A carreira profesional establece que accederán ao sistema por concurso de méritos e serán avaliados cada cinco anos para mellorar de categoría e salario, aínda que se non superan a primeira proba poderían ser despedidos
09 abr 2023 . Actualizado ás 18:18 h.É o vello soño da comunidade científica en España que pronto poderá converterse nunha realidade en Galicia. Unha carreira que garanta a estabilidade laboral do persoal de investigación —científicos e técnicos— cun contrato fixo e un sistema de promoción profesional claro e definido desde o primeiro momento en función dos méritos. E todo iso con soldos moi competitivos que permitan atraer o talento á comunidade.
É o que se recolle no decreto da carreira investigadora impulsado pola Axencia Galega de Innovación (Gain), dependente da Consellería de Economía, Industria e Innovación, que xa pasou a fase de exposición pública e inicia o seu proceso de aprobación, que podería chegar antes de verán. Quedan, aínda, algúns flocos que se agardan acordar cos investigadores para acadar o máximo consenso, pero o obxectivo é sacalo adiante canto antes.
A normativa ampara a todos os investigadores e técnicos establecidos (R3) e aos sénior ou xefes de grupo (R4) que traballan ou aspiren a facelo no futuro nos centros dependentes da Xunta, desde o Centro de Supercomputación de Galicia (Cesga) e a Fundación Pública Galega de Xenómica pasando polos investigadores hospitalarios do Sergas e os das institucións dedicadas á investigación mariña, como o Cetmar e o Intecmar, ou á agricultura e gandería, entre outros.
Quedan excluídos os profesionais das universidades e do CSIC, que non dependen da Xunta, e os investigadores pre e posdoctorales. Neste último caso, segundo advírtese no decreto, «os contratos para os R1 e R2 xa se atopan regulados pola normativa estatal».
«Queremos que o texto final sexa o do maior consenso posible polo que aínda temos que axustar algunhas cuestións e, aínda que levamos tempo traballando e pasou o período de alegacións, intentaremos acadar o máximo acordo», explica Patricia Argerey, directora de Gain, quen destaca que «queremos facer unha normativa que trate os científicos e técnicos por igual, sexa do ámbito que sexan, e que regule a súa actividade».
«Creamos unha carreira profesional —engade— que, á parte de garantirlles un contrato fixo, ofrécelles un mecanismo de promoción, unha senda estable e predicible desde o minuto uno».
O decreto contempla a contratación fixa para as categorías de investigador establecido (R3) e sénior ou xefe de grupo (R4), o que marcará o inicio da súa carreira profesional como investigador estable. O acceso será por concurso de méritos, adaptado ao perfil de cada praza, en o que se acredite valíaa profesional. Non será por oposición, que é o mecanismo habitual para entrar na función pública. Aos traballadores que xa son funcionarios daráselles a opción de quedar como están ou de acollerse ao decreto.
Avaliacións
Aos cinco anos da formalización do primeiro contrato serán sometidos a unha proba, a partir da cal consolidarán melloras retributivas. Con todo, se non se supera esta primeira avaliación o profesional poderán ser despedidos. Con todo, nas seguintes avaliacións, que se realizarán cada cinco anos e serán un máximo de seis, xa non poderán ser despedidos, pero cada unha delas que se supere verase recompensada cunha importante mellora salarial.
«Estamos a falar de que son salarios moi competitivos, porque o que queremos é atraer o talento a Galicia, mesmo con novos centros que se poidan crear», precisa Argerey Vilar.
Deste xeito, un investigador sénior arrincará cunha retribución de 56.876,24 euros, ao que se sumará un complemento de excelencia de 6.000 euros por cada unha das avaliacións que supere cada cinco anos. Un científico establecido cobrará ao comezo 48.889,73 euros e terá un complemento quinquenal de 5.000 euros. Un técnico superior de investigación empezará cobrando 42.120 euros e un sénior 48.880,73 euros. No primeiro caso a superación das avaliacións suporá un plus de 4.000 euros e, no segundo, de 5.000.
Pero tamén terán opción a un complemento extraordinario, co que se premiará aos investigadores excelentes con capacidade de captar recursos en convocatorias competitivas.
Unha normativa pioneira en España para atraer talento
«Queremos promover a excelencia. E se algún investigador capta moitos recursos porque é moi bo, tamén llo imos a retribuír. Se non temos bos profesionais non podemos ser competitivos e captar proxectos, e o que queremos é ser competitivos», destaca Patricia Argerey, directora de Gain.
Á marxe das vantaxes salariais —que melloran nos seus postos equivalentes ás categorías de profesor titular e catedrático de Universidade—, aos científicos e técnicos tamén se lles ofrecerán outras opcións para que poidan progresar. Por exemplo, se crean unha spin-off, unha empresa derivada da súa investigación, poderán dedicarse a ela o tempo necesario e logo retomar o seu traballo. E tamén se favorecerán as estancias profesionais de investigación noutros grupos internacionais.
A música do decreto soa ben aos científicos, pero aínda queda axustar a letra. A comunidade investigadora é, de momento, escéptica. Non pola regulación en si mesma, senón pola súa longa experiencia de promesas incumpridas.
O seu nivel de confianza na administración é baixo, a pesar de que o pasado ano o Goberno central aprobou tamén a Lei da Ciencia, que ofrece máis dereitos e estabilidade aos investigadores. «Este é un decreto que se o fan ben pode contribuír a mellorar o sistema científico galego, pero teñen que facelo ben nos puntos aínda en discusión, porque agora mesmo o nivel de confianza do persoal investigador na xestión da I+D+i é cero. Hase precarizado e maltratado ao persoal investigador durante estes últimos 13 anos», confesa unha científica afectada.
Se a norma se aproba finalmente en xuño ou xullo, Galicia converterase na primeira comunidade de toda España en regular a carreira de todo o persoal de investigación que dependa da administración autonómica.
Queda, con todo, outra pataca quente: o persoal das fundacións sanitarias. Neste momento non pertencen ao ámbito público, algo necesario se queren beneficiarse do decreto. A vontade é integralos. Pero aínda non o están.
