En xuño de 1815 as condicións meteorolóxicas xogaron un papel decisivo na batalla de Waterloo
04 dic 2023 . Actualizado á 13:18 h.A influencia da meteoroloxía na batalla de Waterloo que supuxo a derrota definitiva de Napoleón Bonaparte quedou reflectida nun capítulo dOs Miserables de Víctor Hugo. «Se non chovese a noite do 17 ao 18 de xuño de 1815, o porvir de Europa cambiase».
En abril de 1814, tras a derrota na Batalla de París fronte á Sexta Coalición, o emperador decidiu asinar a abdicación e o seu exilio á illa de Elba. Un ano despois escapou da illa, regresou á capital francesa e renovou o seu enfrontamento contra os aliados agrupados agora na Sétima Coalición que formaba Austria, Rusia, Gran Bretaña e Prusia.
O 18 de xuño de 1815 citouse con ambos os seus inimigos en Waterloo. Napoleón quería un enfrontamento rápido contra as tropas do duque de Wellington primeiro e os prusianos dirixidos polo xeneral Blücher despois.
Para que o seu plan tivese éxito debía evitar que ingleses e prusianos coincidisen no campo de batalla. Para iso, a contenda debería comezar moi temperán.
Na mente de Napoleón, a loita cos ingleses debía empezar a iso das 6 da madrugada e non durar máis de dúas horas. Despois podería concentrarse nos prusianos. A realidade foi outra.
Durante a madrugada do 17 ao 18 comezou a chover de forma moi intensa. Unhas condicións pouco habituais para a época do ano. Uns meses antes explotara o volcán Tambora, en Indonesia, inxectando toneladas de partículas volcánicas á estratosfera. A radiación solar reduciuse e as masas de aire polar, típicas do inverno, roldaban as latitudes medias incluso en xuño, alimentando profundas borrascas. Unha delas situouse sobre o Reino Unido e a fronte fría entrou por Bélxica. Foi unha noite moi desapracible na que o propio Napoleón empezou a atoparse mal e non puido dirixir os preparativos.
O ataque empezou tarde cinco horas despois do previsto. O tempo mellorara, pero os camiños estaban alagados. Un contratempo para mobilizar a miles de soldados. Os campos mollados inutilizaban os canóns, cuxos proxectís rebotaban contra o chan. Aquel atraso provocou xusto o que se quería evitar, que as tropas prusianas chegasen a tempo ao escenario da batalla. Iso decantou a vitoria ao lado dos aliados.
A historia repítese en Normandía
No éxito do desembarco de Normandía tamén xogou un papel fundamental a meteoroloxía. Na primavera de 1944 a operación Overlord deseñouse co obxectivo de desembarcar a miles de soldados ingleses, americanos e canadenses en Francia. As tropas alemás coñecían as intencións dos aliados, así que non só blindaron a costa francesa senón que encheron as súas praias de minas. Para evitar os explosivos, o desembarco tería que realizarse en lúa chea ou nova, con mareas vivas.
Desta forma só había unha fiestra de oportunidade cada quince días. Unha delas abriuse a comezos de xuño. O gran problema era a presenza dunha borrasca profunda no Atlántico norte. Con aquel parte, os nazis descartaron o desembarco para esas datas. Con todo un grupo de meteorólogos ingleses e americanos, dirixidos polo noruegués Sverre Petterssen, da escola de Bergen, onde naceu a meteoroloxía moderna, comezaron a estudar esa previsión mediante a técnica de análogos que consiste en analizar situacións anteriores parecidas e ver que sucedeu ao final.
Entre o 1 e o 5 de xuño de 1944 estes científicos encerráronse para deseñar unha previsión que acabaría sendo a máis importante da historia. A tensión non foi pouca. Non acababan de porse de acordo sobre a evolución do sistema de baixas presións e o anticiclón dos Azores. Uns apostaban pola melloría do tempo e outros pola persistencia da inestabilidade. Finalmente acordaron que o anticiclón ascendería cara ao norte e as condicións mellorarían no Atlántico o 6 de xuño. Así llo fixeron saber ao xeneral Eisenhower, que deu a orde de iniciar a operación esa mesma madrugada. O desembarco nas praias francesas completouse con éxito e ademais permitiu coller desprevidos aos nazis. Dúas borrascas moi parecidas en xuño de 1815 e 1944 determinaron o porvir da historia.