Este exemplar, cruzamento de labrador e pitbull, forma parte dun programa pioneiro en España do Clínic de Barcelona que adestra cans para o diagnóstico
20 jun 2019 . Actualizado ás 16:37 h.Non é un conto, é unha realidade con moitas posibilidades por explorar. Lvos cans teñen capacidade para detectar o cancro a través do cheiro. No Hospital Clínic de Barcelona levan varios anos cun proxecto de investigación que ten un protagonista moi especial, Blat, un cruzamento de labrador e pitbull que foi adestrado para axudar co diagnóstico temperán do cancro de pulmón.
O seu adiestradora, Ingrid Ramón, explica que non se require un adestramento moi complicado. «O único que facemos é utilizar o olfacto do can, que é unha capacidade innata que desenvolveu durante miles de anos para poder atopar a comida e sobrevivir, e optimizala explicándolle que se atopa isto hai premio para el. En realidade, a xente marabíllase cando escoita isto pero todo o mundo admite que os cans atopan explosivos, drogas,... Pois o cancro é un cheiro máis, non ten nada de diferente. Ao can dálle igual atopar unha cousa ou outra mentres lle reporte o que está a desexar».
Entre outras probas, no programa do Clínic investigouse con mostras de alento de pacientes para poder identificar os compostos que o can capta e crear máis adiante unha especie de nariz electrónico que poida detectar os tumores de forma precoz «De momento -afirma a experta- temos dous cans traballando e xa determinamos que o can detecta o cancro cunha especificidade do 97 %. Pero, ademais, comprobamos que tamén pode axudarnos a detectar outras cousas, como o tamaño o estadio no que está».
Seguindo os pasos de Blat está Ria, unha rottweiler que está afinando as súas cualidades para a detección do cancro. «Calquera can ten a capacidade olfativa para este traballo -explica Ingrid-, outra cousa é que teña a actitude ou a motivación e que teña ganas de buscalo e atopalo».
A vida de Blat e Ria é a de dúas mascotas normais. «Son a miña familia -di a adiestradora-, viven comigo na miña casa e cando teñen que traballar pois traballan. Imos ao centro, fan o seu adestramento para a detección e logo volvémonos a casa como unha familia normal».
Ingrid Ramón teno claro: as posibilidades do olfacto perruno aínda non se investigaron o suficiente. «Estamos en cueiros. O que pode cheirar un can é incrible. Nos Estados Unidos eu xa traballei con cancro de ovario; e tamén adestro cans para xente diabética. Cando teñen unha hiperglucemia ou unha hipoglucemia o can avísalles moito antes de que teñan unha crise e de que se atopen mal. Detéctao con moita antelación para que poidan tomar a medicación adecuada. E tamén funciona con epilepsia, cuns resultados fantásticos».
Claire Guest, a muller que se salvou grazas á súa cadela
Para quen aínda dubiden da capacidade dos cans para diagnosticar algúns tipos de cancro, pode ser unha axuda coñecer a historia da psicóloga Claire Guest. Sou cadela Daisy comezou un día a olfatearle o peito de forma insistente, ata que se palpou e descubriu un pequeno vulto, que resultou ser maligno. Iso foi no 2009, e a doutora xa levaba un tempo estudando as posibilidades da incrible capacidade olfativa dos animais. «Sempre pensei que os cans tiñan unha enorme intuición», asegura.
Despois do seu caso persoal, Daisy foi adestrada e logrou detectar 500 casos de cancro, polo que foi galardoada coa Blue Cros for Pets, un distintivo que se outorga no Reino Unido a algúns animais que son considerados heroes. Agora, a súa sobriña Florin, que ten cinco anos, xa está a traballar replicando a capacidade estelar de Daisy para detectar cancro. E as súas primas Belle e Talla, uniranse a ela pronto.
Claire Guest, pola súa banda, converteu a súa intuición nunha ONG, Medical Dogs Detection, que forma aos animais para detectar enfermidades, entre elas o párkinson. «Imos cambiar o medicamento -explica-. Os médicos danse conta de que non teñen todas as resposta, e os cans son tecnoloxía pura, feita pola natureza». Aínda así, Guest recoñece que o seu proxecto se enfronta contra o muro do escepticismo na sociedade. «Ninguén pensaba que os cans puidesen ser útiles para o medicamento, pero demostramos que é así».
Os cans teñen 60 veces máis receptores olfativos que os humanos, e, grazas a iniciativas como esta, demostrouse que son capaces de cheirar as moléculas segregadas por un tumor e os seus diagnósticos son fiables nun 95 %. Calcúlase que un 30 % do cerebro desta especie está dedicado a analizar o cheiro, o que suporía unha capacidade 40 veces maior que o dun humano. No seu libro Inside of a dog, a experta Alexandra Horowitz explica que «se nós somos capaces de notar se o noso café foi adozado cunha cucharadita de azucre; un can pode detectar unha cucharadita de azucre nun millón de galóns de auga: que corresponde ao tamaño de dúas piscinas olímpicas cheas».