A base de datos liderada polo científico español Carlos Duarte en Arabia Saudita pretende converterse no primeiro
atlas do xenoma oceánico mundial
17 ene 2024 . Actualizado ás 13:09 h.
O océano é o maior hábitat do mundo e tamén o máis descoñecido, e aínda que a súa incrible biodiversidade esconde un enorme potencial, sábese moi pouco dela. Agora, grazas a un equipo internacional de científicos, a riqueza oceánica será algo máis comprendida. O estudo, liderado polo investigador español Carlos Duarte, da Universidade Rey Abdullah de Ciencia e Tecnoloxía (KAUST) de Arabia Saudita, é a maior e máis complexa base de datos de microbios mariños (esenciais para a vida humana pola súa influencia na saúde do océano e o clima terrestre), segundo informa a axencia EFE.
Este catálogo global de ADN oceánico supón un importante avance científico porque ofrece información sobre as aplicacións da vida mariña á ciencia e a sociedade, desde a innovación biotecnológica ata o seguimento dos efectos do cambio climático. «O Catálogo Global de Xenes Oceánicos KMAP 1.0 supón un gran paso adiante na comprensión da diversidade dos océanos, xa que contén máis de 317 millóns de grupos de xenes de organismos mariños de todo o mundo», explica Elisa Laiolo, autora principal do estudo e profesora da Universidade Rey Abdullah de Ciencia e Tecnoloxía (KAUST) de Arabia Saudita.
Ademais, o catálogo estará dispoñible gratuitamente a través da Plataforma de Análise Metagenómico da KAUST (KMAP). «Os científicos poden acceder ao catálogo de forma remota para investigar como funcionan os diferentes ecosistemas oceánicos, rastrexar o impacto da contaminación e o quecemento global, e buscar aplicacións biotecnológicas como novos antibióticos ou novas formas de descompor os plásticos: ¡as posibilidades son infinitas!», destaca Carlos Duarte, autor principal do estudo e investigador na KAUST.
Os investigadores levan centos de anos cartografiando a biodiversidade mariña pero nos últimos anos, dous avances tecnolóxicos foron claves. O primeiro, a chegada das tecnoloxías de secuenciación do ADN, que permitiron identificar organismos directamente a partir da auga e os sedimentos oceánicos, e o segundo, o desenvolvemento da tecnoloxía computacional e da Intelixencia Artificial, capaces de analizar o material xenético de miles de mostras oceánicas.
O equipo analizou secuencias de ADN de 2.102 mostras oceánicas tomadas a diferentes profundidades e en distintos lugares do mundo e identificou 317,5 millóns de grupos de xenes, dos cales máis da metade podían clasificarse segundo o tipo de organismo e a función do xene. Ao cotejar esta información coa localización da mostra e o tipo de hábitat, o catálogo resultante proporciona información sen precedentes sobre que microbios viven onde e que fan.
O catálogo xa revelou diferenzas na actividade microbiana da columna de auga e o fondo oceánico, e un sorprendente número de fungos que viven na zona mesopelágica «crepuscular». Estes e outros datos axudarán aos científicos a comprender como os microbios que viven en distintos hábitats configuran os ecosistemas, contribúen á saúde dos océanos e inflúen no clima.
Ademais, o catálogo tamén servirá de referencia para seguir o efecto das actividades humanas, como a contaminación e o quecemento global, sobre a vida mariña, e ofrecerá unha gran cantidade de material xenético que os investigadores poden explorar en busca de novos xenes que poderían utilizarse para o desenvolvemento de fármacos, a enerxía e a agricultura.
Cara a un xenoma oceánico global
O KMAP Ocean Gene Catalog 1.0 é un primeiro paso cara ao desenvolvemento dun atlas do xenoma oceánico mundial, que documentará todos os xenes de todas as especies mariñas do mundo, desde bacterias e fungos ata plantas e animais. «A nosa análise pon de relevo a necesidade de seguir muestreando os océanos, centrándonos en zonas pouco estudadas, como as profundidades mariñas e os fondos oceánicos. Ademais, dado que o océano está en constante cambio -tanto pola actividade humana como polos procesos naturais-, o catálogo necesitará unha actualización continua», afirma Laiolo.
Con todo, a pesar das súas evidentes vantaxes, o futuro do catálogo é incerto, advirte Duarte, principalmente pola lexislación internacional sobre a repartición de beneficios dos descubrimentos realizados en augas internacionais.