mesmo que existiu desde hai 800.000 anos. Para reverter todos estes procesos hai que tomar medidas urxentes de redución de emisións, e isto supón que a cidadanía ten que estar implicada e facer presión sobre os encargados da xestión dos espazos naturais. Pero non podemos tirar de activistas climáticos que igual non teñen moita idea do que está a ocorrer. Todo ten que estar baseado en coñecemento científico sólido.