Pepe Domingo Castaño: «En Padrón chamábanme "Pepe festas" porque subía a cantar ao palco de todas as verbenas»

Julio Iglesias, Pucho Boedo ou Joaquín Prat, son só ningúns dos moitos personaxes famosos cos que Pepe Domingo Castaño (Lestrobe, 1942) compartiu camiño. Un camiño encheu de éxitos, pero tamén de sacrificio. Ese traxecto, o que o galego percorreu desde a súa infancia en Padrón, os seus inicios na radio en Santiago, ata a súa chegada a Madrid, onde se consolidou como un dos mellores profesionais do medio, nárrao no seu libro Ata que se me acaben as palabras, que este xoves pola tarde firma na Coruña. Unha lectura que reflicte a súa evolución persoal e laboral, pero que na que  queda claro que, a pesar de todo, segue sendo o mesmo mozo que un día marchou á capital para probar sorte cunha maleta, como di «de merda, pero chea de soños».

—Que pregunta lle fan sempre e está xa cansado de responder?

—Que se prefiro a radio, a tele ou a música. Ja, ja, ja.

—O título do libro, Ata que se me acaben as palabras, deixa claro que lle queda corda para longo, pero que quedoulle sen contar?

—Sempre quedan cousas, por que non conto esas cousas que quedaron? Un, porque a xente da que falo, que se cadra non falo moi ben, non pode defenderse porque está morta. Noutro caso porque me pareceu que non interesa a ninguén e tampouco me interesa a min. E en terceiro lugar, porque non me apetecía falar das cousas que silenciei. Está o que eu quero que estea e o outro o apartei porque tampouco cabe todo.

—Galicia inspiroulle para escribir poesía, este libro que inspirouno?

—Si, eu escribín un libro de poesía que se chama Debaixo da parra, literalmente escribino debaixo da parra da casa que ten a miña muller en Mera, en Oleiros. Aí, en Mera, naceu a idea de escribir este libro nun momento no que estaba a atravesar unha mini crises, hai quince anos ou así, unha desas que tes cando vas cumprindo anos. Neses momentos eu refúxiome sempre na poesía ou na escritura. No canto de poesía, como xa fixera un libro, dixen por que non conto e sácome de dentro toda a miña infancia e mocidade, e déixoo escrito por se algún día os meus fillos queren publicalo? Porque eu non pensaba publicalo, dicía que era moi malo. Escribín a primeira parte hai 15 anos, que remata cando chego a Madrid.

—Que fíxolle cambiar de opinión?

—Nunha entrevista que fixen, un señor que coñezo da Coruña, Juan Luis Miravet, oíu na radio que eu estaba a falar dunha especie de memorias que tiña, pero que eran moi malas e que non se ían a publicar porque non as ía a querer ninguén. Entón chamoume e díxome: ‘Oe, iso non tes que dicilo ti. Ten que dicilo alguén que o lea. Se me dás a oportunidade e envíasmo, eu léoo e cóntoche a verdade'. Eu estaba moi remiso, pero llo mandei, convenceume, e aos tres días chamoume emocionado e díxome: ‘Isto é unha xoia'. Díxome que quería publicalo, que tiña amizades con editoriais, pero coa  condición de que tiña que escribir a segunda parte. Que non podía acabar o libro en Madrid e perderse toda a parte da miña carreira profesional alí. Díxenlle que non sabía se ía poder, que a primeira parte escribina moi doado porque o tiña dentro, pero que do outro, se cadra esquecíame e que non tiña inspiración. E díxome, 'pois ponte, por favor, no computador e faino'. Púxenme, custoume moito, moito, moito, pero ao final, pouquiño a pouco o escribín, capítulo a capítulo, e son 565 páxinas. 

—O prólogo é de Julio Iglesias, están moi unidos, pero por que pensou nel?

—Tiven varias ideas, primeiro pensei en Paco González, pero todo o mundo agardaría que o fixese Paco, entón quería facer algo inesperado. Pensei en Iñaki Gabilondo, que era outro dos meus favoritos, e díxome que si, e díxenlle que o chamaría, pero un día chamoume Xullo, porque falamos de cando en vez. El oíra que estaba a escribir un libro e preguntoume se falaba del. Díxenlle que si, que tiña un capítulo dedicado a el, e díxome que tiña que enviarllo. Rapidamente leuno, e díxome que quería facer algo polo libro, díxenlle que quería que o día que o presentase estivese, e prometeume que estaría, e que ademais escribiría o prólogo. E cumpriu.

—Por que custoulle tanto escribir a segunda parte?

—Porque tiña que espigar entre bastantes recordos, entón preguntábame cal valía a pena, que podería interesar á xente, apuntei varios temas dos que me acordaba e fun elixindo. Eu noto unha diferenza moi grande de estilo literario entre a primeira parte, que a fixen a unha velocidade de vertixe porque me saía a gallarón toda a miña vida. A miña mente ía máis rápido que as mans, porque a escribín a man. Entón nótase no estilo, porque eu escribo mellor a man que a computador. A segundo custoume bastante, mesturábanseme ás veces os recordos, logo escribía algo e dicía, 'pero me metín con este tío, non debería'. Pero logo pensaba, 'claro que si, vou contar a verdade. Se non conto a verdade mellor non escribo'.

—Xullo confesou que os dous se foron sen pagar unha mariscada.

—É unha coña iso. Díxoo nun programa, díxome: ‘Pepe, acórdaste que nos fomos sen pagar de Casa Simón'. Eu lembro que estabamos alí con Pepe Simón, que xa faleceu, e pregunteille a Xullo, 'quen paga isto', e díxome ‘isto págao a miña secretaria, non te preocupes', e fómonos. Eu creo que invitou Pepe Simón, eu non paguei sen dúbida, iso é verdade, pero alguén pagou.

—Cal é a súa anécdota máis destacada con el?

—Hai unha bo, que a conto no libro. Xullo invitounos á miña muller e a min a estar na súa casa en Miami dez días. Estivemos na súa casa e fomos a un concerto no Miami Area, onde xogan os Miami Heat, que el era socio do equipo de baloncesto, e logo tróuxonos no seu avión para aquí. Á ida fomos en voo regular, e á volta viñemos con el no paxaro tolo, como o chama Xullo, e fomos de Miami a Eivissa. Ao día seguinte levantámonos e chovía a cachón, e a Xullo non lle gusta a choiva, e díxome ‘Tito', como me chama el, ‘temos que facer algo. Eu non podo estar nun sitio que no que estea a chover. Imos ao sol'. E dígolle, pero a que parte, e di: ‘Por que non imos a Galicia? Fará bo tempo? Porque se fai malo aquí debe estar ben no norte'. Entón dixo que quería ir a Vigo porque A Coruña xa fora moitas veces. Chamei a Vigo e dixéronme que facía un día solleiro cunha temperatura fantástica. E dime Xullo que onde podiamos comer e ocorréulleme Casa Simón, en Cangas do Morrazo. Entón, Xullo díxome: ‘Deus meu, abríchesme o mundo porque eu veraneei durante 15 anos en Cangas. Para min vai ser unha marabilla ir'. Saímos de Eivissa a Vigo, Mercedes agardándonos, e fomos comer a Simón, como di el sen pagar, e volvemos a Eivissa. Fomos buscar o sol.

—No libro fala da súa familia e dunha infancia feliz,  cal é a primeira imaxe que se lle vén á mente ao pensar neses anos?

—A radio, a rúa, os xogos, fiestras abertas, o sol… Sobre todo do outono, a min gústame o outono, cando o sol cae un pouquiño e as árbores do espolón reflectíanse na rúa onde xogabamos ao pano, á chena, ao marro, a unha cantidade de cousas, e de fondo sempre estaba a radio. Son mineiro, O emigrante, Antonio Molina, Juanito Valderrama, as novelas, que seguía a miña nai... todo o que soaba entón. O son da miña infancia son rádioa e os xogos, e unha palabra, felicidade, en maiúsculas.

—Cando se deu conta de que a radio era a súa vocación?

—No colexio de frades o pai Aguirre, que era moi simpático, tivo a idea de montar unha emisora e pediu voluntarios. Ofrecinme, pero dixo que nos tiñan que facer unha proba. Fíxena e dixéronme que tiña boa voz e desenvoltura, e iso é o que vale. Empecei a facer programas, faciamos obras de teatro, escribiamos textos, faciamos descrición de paisaxes, se iamos de viaxe contabámolo, tiñamos unha programación dunha hora ou dúas diarias e o pai díxome: ‘Ti valerías para isto. Non te esquezas. Agora, se segues sendo frade non vas poder facer nada. Pero se un día vas, que saibas que vales'. Entón, deixei de ser frade e empecei a darlle voltas á idea, pero estaba en Padrón, aí non había emisora nin nada, a máis próxima era Santiago. E eu dicía, como vou traballar en Santiago de Compostela, se eu non son ninguén? Ata que se presentou unha oportunidade e collina.

—Di que foi a Madrid por unha decisión tomada co corazón. 

—Si, fun cunha maleta de merda, pero chea de soños. Para min todas as decisións, case todas tolas, non as tomaría se fóra pola cabeza. Deixei sempre actuar ao corazón, o corazón seguramente se equivoca, pero da equivocación nace o éxito ás veces. Hai trens que din que se non os colles non vas ser nunca nada. Eu deixei pasar trens, algúns non podía collelos, outros non quixen, e con todo, cando vin que ese era o meu collino. Iso ditoumo o corazón. A cabeza non me dixo que me fose a Madrid, non me dixo que deixase a empresa de Padrón para irme a Santiago, non me ditou que deixará a música e elixise a radio. Son decisións tolas que só é capaz de tomar o corazón.

—Tivo que loitar contra algún clixé por galego?

—Con xente, si. Botoume unha man importante Pucho Boedo, coñecíame de Santiago, el estaba cOs Tamara e eu facíalles entrevistas. Un día en Madrid, un amigo meu, Justino Bermúdez, díxome de ir a unha cafetería onde ía xente da radio para que me animase, porque eu estaba bastante preocupado. Non me coñecía ninguén en Madrid, ía pola Gran Vía só e estaba a acostumar a ir por Santiago e que todo o mundo saudáseme: ‘Adeus, Pepe'. Aí non me coñecía ninguén. Entón fomos á cafetería California da rúa Saúde, que xa non existe. Ao entrar, ao primeiro que vin foi a Pucho Boedo, e saudoume: ‘Neno, que fas aquí ho?' E eu, pois vin a traballar á radio. Díxome, 'espera un momento', e volveu con Joaquín Prat. O meu ídolo, ao que eu quería coñecer, parecerme... tróuxomo Pucho recentemente chegado eu a Madrid. Foi a ilusión da miña vida. Estivo simpático, cariñoso moi próximo, e díxome ‘esta noite vas vir con Pucho ao meu programa de madrugada'. Fomos, invitoume a cear Pucho, pagando el claro, eu aí non podía. Fíxome Joaquín unha entrevista que sempre lembrarei. Antes de morrer el sempre o lembrabamos, que se eu non coñecese a Pucho, non o coñecería a el e non sei como cambiase a miña vida. Eu creo que o conseguiría igual, porque creo que as cousas se loitas as consegues, pero grazas a Pucho foi todo máis doado.

—Agora vostede é o Joaquín Prats de moitos. 

—Non, eu creo que o da radio non é fama como a tele. Teño unha diferenza entre xente de tele e de radio, cando fas tele a xente na rúa saúdate só porque salgues na tele. Con todo, agora que non saio na tele, que non quero saír, a xente mírate e quérete. Esa é a diferenza entre a fama tola e a popularidade de andar por casa, e non hai nada máis fermoso que a xente che diga “grazas Pepe por facernos felices'. Ti sabes o grande que é conseguir a través dun micrófono que a xente sexa feliz? Só por iso xa vale a pena.

—Ademais de locutor, triunfou como cantante: Como empezou a cantar?

—En Padrón chamábanme 'Pepe festas' porque a todas as verbenas que había ía eu. Saín do convento cunhas ganas de festas brutais, a comerme o mundo. Entón subíame aos palcos da orquestras. Hoxe coa Panorama e a París de Noia xa non che deixan, pero antes si e eu subía a cantar. Dicían, está aquí un rapaz de Padrón que quere cantar, e cantaba. Entón a miña idea era, se un día vou a Madrid vou gravar un disco, pero ten que ser algo tan bo que chegue a ser número un. Cando o conseguín, porque a todos os locutores ofrecíanlles gravar un disco, traíanme cancións e non me gustaban, ata que un día o meu irmán Fernando, que é un pouco artista tamén, e Emilio José, o cantante de Soledad, fixeron Neniña. Trouxéronma e dixen ‘isto é un tiro' e saqueina sen pór o meu nome. Porque entón facía moitas cousas e a xente odiábame un pouco porque estaba en todas partes, ligaba moito, facía radio, tele, cantaba… E dixen, para que non se metan comigo non vou pór o meu nome. Lanzouse Neniña sen o meu nome e cando xa o disco estaba colocado xa descubrimos que era eu.

—De feito dixo que a súa muller lle baixou algo os fumes e entón aprendeu que o seu éxito non era só seu, senón froito dun traballo en equipo.

—Ela non me dixo iso de que non me crese máis que ninguén, díxome ‘nótote moi crecidito, moi seguro de ti mesmo'. E díxenlle: 'Seguro de min mesmo vou estar sempre, pero crecido non pretendo'. Sei que o que teño non mo regalaron, loiteino, pero efectivamente, o que tes conséguelo grazas a todo o equipo involucrado. Por iso sempre que me dan un premio, nomeo a todos, o equipo é básico. Pero agora, que non me quiten nunca a seguridade en min mesmo, o día que ma quiten vou á merda.

—Cal sería a banda sonora da súa vida?

—Primeiro Son mineiro de Antonio Molina, que me lembra a cando xogaba na rúa e a radio oíase pola fiestra. Logo, O Mundo de Jimmy Fontana, que foi a primeira canción que puxen en Radio Galicia o día que empecei, logo De cores, que é a canción que todos os irmáns cantamos no Santiaguiño do Monte. E Cando se quere de verdade. Non inclúo a Neniña porque forma parte da miña vida, pero non é definitoria.

—Segue indo ás verbenas?

—Si, sempre estou nas festa de Mera cos meus amigos. Vai a Panorama, a París, o Combo Dominicano…. Unha vez subín á Panorama en Cines, que está preto de Betanzos, pero cando a Panorama non era a burrada que é agora con ese escenario. Agora aí non pintou nada xa.

—Di tamén que a felicidade consiste en ter boa saúde e mala memoria. Sabemos da súa boa memoria, pero como vai de saúde tras padecer o covid?

— Estou moito máis sando que antes, estou máis preparado para o que me quede de vida que antes da pandemia e síntome como un touro. A pandemia ensinoume a vivir mellor. A felicidade completa nunca se logra, o mellor da felicidade non é a felicidade en si, senón o camiño cara a ela porque o día que a consegues por completo, ese día desaparecen os soños, desaparece todo.

—Os beneficios do libro, que vai xa pola súa terceira edición, dóaos a Cáritas e a Aesleme. Por que a esas entidades?

— Dóoo porque creo que teño que pagar a felicidade. A felicidade ten un prezo, se es capaz de saber o prezo que ten ben, se non, estarás toda a vida pensando que tes que pagalo e non o pagas. A oportunidade foi xenial, digo como vou vender eu por diñeiro toda esta chea de recordos? O mellor xeito de pagar á vida todo o que me deu é doalo a xente que o necesite, é unha forma de pagar a miña felicidade. Logo vai a Aesleme, que é unha asociación para o estudo da lesión medular espiñal dunha amiga miña, Mariam Cogollo, á que admiro moito, e a Cáritas, que é a entidade máis grande que temos para axudar á xente.

---

---

---