A Garda Civil desmantelou un laboratorio ilegal que fabricaba e distribuía anabolizantes non aprobados polas axencias sanitarias e que provocan toxicidade hepática e ataques cardíacos e cerebrais
04 jun 2023 . Actualizado á 05:00 h.Apareceron fai uns dez anos, pode haber entre 15 e 20 diferentes e, aínda que o seu uso non foi aprobado nin pola FDA nin pola EMA porque non se completaron os ensaios necesarios, fabrícanse e distribúen de xeito ilegal prometendo os mesmos efectos que os anabolizantes clásicos (mellora da masa muscular e ósea) sen tantos efectos secundarios, a pesar de que os ten, e graves. Son os moduladores selectivos dos receptores de andróxenos, os coñecidos como SARMS, que si, chegaron ao deporte e ademais a todos os niveis, porque no deporte afeccionado o uso é descomunal».
Quen o explica é Pedro Manonelles, director da cátedra internacional de medicamento deportivo da UCAM e que «lamentablemente, si», está moi familiarizado con estas substancias, das que se están investigando as posibilidades de uso para diferentes enfermidades, que «é unha vía moi habitual de entrada de substancias no mundo da dopaxe. Ningún dos SARMS, e hai moitos, foi aprobado para uso clínico», remarca o especialista en medicamento deportivo.
A súa venda non é legal nin como suplemento nin como medicamento, pero é moi sinxelo compralos. «Vas a Internet e atoparás unha oferta inimaxinable. Compras un e en dous días telo na túa casa, tráecho un mensaxeiro nun sobre», di Manonelles. A Garda Civil desmantelaba hai unhas semanas un laboratorio ilegal de SARMS, cuxa web reza agora que «lamentablemente, pechamos a nosa empresa», pero son moitas as webs que ofertan estes produtos, ningunhas mesmo con notas que advirten de que non está aprobado o seu uso en humanos.
Por que estas novas substancias? Explícao o seu propio nome: son moduladores selectivos dos receptores de andróxenos e a clave está en selectivos, que é o que os diferencia dos anabolizantes clásicos. Os esteroides androgénicos son substancias que funcionan cando hai receptores en órganos diana, e por iso teñen tantos efectos en todo o organismo. Os SARMS actúan «sobre uns receptores que en principio serían menos amplamente distribuídos no organismo. O que tratan de buscar é reducir os posibles efectos secundarios», explica Miguel Ángel Martínez Olmos, xefe de endocrinoloxía do CHUS.
É dicir, servirían para «mellorar os seus efectos sobre o metabolismo óseo e muscular sen afectar a outros tecidos, como poden ser como a próstata, ou afectar as arterias». Pero existen efectos adversos, e ademais moi graves. A FDA recibiu de alertas sobre ataque cardíaco, ataque cerebral tamén sobre efectos sobre o estado mental, toxicidade hepática e a posibilidade de afectar a outras glándulas endocrinas, explica Martínez Olmos.
O perigo radica ademais en que non se estableceu unha dose, nin a posible interacción con outros medicamentos, nin precaucións, nin se poden favorecer a aparición doutros trastornos, como o cancro. Non hai aínda unha investigación establecida nin evidencia suficiente sobre a seguridade, e mentres hai persoas que os toman sen ningún control sanitario, o que é un factor multiplicador do risco, alertan os profesionais médicos.
De feito, a FDA avisa de que «dirixidos a adolescentes e adultos novos, os vídeos en plataformas de redes sociais promocionan aos SARMS como un xeito rápido ou doado de mellorar a aparencia física, gañar masa muscular ou aumentar o rendemento atlético» e con todo, non están aprobados pola axencia e ademais, «son potencialmente perigosos».
A axencia estima que reciben menos notificacións de efectos adversos dos que realmente se están producindo porque ao non ser medicamentos aprobados, «os consumidores poden ser remisos a notificar efectos adversos», poida que nin sequera sexan conscientes de que os síntomas son a causa dos SARMS ou que nin sequera saiban que se poden notificar eses efectos.
«En canto ti lles preguntas se toman algo, dinche que non, porque interpretan que lles estás preguntando por medicación. Pero suplementos, si: proteínas, glutamina, creatina... O uso de suplementos nutricionais está extraordinariamente estendido» e calquera deportista podería ser usuario dos SARMS, porque «tampouco teñen un sentido profundo do coñecemento da dopaxe», di Manonelles, que afirma que «é posible que ningúns se dopen inadecuadamente» por esa falta de coñecemento.
«Eu creo que non son totalmente conscientes» do risco que supón utilizar substancias como os SARMS, di Martínez Olmos. «Saben que están a correr certo risco, porque son substancias que están fóra dos circuítos sanitarios, pero creo que non son totalmente conscientes dos perigos graves para a saúde que poden implicar».
O xefe de endocrinoloxía do CHUS coincide co director da cátedra de medicamento deportivo en que hai tamén persoas que toman suplementos e medicamentos aconsellados por «profesionais que non están cualificados para iso». No servizo de Martínez Olmos si se ven este tipo de casos e «hai que ter un alto índice de sospeita na clínica, porque en moitas ocasións as persoas que o utilizan non o van a contar, entre outras cousas porque saben que os están tomando fóra dunha indicación clínica».
O que non pode constatar é un incremento no número de casos rechamante. «Quizá o que cambia é a introdución de novas substancias, pero xa o viamos con anterioridade».
«Nos Estados Unidos, o negocio dos suplementos nutricionais inflúe no PIB e aquí está a empezar a pasar o mesmo», alerta Manonelles. A súa universidade está a desenvolver unha axencia de certificación e acreditación nutricional e a súa investigación levounos a constatar que hai «infinidade de fábricas, de produtos e de marcas e se existen é que teñen mercado. Imaxinabámonos que era moi numerosa, pero a aceptación e o uso por parte da poboación é maior do que pensabamos», recoñece.