Celso Alcaina formou parte do grupo de oficiais vaticanos encargados de seleccionar, en 1967, aos mellores teólogos católicos para integrar unha Comisión Teolóxica Internacional. O seu obxectivo era acomodar a Igrexa aos novos tempos, pero rematou marchitándose. Ratzinger estaba entre os escollidos
03 ene 2023 . Actualizado á 05:00 h.Entre 1966 e 1975, eu era oficial do Vaticano. Para afastarse da súa pésima reputación histórica, o Santo Oficio, antiga Santa Inquisición, habíase dulcificado en Congregación para a Doutrina da Fe. O Concilio Vaticano II pedira universalizar a Curia Romana. Ese foi o contexto do meu nomeamento. Igual que o doutros cinco compañeiros procedentes de catro continentes.
En 1967, celebrouse o primeiro Sínodo de Bispos, auspiciado polo Vaticano II. Os 180 membros do Sínodo aprobaron a creación dunha Comisión Teolóxica Internacional. Pablo VI deu as ordes oportunas ao cardeal Ottaviani, Prefecto do Santo Oficio e logo ao seu inmediato sucesor, o cardeal Seper. Formei parte dun reducido número de oficiais coa misión de seleccionar aos mellores teólogos católicos. Entre os 30 teólogos, estaban dous de lingua española, Olegario González de Cardedal e Jorge Medina. Outros elixidos foran sospeitosos ou censurados antes do Vaticano II: Hans Urs Von Baltasar, Yves Congar, Henri de Lubac, Karl Rahner e Joseph Ratzinger. Todos eles debían superar o filtro dos seus respectivos bispos locais. Aínda que o Sínodo pedía que a Comisión representase as diversas escolas teolóxicas e a diversa procedencia xeográfica, tamén de Oriente, non foi posible atender tal criterios.
Despois do Vaticano II, os outrora teólogos díscolos ou heterodoxos apenas eran innovadores. Con todo, na euforia do seu nomeamento, a Comisión Teolóxica propuxo ao Vaticano estudar e profundar aspectos actuais: o dogmatismo, a infalibilidade papal, a colegialidad episcopal, o evolucionismo, a divindade de Jesús, a constitución xerárquica, o valor da Biblia, a transustanciación eucarística, a indisolubilidade do matrimonio, o celibato obrigatorio, o sacerdocio feminino ou o pluralismo teolóxico.
A Curia atemorizouse. As propostas caeron en saco roto. Era unha temeridade profundar nos mesmos fundamentos constitutivos de la Iglesia do século XX. A Comisión Teolóxica se marchitó e nunca reviviu, aínda que nominalmente segue existindo. Ningúns dos seus membros fixeron carreira nesa Igrexa que intentaran actualizar ou cambiar. Grazas ao seu conformismo foron premiados co cardenalato ou con prebendas eclesiásticas diversas. Ratzinger, tamén.
Desde 1966 Joseph Ratzinger aparece nos libros vermellos do Annuario Pontificio. Primeiro, só como membro da Comisión de Revisión do Codex. Logo, como consultor na Congregación para a Educación Católica. A partir da súa incorporación á Comisión Teolóxica Internacional, o Santo Oficio solicitoulle algún que outro voto (ditame) sobre cuestións dogmáticas. Seguía sendo profesor en Tubinga e noutras universidades. As súas opinións gustaban no Dicasterio onde eu traballaba porque zumegaban ortodoxia, respecto á Tradición, nada de renovación. En 1977, aos seus 50 anos, foi nomeado arcebispo de Múnic e case inmediatamente Pablo VI creouno cardeal. O máis notorio do seu labor como bispo local xurdiu recentemente con acusacións de desidia en afrontar casos de pederastia do seu clero.
En 1981, Xoán Paulo II decidiu traelo a Roma como Prefecto da Congregación para a Doutrina da Fe. E foi no Palazzo do Sant'Uffizio onde, en maridaxe con Wojtyla, mostrou a súa auténtica cara de inquisidor. Son ducias os teólogos, profesores e escritores que sufriron derívaa conservadora persecutoria de ambos os xerarcas durante 25 anos. As feridas non están cicatrizadas. Algúns pensadores católicos, non poucos, tiveron que abandonar as súas cátedras e as súas publicacións. Ou decidíronse a deixar o estado clerical ou incluso a Igrexa. Pláceme citar soamente a Hans Küng, o seu vello e coetáneo colega de docencia. Por negar a infalibilidade papal e pór en dúbida ningúns outros dogmas, Küng sufriu o ostracismo, foi marxinado ata o punto de ser declarado teólogo non católico. Ratzinger, xa sendo papa, tivo algún contacto con Küng, pero non houbo achegamento ideolóxico e nin sequera nos seus últimos penosos anos de vida quixo rehabilitalo.
Lentitude coa pederastia
Tema principal de crítica a Ratzinger é a lentitude no tratamento da pederastia no clero. Como Bieito XVI, mostrouse máis contundente que o seu predecesor. Non o suficiente. E son moitos os observadores que ven no Ratzinger cardeal un cómplice dos erros de Xoán Paulo II nesta materia. Só un exemplo. O tratamento amigable co superpederasta Marcial Maciel forma parte, como negra sombra, da necrolóxica de Xoán Paulo II. Pero tamén da de Ratzinger, permanente confidente e man dereita de Juan Pablo.
O Conclave de 2005 colocou a Ratzinger na sede episcopal de Roma e no trono pontificio. Valeulle o seu prestixio como antigo profesor, como teólogo mundialmente recoñecido, autor de numerosas publicacións, moitas delas discutibles. A arte de gobernar desde a cadeira de Pedro e da xefatura da Cidade do Vaticano estaba lonxe do carácter teórico do sabio. Consciente das súas limitacións, nun encomiable alarde de realidade, dimitiu en 2013. Incapacidade ou covardía? Hai algo innegable. O abandono do Concilio Vaticano II e o silenciamiento de moitos brillantes teólogos impediron que a Igrexa se acomodase ao noso tempo. Francisco, o seu sucesor, veu a relativizar as doutrinas e priorizar as prácticas. Unha senda máis evanxélica.
Celso Alcaina é doutor en Teoloxía, Dereito e Filosofía