Unha inxección de células nai no cerebro mostra resultados positivos contra a esclerose múltiple
SOCIEDADE
Un ensaio clínico en 15 pacientes frea o desenvolvemento da enfermidade, o que abre a porta para que nun futuro poida utilizarse a terapia celular para a enfermidade
27 nov 2023 . Actualizado á 19:47 h.Un equipo internacional probou unha inxección con células nai no cerebro de pacientes con esclerose múltiple (EM) progresiva e demostrou que a terapia é segura, ben tolerada e protexe o cerebro de novos danos.
Dirixido pola Universidade de Cambridge, a Universidade de Milán Bicocca e o Hospital Casa Sollievo della Sofferenza (Italia), o estudo é un avance cara ao desenvolvemento dun tratamento de terapia celular para a EM progresiva.
No mundo, máis de 2 millóns de persoas teñen esclerose múltiple e, aínda que algúns tratamentos reducen a gravidade e frecuencia das recaídas, uns 25 ou 30 anos despois do diagnóstico, o 65% dos pacientes pasan a unha fase secundaria da enfermidade na que a discapacidade empeora constantemente.
Na EM, o propio sistema inmunitario do organismo ataca e dana a mielina, a vaina protectora que rodea as fibras nerviosas, o que provoca a interrupción das mensaxes que se envían polo cerebro e a medula espiñal.
As células inmunitarias clave implicadas neste proceso son os macrófagos que normalmente atacan e eliminan do organismo aos intrusos non desexados. Neste caso, afecta a un tipo particular de macrófago coñecido como célula microglial que se atopa en todo o cerebro e a medula espiñal. Nas formas progresivas de EM, atacan o sistema nervioso central (SNC), causando inflamación crónica e danos nas células nerviosas.
Os últimos estudos levaron a pensar que as terapias con células nai poderían axudar a paliar estes danos. Traballos anteriores do equipo de Cambridge demostraron en ratos que as células da pel reprogramadas en células nai cerebrais, trasplantadas ao sistema nervioso central, poden axudar a reducir a inflamación e contribuír a reparar os danos causados pola esclerose múltiple.
Agora, nunha investigación publicada este luns en Cell Stem Cell, o equipo completou por primeira vez un ensaio clínico en humanos en fase inicial que consistiu en inxectar células nai neurais no cerebro de 15 pacientes con EM secundaria recrutados en dous hospitais de Italia. As células nai obtivéronse a partir de células extraídas de tecido cerebral dun único feto doante que sufriu un aborto espontáneo.
Nin mortes nin acontecementos adversos graves
O equipo realizou un seguimento dos pacientes durante 12 meses, período no que non houbo ningunha morte nin acontecementos adversos graves, tan só algúns efectos secundarios temporais ou reversibles. Todos os pacientes presentaban altos niveis de discapacidade ao comezo do ensaio -a maioría necesitaba cadeira de rodas, por exemplo-, pero durante os 12 meses de seguimento ningún empeorou.
Ningún dos pacientes presentou síntomas que suxerisen unha recaída nin a súa función cognitiva empeorou significativamente durante o estudo. Para os investigadores, todo isto indica unha estabilidade substancial da enfermidade, sen signos de progresión.
Os investigadores avaliaron nun subgrupo de pacientes os cambios no volume de tecido cerebral asociados á progresión da enfermidade e descubriron que canto maior era a dose de células nai inxectadas, menor era a redución deste volume cerebral co paso do tempo. O equipo cre que isto pode deberse a que o transplante de células nai amorteceu a inflamación.
Tamén buscaron indicios de que as células nai protexesen as células nerviosas de danos maiores. O seu traballo anterior demostrou que modificar o metabolismo -a forma en que o corpo produce enerxía- pode reprogramar a microglía de «mala» a «boa».
No novo estudo, analizaron como cambia o metabolismo cerebral tras o tratamento e, para iso, mediron os cambios no líquido que rodea o cerebro e no sangue ao longo do tempo e acharon certos signos relacionados coa forma en que o cerebro procesa os ácidos graxos.
Estes signos estaban relacionados coa eficacia do tratamento e a evolución da enfermidade e canto maior era a dose de células nai, maiores eran os niveis de ácidos graxos, que tamén persistiron durante o período de 12 meses.
Tras o ensaio, Stefano Pluchino, codirector do estudo e investigador na Universidade de Cambridge mostrouse «prudentemente entusiasmado» cos achados «que supoñen un paso cara ao desenvolvemento dunha terapia celular para tratar a esclerose múltile».
E aínda que recoñece que o estudo ten limitacións (é pequeno e pode haber efectos de confusión polos fármacos inmunosupresores, por exemplo), que o tratamento sexa seguro e os seus efectos duren 12 meses «significa que podemos pasar á seguinte fase de ensaios clínicos».
Nunha reacción ao ensaio recollida por Science Media Center (SMC), Aravinthan Varatharaj, profesor clínico de Neuroloxía na Universidade de Southampton, apela a manter a prudencia. «Este estudo mostra que é posible inxectar células nai directamente nos cerebros de persoas con esclerose múltiple. O procedemento foi xeralmente ben tolerado. Os investigadores agardan que no futuro esta técnica poida ser utilizada para reparar ou rexenerar as células nerviosas no cerebro. Con todo, aínda non contamos con evidencia sólida de que isto sexa posible. Aínda que este estudo demostrou que os pacientes non experimentaron unha progresión significativa da enfermidade despois do tratamento, hai outras posibles explicacións para isto e este non foi un ensaio controlado. Ademais, a maioría dos pacientes aínda mostraban evidencia de actividade da enfermidade nas resonancias magnéticas, o que suxire que este tratamento non suprimiu completamente a inflamación cerebral».