A I+D galega, capaz de achegas en vacinas, fármacos e modelos de decisión
SOCIEDADE
Impresión 3D ou computación avanzada son outras capacidades contra o coronavirus
25 mares 2020 . Actualizado ás 05:00 h.«A saída desta situación virá dá man dá ciencia». Afírmao o vicerreitor de Política Científica Investigación e Transferencia da Universidade da Coruña, Salvador Naya, pero subscríbeo practicamente todo o ecosistema de I+D+i galego. Desde o recuncho noroeste da península existen capacidades para facer achegas importantes na loita contra o novo coronavirus, empezando por un ámbito tan prioritario como a procura dunha vacina.
«Temos varios investigadores vencellados ou consultados para traballos nesta liña», admite o reitor da USC, Antonio López, que cita por exemplo ao profesor Anxo Carracedo e os grupos de investigación sobre xenética e xenómica desta universidade. E aínda que a confidencialidade das investigacións require discreción, unha das científicas galegas máis influentes, María José Alonso, vinculada ao Centro de Investigación en Medicina Molecular e Enfermidades Crónicas (CIMUS) da USC, recoñece estar a traballar nunha proposta coordinada a nivel nacional para o desenvolvemento dunha vacina, a cuxo servizo puxo os seus tres décadas de experiencia neste campo, especialmente no uso da nanotecnoloxía na aplicación dos posibles antígenos desenvolvidos por inmunólogos.
Ao redor de centros singulares das universidades e institutos de investigación sanitaria asociados aos hospitais concéntranse os principais activos no campo biosanitario. Desde o Centro de Investigacións Científicas Avanzadas (CICA) da UDC, por exemplo, apúntase á capacidade para detectar potenciais compostos antivirais. «Hai grupos de investigación que poden identificar novos compostos, procedentes da natureza ou de sínteses orgánicas. Temos un grupo en concreto que traballa na busca de compostos de orixe mariño e tamén algúns compostos xa baixo patente dos que se pode analizar a súa utilidade neste caso», explica Jaime Rodríguez, coordinador do centro.
Intelixencia artificial
As achegas van máis aló do campo médico. As TIC (tecnoloxías da información e a comunicación) e a intelixencia artificial teñen moito que dicir no control epidemiológicou do virus e á hora de elaborar sistemas de apoio á toma de decisións. Nesta liña trabállase no CITIC da UDC. «A recompilación e a analítica de datos é fundamental. Grazas á intelixencia artificial podemos xerar ferramentas que permitan predicir que necesidade de camas podería haber nunha determinada zona nuns determinados días, previr o posible colapso dun centro sanitario ou que outros estarían en condicións de botar unha man asumindo máis carga», explica Manuel González Penedo, coordinador deste centro cuxos grupos de investigación xa traballan na presentación de varias propostas neste ámbito do coñecemento, que poderían conseguir apoio financeiro na convocatoria extraordinaria de fondos activada polo Instituto de Saúde Carlos III, ou pola propia Xunta a través da Axencia Galega de Innovación (GAIN), que lanzou unha chamada urxente á presentación de proxectos innovadores, aberta ata este próximo venres día 27.
Centros tecnolóxicos
Desde o ámbito privado, os seis centros tecnolóxicos galegos tamén están preparados. «Hai máis de 500 tecnólogos galegos con capacidade para innovar», apunta Carlos Calvo, presidente do Instituto Tecnolóxico de Galicia (ITG). A disposición da administración poñen o seu potencial en cuestións como a impresión 3D ou a computación avanzada, para prestar apoio a proxectos biosanitarios ou para axudar á fabricación inmediata de equipos. «Temos capacidade de aceleración en procesos complexos, por exemplo se requiren deseño, prototipado ou testeo», abunda Calvo.
«Viramos todo ou noso coñecemento ao coronavirus»
Un dos recursos máis potentes da comunidade é a unidade de descubrimento de novos fármacos do CIMUS, unha plataforma que funciona a modo de incubadora e que forma parte do consorcio europeo de infraestruturas de altas capacidades. «Agora estamos a virar todo ou noso coñecemento e reorientándoo en todo ou que podemos cara ou coronavirus», explica Mabel Louza, catedrática de Farmacoloxía e coordinadora do grupo de investigación BioFarma.
As súas achegas ás vacinas en desenvolvemento ou á procura de medicamentos que permitan combater o SARS-CoV-2 poden ser variadas, pero destaca un campo: «A nosa especialidade son as dianas, é dicir, a identificación dous mecanismos polos que ou virus entra non corpo, co obxectivo de poder bloquealos. Por iso unha dás cousas na que traballamos é na procura de fármacos que reduzan ou freen a entrada do virus nas células», indica Louza, que engade que xa están a preparar proxectos tanto nacionais como europeos para envorcar o traballo realizado sobre portas de entrada doutros virus á investigación sobre o coronavirus que actualmente ten en xaque ao mundo enteiro. Algúns deses proxectos poderían arrincar nas próximas semanas.
Os investigadores están preparados para o reto. «É evidente que se queremos ter resultados aplicables nos próximos meses non é posible empezar as investigacións dende cero, ou que imos tentar é aproveitar ou que xa sabemos polo traballo con outros virus e aplicalo para ir máis de présa», argumenta a catedrática. «A ciencia galega está a altura», afirma sen dubidar.
Fármacos existentes
Louza apunta que entre o coñecemento que se pode derivar a este novo obxectivo está comprobar a posible utilidade de medicamentos dos que xa se dispón. «Podemos coller eses fármacos que xa temos e poñelos a proba fronte aos ensaios que xa hai do que pode ser relevante para a loita contra este coronavirus».
