Unhas 230.000 persoas consúmenos e outras 400.000 toman tranquilizantes
29 jul 2018 . Actualizado ás 22:13 h.As cifras da última Enquisa Nacional de Saúde son rotundas e demoledoras: 226.100 galegos consumen antidepresivos, un 50 % máis que fai cinco anos. Isto quere dicir que, cun 9,56 % da poboación medicada contra a depresión, Galicia case duplica a cifra española (5,59 %). E algo parecido pasa cos tranquilizantes e pastillas para durmir, que son o pan de cada día para uns 400.000 galegos, o 15 % da poboación (fronte ao 10 % de media nacional)
Carlos Losada López, psicólogo clínico, asegura que os estudos epidemiolóxicos confirman os datos da Enquisa Nacional de Saúde. «Os que se fixeron recentemente falan de que un de cada cinco galegos terá ao longo da súa vida problemas de saúde mental e case un 10 por cento sofre depresión». Sobre a necesidade do tratamento psicolóxico, o experto asegura que depende un pouco do tipo de depresión. «Coa leve parece que está bastante claro que habería que dar tratamento psicolóxico. Na moderada habería que equilibrala con fármacos, ou darlle a preséntaa liberdade para elixir entre ambas as opcións». Na grave recoméndanse ambas as cousas, medicación e terapia: traballo en equipo.
O problema atopámolo á hora de acceder ao tratamento psicolóxico. Segundo informa o Documento Marco da Psicoloxía Clínica en Atención Primaria, elaborado polo Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia, na comunidade autónoma galega unha de cada tres consultas de Atención Primaria (AP) están motivadas por un problema relacionado coa saúde mental e, «aínda que o tratamento psicolóxico está dispoñible no SNS, a súa accesibilidade para preséntaa usuaria é extremadamente baixa. De feito, ante un problema psicolóxico os pacientes deben moitas veces elixir entre un tratamento farmacolóxico inmediato ou enfrontarse a unha lista de espera de entre 3 e 4 meses e revisións cada 1-2 meses, dado que na rede pública galega estímase que o número de psicólogo clínicos nas Unidades de Saúde Mental é de 1,2 por cada 100.000 habitantes».
A taxa máis baixa
Losada López, coautor do documento, explica que «a taxa de psicólogos en Galicia é bajísima: roldamos a cifra dun psicólogo clínico por cada 100.000 habitantes, mentres que en Europa a media son 18 (90 en Holanda ), e en España son tres ou catro». Ante esta falta de accesibilidade aos tratamentos, os expertos aseguran que moita xente opta pola sanidade privada, «pero iso -continúa Carlos Losada- só é para quen o pode pagar». O prezo pode rodar entre 50 ou 100 euros por sesión, e se temos en conta que un tratamento breve dunha depresión «poden ser oito sesións», estamos a falar de catrocentos e oitocentos euros.
Ademais, aquí entra en xogo un dato importante. «A depresión está asociada ao estrés, e é precisamente a xente que ten menos diñeiro a que está sometida a máis estrés. Na nosa comunidade ten uns índices de pobreza e risco de pobreza moi altos, e iso tamén está relacionado».
En relación directa coa alta taxa de depresión e a falta de recursos de atención está outro problema que afecta de forma especial a Galicia: a alta taxa de alcoholismo. «Hai moita xente que ante niveis de estrés moi alto ou síntomas depresivos non poden ir ao médico ou ao psicólogo e van ao bar. Sobre todo no rural galego, iso está moi estendido».
Ante este panorama,, os psicólogos apostan por trasladar a atención psicolóxica a Atención Primaria. «O bo é que temos unha situación tan mala que a marxe de mellora é moi amplo. A eficacia do tratamento é moderadamente alta e os beneficios de incluír aos psicólogos clínicos en atención primaria son moitos, mesmo económicos». Ademais, os psicólogos lembran que en Galicia temos suficientes recursos humanos para dar solución ao problema. «No Sergas hai traballando uns 94 psicólogos clínicos, pero hai listas de contratación nas que están inscritas outras 149 persoas, co cal podería máis que duplicarse o número de psicólogos clínicos que ten Galicia». Mesmo fixeron unha valoración económica dos custos: «Os custos dos psicólogos que hai traballando supoñen uns cinco millóns de euros e ampliar a cifra cos que hai dispoñibles serían uns seis millóns máis, que é un custo importante pero non inasumible. Se o comparamos é unha parte mínima do orzamento dunha cidade».
Para rematar, Carlos Losada quere subliñar a importancia dun grupo de poboación que «non chega a ter depresión pero empeza a ter síntomas, como a falta de ganas de facer cousas, por calquera cambio vital que se produza na súa vida». A este grupo recoméndalles que non deixen de facer cousas e retomen actividades e horarios que antes lles ían ben. «Con iso moita xente pode mellorar, porque a maior parte das persoas somos capaces de xestionar os nosos propios problemas se actuamos a tempo».
Novas tecnoloxías para axudar ao paciente e formar profesionais
O estado de saúde mental dos galegos é unha prioridade para a Consellería de Sanidade, que traballa nunha serie de actuacións «para a mellora na sensibilidade, no coñecemento en las actuacións ante unha persoa que padece un episodio depresivo». Este ano, como novidade, a formación que se ofrece aos profesionais realizarase on-line, «para facilitar a maior difusión posible e fomentar un marco de intercambio de opinións entre os profesionais e os participantes».
Desde o 2015, ademais, os pacientes teñen á súa disposición unha ferramenta web para o apoio da depresión leve moderada, coa que se pretende reforzar as pautas prescritas polo médico para mellorar a capacidade de autocuidado e favorecer a aplicación das técnicas psicolóxicas cognitivo-conductuales.
Outro proxecto, o Potovoice, «implica a profesionais, pacientes e familiares co dobre obxectivo de sensibilizar á poboación sobre a depresión e contar coa opinión dos afectados para acometer melloras no sistema». No 2018, ademais, actualizouse a Guía de . . Práctica Clínica sobre depresión maior na infancia e adolescencia
Unha prioridade
A depresión é unha prioridade nos plans de futuro da Consellería, para a mellora na atención, unha demanda de pacientes e profesionais, comezouse a elaborar un Procedemento Asistencial Integrado de Depresión, que xa está en marcha na EOXI da Coruña. Hai outras medidas directas que se porán en marcha dentro do Plan Estratéxico de Saúde Mental, no que se traballa «para coñecer a opinión dos profesionais e das asociacións dos pacientes con respecto á atención ós doentes con depresión», e continuar con medidas dedicadas a loitar contra este mal do século XXI.